Bota ka një mundësi unike për të shfrytëzuar inteligjencën artificiale (AI) për të arritur Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Kombeve të Bashkuara, për të nxitur zbulime shkencore dhe për të fuqizuar rritjen ekonomike. Por, për të realizuar këtë potencial, komuniteti ndërkombëtar duhet të promovojë një ekosistem më gjithëpërfshirës dhe të barabartë të AI.
Nga Carme Artigas and James Manyika
Ashtu si makina me avull dhe energjia elektrike, inteligjenca artificiale është një teknologji transformuese dhe themelore. Nëse zhvillohet në maksimumin e saj, AI mund të krijojë mundësi për njerëzit në të gjithë botën, të fuqizojë bizneset, të mëdha dhe të vogla, të nxisë rritjen ekonomike, të përparojë shkencën dhe të ndihmojë njerëzimin të bëjë hapa të mëdhenj drejt arritjes së Objektivave të Zhvillimit të Qëndrueshëm të Kombeve të Bashkuara (SDGs). Megjithatë, për të realizuar potencialin e AI, është e nevojshme të trajtohen rreziqet, kompleksitetet dhe pabarazitë që aktualisht kufizojnë qasjen ndaj përfitimeve të saj. Së pari, ne duhet të rishikojmë qasjet tona për bashkëpunimin dhe qeverisjen globale. Aktualisht, shumë vende janë të lëna jashtë diskutimeve kryesore të politikave. Siç tregojmë në një raport të ri, një mostër e përpjekjeve kryesore jo-OKB për qeverisjen e AI tregon se vetëm shtatë vende kanë marrë pjesë në të gjitha, ndërsa 118 vende – kryesisht nga Jugu Global – nuk janë përfshirë. Komuniteti ndërkombëtar mund dhe duhet të bëjë më mirë.
Gjatë vitit të fundit, ne kemi bashkëdrejtuar Trupin Këshillimor të Nivelit të Lartë të Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së për AI, një grup prej 39 individësh nga qeveria, shoqëria civile, sektori privat dhe akademia që përfaqësojnë një gamë të gjerë rajonale, gjinore, moshore dhe disiplinash. Së bashku, ne kemi zhvilluar një grup parimesh dhe rekomandimesh për qeverisjen ndërkombëtare të AI, me qëllim që teknologjia t’i shërbejë interesit publik duke e bazuar atë në të drejtat e njeriut dhe ligjin ndërkombëtar. Për të përfshirë perspektiva dhe zëra të ndryshëm, ne kemi përfshirë më shumë se 2,000 pjesëmarrës nga çdo rajon, konsultuar më shumë se 1,000 ekspertë, rishikuar 250 dorëzime me shkrim dhe zhvilluar më shumë se 100 diskutime virtuale.
Siç shpjegojmë në raportin tonë, ne besojmë se ky moment paraqet një mundësi unike për komunitetin ndërkombëtar për të hedhur themelet për të shfrytëzuar potencialin e AI, për të adresuar mangësitë kryesore të qeverisjes dhe boshllëqet e kapaciteteve në zhvillimin, vendosjen dhe përdorimin e saj dhe për të mundësuar një ekosistem më të barabartë të AI. Për këtë qëllim, raporti ynë ofron shtatë rekomandime konkrete për të nxitur bashkëpunimin global, për të mbyllur boshllëqet e qeverisjes dhe për të krijuar mekanizma të rinj që të mundësojnë që të gjitha vendet të përfitojnë nga përparimet e teknologjisë.
Trajektorja teknike dhe sociale e AI mbetet objekt i debatit të ashpër, madje edhe mes ekspertëve. Kjo ka kuptim, duke qenë se AI është ende në fazat e hershme të saj, me aftësitë, aplikacionet dhe përdorimet e saj që evoluojnë shpejt. Por pasiguria nuk duhet të çojë në mosveprim. Përkundrazi, ajo thekson nevojën për gardhe mbrojtëse të adaptueshme që mund të evoluojnë me teknologjinë dhe kuptimin tonë për të.
Lexo edhe:Google paguan 2.7 miliardë dollarë për të rikthyer gjeniun e AI
Përpjekjet e qeverisjes duhet të bazohen në ekspertizë teknike dhe perspektiva globale. Me këtë në mendje, rekomandimi ynë i parë është krijimi i një paneli shkencor ndërkombëtar për AI, duke bashkuar ekspertë nga disiplina dhe prejardhje të ndryshme. Ky panel do të punojë me organizata dhe nisma globale për të mbledhur, analizuar dhe promovuar kërkimin dhe do të publikojë një raport vjetor mbi aftësitë, mundësitë, rreziqet dhe pasiguritë që lidhen me AI. Duke evidentuar zonat e marrëveshjes dhe duke identifikuar temat që kërkojnë studim të mëtejshëm, raporti mund të rrisë transparencën dhe të informojë debatet dhe vendimmarrjen politike. Paneli gjithashtu mund të kryejë hetime të fokusuara në çështje specifike, si mënyra se si AI mund të përdoret për të zbuluar materiale të reja ose për të trajtuar sëmundje të neglizhuara.
Përveç ndarjes së njohurive, shumë vende kanë nevojë për qasje më të mirë ndaj burimeve thelbësore të AI, si fuqia kompjuterike, dataset-e përfaqësues dhe gjithëpërfshirëse për trajnime, talente të afta dhe një kornizë globale të të dhënave. Për këtë qëllim, ne rekomandojmë krijimin e një fondi global për AI për të mbështetur ndarjen e të dhënave, për të ndërtuar infrastrukturën dixhitale, për të ushqyer ekosistemet lokale të AI dhe për të inkurajuar sipërmarrjen.
Gjithashtu, ne propozojmë krijimin e një rrjeti për zhvillimin e kapaciteteve të AI për të zgjeruar qasjen globale në talente dhe ekspertizë dhe për të përparuar drejt SDG-ve. Për të siguruar standardizimin, harmonizimin rregullator dhe qasje të koordinuara për etikën dhe sigurinë, ne rekomandojmë krijimin e një shkëmbimi të standardeve për AI dhe një forum gjithëpërfshirës të politikave për diskutime mbi qeverisjen e AI. Këto iniciativa do të ndërtojnë mbi punën e agjencive të OKB-së dhe përpjekjet e tjera ndërkombëtare, duke promovuar ndërveprueshmërinë dhe bashkëpunimin ndërkufitar.
Koordinimi efektiv do të jetë jetik. Për ta arritur këtë, ne propozojmë krijimin e një zyre të vogël dhe të shkathët për AI që raporton drejtpërdrejt te Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së. Kjo zyrë do të veprojë si një qendër qendrore, duke lidhur dhe integruar nismat institucionale të ndryshme. Duke lidhur përpjekjet e udhëhequra nga organizata rajonale dhe palë të tjera të interesuara, ajo mund të reduktojë kostot e bashkëpunimit dhe të thjeshtojë veprimet kolektive.
Vendosja e këtyre strukturave institucionale mund të hapë rrugën për një qasje më gjithëpërfshirëse ndaj qeverisjes së AI. Kjo është thelbësore për të parandaluar shfaqjen e një “ndarjeje të AI-së”, për të zgjeruar qasjen globale në arsimin dhe kujdesin shëndetësor, dhe për të shfrytëzuar plotësisht potencialin e teknologjive të reja.
Ndërsa është thelbësore të ruhemi nga rreziqet dhe keqpërdorimet e mundshme të AI, po aq e rëndësishme është të kapim mundësitë që krijon kjo teknologji për të arritur SDG-të, për të nxitur përparimet shkencore dhe për të fuqizuar rritjen ekonomike. Realizimi i këtyre përfitimeve do të kërkojë ndërtimin e besimit, përmirësimin e komunikimit dhe zgjerimin e kapaciteteve në shumë sektorë – fusha ku OKB-ja është në mënyrë unike e pozicionuar për të lehtësuar bashkëpunimin.
Carme Artigas, ish-sekretare e shtetit për digjitalizimin dhe inteligjencën artificiale të Spanjës, është Bashkëkryetare e Trupit Këshillimor të Nivelit të Lartë të OKB-së për Inteligjencën Artificiale. James Manyika, President për Kërkimin, Teknologjinë dhe Shoqërinë në Google dhe Alphabet, është gjithashtu Bashkëkryetar i këtij Trupi Këshillimor të OKB-së për Inteligjencën Artificiale.
Të drejtat e autorit: Project Syndicate, 2024.
www.project-syndicate.org
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
