I publikuar javën e kaluar, raporti më i fundit nga American Cancer Society (ACS) zbulon një ndryshim shqetësues në demografinë e kancerit, ku gratë dhe të rinjtë po mbajnë një barrë më të madhe të sëmundjes, edhe pse numri i përgjithshëm i vdekjeve nga kanceri vazhdon të bjerë.
Për shembull, nivelet e kancerit te gratë e moshës 50 deri në 64 vjeç tani kanë tejkaluar ato të burrave. Akoma më befasuese, gratë nën moshën 50 vjeç kanë 82% më shumë gjasa të diagnostikohen me kancer sesa burrat e së njëjtës grupmoshë, një rritje e ndjeshme nga 51% në vitin 2002. Ky ndryshim mund t’i atribuohet pjesërisht rritjes së rasteve me kancer të gjirit dhe tiroides, thuhet në studim, të cilat përbëjnë gati gjysmën e të gjitha rasteve të kancerit te njerëzit nën 50 vjeç dhe prekin kryesisht gratë. Ndërkohë, burrat nën 50 vjeç po përjetojnë një rënie në diagnostikimin e disa kancereve të zakonshme, si melanoma, limfoma jo-Hodgkin dhe kanceri i prostatës.
Çfarë po e nxit këtë trend shqetësues?
Sipas Dr. Richard Barakat, mjek kryesor në Northwell Health Cancer Institute, ndryshimet në stilin e jetesës janë ndoshta një faktor kryesor. Merrni si shembull kancerin e gjirit. Gratë në SHBA po bëhen nëna më vonë – ose nuk po bëhen fare – çka mund të nënkuptojë se po humbasin përfitimet mbrojtëse që shtatzënia dhe gjidhënia ofrojnë kundër kancerit të gjirit, tha Dr. Barakat për The Post. Për më tepër, konsumimi i rënduar i alkoolit, një nga faktorët kryesorë të rrezikut për kancerin e gjirit që mund të modifikohet, është në rritje mes grave amerikane. Ky ndryshim mund të jetë gjithashtu një kontribues, shtoi Barakat. Raporti i ACS vjen menjëherë pas një paralajmërimi të ashpër për lidhjen midis alkoolit dhe kancerit nga US Surgeon General Vivek Murthy, i cili ka bërë thirrje për vendosjen e paralajmërimeve në etiketat e pijeve alkoolike – të ngjashme me ato që gjenden në paketat e cigareve.
Lexo edhe:Njerëzit janë shumë të zënë për tu larë? – Krijohet lavatriçja e parë për njerëz!
Rritje te rastet me kancer të mushkërive te gratë
Një tjetër fushë ku gratë tani po i tejkalojnë burrat në grupmosha më të reja është kanceri i mushkërive. Nga viti 2012 deri në 2021, diagnostikimet me kancer të mushkërive ranë në total, por për herë të parë, gratë nën moshën 65 vjeç kanë tejkaluar burrat në raste të reja. “Mendoj se gratë filluan të pinë duhan më vonë se burrat dhe ndoshta janë vonuar pak edhe në ndërprerje,” tha Barakat. Që nga viti 1965, nivelet e duhanpirjes mes grave kanë rënë me rreth 59%, krahasuar me një rënie prej 66% tek burrat.
Rritje shqetësuese te kanceri i qafës së mitrës
Pas dekadash rënieje falë pjesërisht vaksinës HPV, gratë e moshës 30 deri në 44 vjeç panë një rritje prej 11% të rasteve me kancer të qafës së mitrës nga viti 2013 deri në 2021. Dr. Barakat sugjeroi se ngurrimi në rritje për të marrë vaksinat mund të jetë pjesërisht fajtor, pasi disa gra po e shmangin vaksinimin. “Një tjetër fenomen i çuditshëm që po vërejmë është se gratë po shmangin vizitat te gjinekologu,” tha Barakat. Kjo do të thotë se ato ndoshta po humbasin kontrollet kritike, siç janë pap-testet që duhet të fillojnë nga mosha 21 vjeç. “Nëse do të vaksinonim të gjithë ata që duhet të vaksinoheshin dhe të ndiqnim udhëzimet për kontroll, kanceri i qafës së mitrës është një sëmundje që, me shumë gjasë, do të eliminohej,” tha Barakat.
Kriza e obezitetit në SHBA dhe ndikimi te kanceri
Kriza e obezitetit në SHBA është ndoshta një tjetër faktor kontribues, veçanërisht kur bëhet fjalë për ndarjen gjinore dhe moshore në diagnostikimin e kancerit. Të dhënat federale tregojnë se gratë kanë më shumë gjasa të jenë obeze sesa burrat (40% kundrejt 35%), dhe brezat e rinj kanë më shumë gjasa të jenë mbipeshë ose obezë krahasuar me prindërit dhe gjyshërit e tyre. “50%e të gjitha rasteve të kancerit janë për shkak të stilit të jetesës,” tha Barakat. “Nëse ndryshon mënyrën e jetesës, mund të reduktosh shanset për shumë prej tyre.” Përveç faktorëve të stilit të jetesës, ndryshimet në udhëzimet e kontrolleve mund të shpjegojnë gjithashtu rritjen e niveleve të disa kancereve, veçanërisht te të rinjtë. Për shembull, vitin e kaluar, mosha e rekomanduar për mamografi u ul nga 50 në 40 vjeç. “Po zbulojmë shumë raste të hershme të kancerit të gjirit që mund të mos i kishim zbuluar më parë,” tha Barakat. “Po diagnostikojmë gjithashtu më shumë kancere shumë të hershme të tiroides.” Kjo ka shumë të ngjarë për shkak të përmirësimit të teknologjisë së imazherisë dhe përdorimit më të gjerë të mjeteve diagnostikuese, shtoi ai, që u mundësojnë mjekëve të zbulojnë tumore të vegjël dhe që rriten ngadalë, të cilët më parë mund të mos ishin identifikuar.
Ndërsa normat e mbijetesës nga kanceri po rriten dhe shkalla e vdekshmërisë në nivel kombëtar ra ndjeshëm me 34% nga viti 1991 deri në 2022, disa lloje kanceresh po sfidojnë këtë trend. Shkallët e vdekshmërisë po rriten për kanceret e zgavrës orale, pankreasit, trupit të mitrës dhe mëlçisë. “Ulja e vazhdueshme e vdekshmërisë nga kanceri për shkak të rënies së duhanpirjes, trajtimeve më të mira dhe diagnostikimit të hershëm është padyshim një lajm i mirë,” tha Rebecca Siegel, drejtoreshë shkencore e lartë për kërkimin e mbikëqyrjes në ACS dhe autore kryesore e raportit.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
