Imazhet ndaj të cilave jemi të ekspozuar në mediat sociale dhe faqet e internetit kanë një ndikim befasues në mënyrën se si ne e shohim botën. Çdo ditë ne bombardohemi me imazhe dixhitale. Ato shfaqen në burimet e mediave sociale, në rezultatet e kërkimit dhe faqet e internetit që shfletojmë. Njerëzit na i dërgojnë ato nëpërmjet aplikacioneve të mesazheve, ose përmes emailit.
Me një përdorues mesatar që shpenzon 6 orë e 40 minuta në ditë në internet, sipas një raporti, këto imazhe përbëjnë një pjesë të konsiderueshme të të dhënave tona vizuale të përditshme. Dhe, hulumtimet e fundit tregojnë se ato madje mund të ndikojnë në perceptimet tona.
Një studim i publikuar në fillim të këtij viti analizoi imazhet në Google, Wikipedia dhe në bazën e të dhënave të filmave në internet (IMBD), duke parë në mënyrë specifike se cilat gjini mbizotëronin kur kërkonin profesione të ndryshme, si fermer, drejtues ekzekutiv, ose reporter televiziv. Gjetjet ishin të zymta. Megjithëse gratë ishin të nënpërfaqësuara në përgjithësi, stereotipet gjinore ishin të forta. Kategoritë si hidraulik, zhvillues, bankier investimesh dhe kirurg zemre kishin shumë më tepër gjasa të ishin meshkuj. Shtëpiake, infermiere dhe balerin priren të jenë femra.
Në një eksperiment, 423 pjesëmarrës amerikanë përdorën Google për të kërkuar profesione të ndryshme. Dy grupe kërkonin me tekst, duke përdorur Google ose Google News; një grup tjetër përdori imazhet e Google, në vend të kësaj. Një grup kontrolli përdori gjithashtu Google, por për të kërkuar kategori që nuk kishin lidhje me profesionet. Pastaj të gjithë pjesëmarrësve iu dha një “test i nënkuptuar i shoqërimit”, i cili mat paragjykimet e nënkuptuara.
Krahasuar me përshkrimet e profesioneve të bazuara në tekst në Google, pjesëmarrësit që përdorën imazhet e Google dhe morën paraqitje vizuale si përgjigje, treguan shkallë shumë më të larta të paragjykimeve të nënkuptuara gjinore pas eksperimentit.
“Rritja e imazheve në kulturën popullore të internetit mund të vijë me një kosto kritike sociale,” shkruajnë studiuesit. “Gjetjet tona janë veçanërisht alarmante duke pasur parasysh se platformat e mediave sociale të bazuara në imazhe si Instagram, Snapchat dhe TikTok po rriten në popullaritet, duke përshpejtuar prodhimin masiv dhe qarkullimin e imazheve. Paralelisht, motorët e kërkimit të njohur si Google po përfshijnë gjithnjë e më shumë imazhe në funksionalitetin bazë, për shembull, duke përfshirë imazhet si një pjesë të paracaktuar të kërkimeve të bazuara në tekst.”
Ekziston edhe një problem tjetër në rritje: se si imazhet që qarkullojnë tashmë në internet po informojnë dhe formësojnë modelet e AI. ChatGPT mund të krijojë imazhe të dhjetëra profesionistëve të ndryshëm: mjek, avokat, shkencëtar, humorist, poet, mësues, përfaqësues i shërbimit ndaj klientit, nutricionist, udhëheqës i mendimit, CEO, ekspert. Me përjashtim të dy ose tre rezultateve, ChatGPT zgjedh si përfaqësues gjininë mashkullore, duke krijuar një imazh burri për secilin profesion. Edhe nëse i kërkohet ChatGPT të gjenerojë lloje të ndryshme njerëzish si për shembull: dikush i zgjuar, dikush i suksesshëm, dikush duke parë një opera, dikush duke parë shfaqje, dikush që la punën për t’u kujdesur për fëmijët, përsëri krijohet imazhi i një burri.
Lexo edhe: Për një mendje më krijuese ndiq këto 5 hapa
Natyrisht, modele si ChatGPT po mësojnë bazuar në imazhet që ekzistojnë tashmë. Por, edhe një herë, kjo mund të përjetësojë një rreth vicioz: sa më shumë imazhe të njëanshme të nxjerrin vetë modelet e AI, aq më shumë shohim; sa më shumë të shohim, aq më të paragjykuar në mënyrë implicite bëhemi vetvetja. Dhe sa më të njëanshëm bëhemi, aq më shumë krijojmë dhe ngarkojmë imazhet tona të njëanshme.
Pra, çfarë mund të bëhet?
Një pjesë e mirë e përgjegjësisë i takon kompanive të teknologjisë dhe AI. Por, edhe kur qëllimet e tyre janë të mira, nuk duket se ka një zgjidhje të lehtë. Ne duhet të marrim kontrollin e formësimit të botës sonë vizuale dixhitale vetë. Ndërsa duket e qartë, fakti që ne mundemi, në një masë të caktuar, të kurojmë burimet tona të mediave sociale shpesh neglizhohet. Kërkimi i llogarive dhe influencuesve që kanë prejardhje të ndryshme etnike dhe racore, ose fotografë nga pjesë të ndryshme të botës, është një këshillë e lehtë dhe e zbatueshme. Ne gjithashtu mund të ndikojmë në rezultatet e kërkimit që marrim duke ndryshuar mënyrën se si shprehim pyetjen fillestare.
Mbi të gjitha, megjithatë, mund të jetë ndërgjegjësimi ai që është çelësi. Ne nuk mendojmë shpesh për konsumin tonë vizual, ose nuk mendojmë se sa shpesh jemi të rrethuar nga imazhe që janë krijuar dhe na janë shërbyer qëllimisht, shpesh për të na bindur të blejmë diçka.
As nuk mendojmë se sa i çuditshëm dhe i ri është një fenomen. Për shumicën dërrmuese të historisë evolucionare njerëzore, rreth 99% të kohës që kemi qenë përreth, nuk do të kishim parë fare imazhe brenda mjedisit tonë natyror, përveç disa pikturave të shpellave, ose skulpturave të punuara me dorë. Ndërsa, në Evropë, Rilindja nisi një epokë të re të prodhimit të imazheve, e cila pa rritjen e tregjeve të artit dhe të veprave të artit të bëra për konsum popullor, si printimi, njerëzit ende nuk do të kishin parë imazhe të bëra nga njeriu që shohim sot.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
