Në muajin e parë të sanksioneve perëndimore kundër Rusisë, mijëra biznese ndaluan operacionet në vend ose si pasojë e drejtpërdrejtë, ose sepse klientët e tyre nuk dëshironin t’i shihnin ata të bënin para ndërsa trupat ruse vazhdonin pushtimin e Ukrainës.
Shumë kompani ishin në gjendje thjesht të ndalonin tregtimin; të tjerët kanë nxituar të heqin dorë nga interesat e tyre në Rusi duke shitur dyqane, hotele dhe fabrika; ndërsa disave iu është dashur të shkurtojnë humbjet dhe të largohen.
“Kompanitë janë në një pozitë të vështirë kur kanë një sasi të madhe prodhimi në Rusi”, thotë Peter Gabrielsson, profesor i marketingut ndërkombëtar në Universitetin e Vaasës në Finlandë. “Nuk mund të ndalosh papritmas prodhimin dhe nëse largohesh nga vendi, Rusia ka treguar se do të konfiskojë firmën dhe objektet atje, kështu që nuk është vërtet e lehtë të ndalosh operacionin.”
Por çfarë ndodh me markat e famshme, disa nga më të njohurat në Evropë, që vazhdojnë me biznesin në Rusi? Pse nuk e kanë ndërprerë veprimtarinë e tyre?
Lexoni: YouTube bllokon globalisht mediat e financuara nga Rusia
Situata nuk është gjithmonë bardh e zi.
Profesor Gabrielsson thotë se ka “risqe të mëdha” për kompanitë që vendosin të mos tërhiqen nga tregu rus, ose që duket se po marrin shumë kohë për të marrë një vendim.
“Këto marka të njohura globale kanë këtë problem që konsumatorët po marrin vendimet e tyre. Dhe nëse nuk u pëlqen ajo që po bën marka, ata do të ndalojnë blerjet, kështu që me siguri ka një rrezik të madh të lidhur me markën.” thotë ai.
Renault
Javën e kaluar presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy thirri në mënyrë specifike disa kompani franceze, duke përfshirë Renault, të cilat ende po operonin me fabrikën e tyre në Moskë, e cila mbeti e hapur ndërsa markat e tjera si Volkswagen kishin pezulluar tashmë biznesin e tyre në Rusi.
Më herët në mars Zelenskyy thirri gjithashtu kompanitë ushqimore Nestlé dhe Mondelez, prodhuesit e mallrave të konsumit Unilever dhe Johnson & Johnson, bankat evropiane Raiffeisen dhe Societe General, gjigantët elektronikë Samsung dhe LG, prodhuesit e kimikateve BASF dhe farmaceutikët Bayer dhe Sanofi, duke thënë se ata dhe “dhjetëra kompani të tjera” nuk ishte larguar nga tregu rus në atë moment.
Disa nga këto kompani, si Samsung, që atëherë kanë pezulluar operacionet e tyre në Rusi.
Turpi publik i Zelenskyy ndaj gjigantit francez të makinave pati një efekt pothuajse të menjëhershëm pasi Renault njoftoi se do të ndalonte prodhimin atje dhe do të rishqyrtonte aksionet e saj në kompaninë AvtoVaz që prodhon makina Lada.
Dhe arsyeja e vonesës? Renault punëson dy mijë punëtorë në fabrikën e saj në Moskë, ndërsa AvtoVaz ka 45,000 staf, me kompaninë franceze duke thënë se duhej të merrte parasysh interesat e tyre dhe të vepronte “me përgjegjësi”.
Marks and Spencer
Shitësi me pakicë britanik Marks and Spencer është vënë nën kritika nga politikanët në Mbretërinë e Bashkuar, sepse 48 dyqanet e tij në Rusi janë ende të hapura për biznes.
Kompania punëson 1200 persona staf atje, por dyqanet në fakt janë të liçencuara nga një kompani turke që i operon ato sipas një marrëveshjeje franchaise, kështu që edhe nëse M&S në MB do të mbyllë dyqanet, ata fizikisht nuk munden.
Sidoqoftë, kompania tashmë pezulloi dërgesat e mallrave M&S për mbajtësin e franchise turk në fillim të marsit, kështu që përfundimisht, furnizimet e produkteve do të pakësohen në raftet e dyqaneve ruse. Ndërkohë, për të treguar mbështetje për njerëzit në Ukrainë, Marks dhe Spencer po rrit mbështetjen e saj për UNHCR dhe UNICEF në përgjigje të krizës së refugjatëve.
Lexoni: Burger King thotë se dëshiron të mbyllet në Rusi, por nuk po e lejojnë të largohet
Imazh i përzierë për restorantet e ushqimit të shpejtë
Markat e tjera perëndimore funksionojnë në Rusi pasi franchise po përballen me probleme të ngjashme si Marks dhe Spencer, megjithëse kjo varet nga marrëveshja e franchise.
Mcdonald’s për shembull zotëron shumicën e pikave të saj në Rusi, duke punësuar 62,000 njerëz në më shumë se 800 vende. Në fillim të këtij muaji korporata njoftoi se do t’i mbyllte të gjitha përkohësisht, por rreth 100 restorante Mcdonald’s në Rusi janë franchise, kështu që ato mbeten të hapura.
Klientët mund të hanë ende në rreth 800 restorante Burger King në të gjithë Rusinë, dhe kjo për shkak se ato operohen si franchise në partneritet me kompanitë lokale ruse, dhe marrëveshja e tyre e bën të pamundur largimin e tyre me një njoftim të shkurtër, edhe pse ata duan, dhe partnerët gjithashtu kanë refuzuar të mbyllen.
Kompania mëmë RBI thotë se po përpiqet të heqë dorë nga Burger King në Rusi, por kjo do të marrë pak kohë. Ndërkohë, ata kanë ndërprerë çdo mbështetje për operacionin rus.
“A do të donim të pezullonim menjëherë të gjitha operacionet e Burger King në Rusi? Po. A jemi në gjendje të zbatojmë një pezullim të operacioneve sot? Jo”, thotë Presidenti i RBI, David Shear në një deklaratë.
Zinxhiri i sanduiçëve Subway e gjen veten në të njëjtën situatë, pasi 450 pikat e saj janë të gjitha të franchise, kështu që kompania mëmë nuk është në gjendje t’i mbyllë ato. Megjithatë, në një deklaratë Subway thotë se çdo fitim i Rusisë do të përdoret për mbështetjen humanitare për refugjatët ukrainas.
Nestle dhe Mars
Nestlé është një tjetër markë që u kritikua se ishte i ngadalshëm në mbylljen e operacioneve në Rusi.
Kompania shumëkombëshe e ushqimit dhe pijeve me bazë në Zvicër ka njoftuar se do t’i japë fund shumicës së operacioneve në Rusi për shkak të pushtimit në Ukrainë, por do të vazhdojë të shesë ushqim për fëmijë dhe ushqim spitalor.
Kompania gjithashtu ka pothuajse 6,000 punonjës në Rusi dhe thotë se: “Ne jemi në proces të identifikimit të zgjidhjeve për njerëzit tanë dhe fabrikat tona në Rusi. Ne do të vazhdojmë të paguajmë njerëzit tanë.”
Kompani të tjera të mëdha evropiane dhe amerikane të mallrave të konsumit thonë, si Nestlé, ata po e zvogëlojnë biznesin për t’u fokusuar në gjërat thelbësore, por nuk janë larguar plotësisht nga Rusia.
Për shembull, kompania e ëmbëlsirave dhe ushqimeve për kafshët shtëpiake Mars, e cila ka qenë në Rusi për dekada dhe ka gati 6,000 punonjës dhe disa fabrika atje, tha kohët e fundit se do të pezullonte investimet e reja në vend, si dhe importet dhe eksportet në Rusi, dhe do të ndalonte reklamat dhe mediat sociale.
Por Mars do të vazhdojë të shesë ushqim dhe ushqim për kafshët shtëpiake, duke thënë se ka një “rol thelbësor në ushqimin e popullit rus dhe kafshëve shtëpiake”. Fitimet nga biznesi rus do të shkojnë për qëllime humanitare.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
