E ardhmja është rozë – Suksesi i grave mes një rrugëtimi të mundimshëm

*Anerola Torollari, Albana Muçaj

Një prej vlerësimeve më të fundit mbi hendekun gjinor, tregon se Shqipëria renditet mirë në nivel botëror, e lë pas të gjithë fqinjët e saj. Sipas publikimit të vitit të kaluar të Forumit Ekonomik Ndërkombëtar, Shqipëria renditet e 38-a në listën globale për hendekun gjinor (mes 144 vendeve të studiuara). Nuk ka saktësime sa mund t’u referohet vrasjeve apo denoncimeve të grave ky studim (fenomene që nuk munguan vitin e kaluar, dhe u shfaqën dhimbshëm edhe në muajt e parë të këtij viti). Megjithatë, raporti mbi hendekun gjinor lë pas Maqedoninë, Malin e Zi, Bosnjën dhe Serbinë, të cilat u renditën në listë mes vendeve 40-80.

Në studim vlerësohet: gjendja shëndetësore e grave, e drejta në arsim, pjesëmarrja në politikë e në ekonomi, mënyra si trajtohen, mbijetesa. Dhe, sipas raportit të fundit, kemi pasur një kapërcim cilësor pasi renditemi 23 vende më lart se një vit më parë

Artikulli u publikua më parë në faqen 34 të numrit 20 të revistës Business Magazine Albania. Ju mund të Shfletoni Këtu nr. 20 të saj.

Po si paraqitet në Shqipëri hendeku në paga mes femrave e meshkujve?!

Bazuar në statistikat kombëtare, gjithnjë raportet globale nxjerrin në pah hendekun (edhe pse drejt tkurrjes) të pagave. Vlerësimet e viteve të fundit flasin për një diferencë në paga prej 6% në disfavor të gruas nga 10% që ishte rreth 4 vite më parë.

Thënë më qartë, gratë në tërësi në Shqipëri paguhen 6% më pak se meshkujt, ndonëse ndryshon për nivele pune apo sektorë.

Disa nga vlerësimet e përpunuara nga Instituti i Statistikave i përkasin vitit 2016 të publikuara më vonë.

Paga mujore mesatare ishte mbi 44 mijë lekë, 6% më e ulët se ajo e meshkujve. Mes 36 profesioneve që raporton INSTAT, në 25 prej tyre, meshkujt paguhen më shumë.

Sipas të dhënave të INSTAT femrat me “funksion drejtues, administrativ dhe komercial” trajtohen më mirë në pagesa krahasuar me meshkujt. Ato kishin një pagë mujore mbi 146 mijë lekë. Kjo pagesë është rreth 28% më shumë se e meshkujve. Ata paguheshin mesatarisht 113,825 lekë për të njëjtin pozicion pune.

Teknologjia e informacioni është profesioni i dytë më i paguar për femrat, ndonëse 7% më pak se meshkujt. Paga mesatare për “Specialistë të teknologjisë së informacionit dhe komunikimit” ishte gati 87 mijë lekë.

Në drejtim gruaja duket e vlerësuar. Në grupin “Drejtues prodhimi dhe shërbimesh të specializuara”, paga mesatare për gratë është 86.6 mijë lekë, pak përqindje më shumë se kolegët e tyre meshkuj.

Gratë paguhen më shumë edhe në nivelet drejtuese publike. Në kategorinë “Ligjvënës, nëpunës të lartë të administratës shtetërore dhe drejtorë ekzekutivë”, paga e femrave është 3% më e lartë se e meshkujve. Ato paguhen më shumë (gati 11%) në rolet e “Asistentë në administrim dhe biznes” dhe gati 13% në role si “Punonjës në profesionet e elektro-teknologjisë” dhe “Nëpunës të shërbimit të klientëve”.

Diferenca është e vogël për nëpunësit e zyrave, me rreth 1.3% më shumë në favor të femrave.

Punët më pak të paguara për femrat, por edhe për meshkujt janë “Punëtorë për shitje dhe shërbime të ndryshme në rrugë” dhe “Prodhues të produkteve bujqësore, blegtorale, të peshkimit për nevoja familjare”, me rreth 22 mijë lekë në muaj (prej këtij viti 25 mijë lekë).

Artikulli u publikua më parë në faqen 34 të numrit 20 të revistës Business Magazine Albania. Ju mund të Shfletoni Këtu nr. 20 të saj.Artikulli u publikua më parë në faqen 34 të numrit 20 të revistës Business Magazine Albania. Ju mund të Shfletoni Këtu nr. 20 të saj.

Industria e rëndë mbetet me paga më të larta për meshkujt. Por, kjo lidhet më së shumti me rolin e punonjësve brenda industrisë. Meshkujt kanë peshën e punëve më të vështira. Për “Punonjës në industri” meshkujt paguhen 30% më shumë, në miniera 11% më shumë dhe në shërbimet e mbrojtjes 25% më shumë.

Rreth një e treta e bizneseve drejtohen nga gra

Gati 30% e bizneseve në Shqipëri drejtohen nga gra. Në ndërmarrjet e vogla (1-4 të punësuar) ka më shumë gra drejtuese, krahasuar me çdo kategori tjetër.

Në dhjetë vitet e fundit ka një rritje të ndjeshme të pranisë së gruas në biznes, ndonëse ende me një hendek të lartë në raport me meshkujt. Në bizneset me 5-9 punëtorë, gratë administratore ose pronare janë dy herë më shumë. Në prodhim, numri i grave pronare ka rënë 5% ndërsa është rritur 4% në sektorin e shërbimeve.

Qarku i Tiranës kryeson për nga numri i grave, ndonëse ka pasur një ulje të peshës ndër vite. Kukësi mbetet qarku me nivelin më të ulët me ndërmarrje me pronare/administratore gra.

Zhgënjejnë ndërmarrjet e huaja

Te kompanitë e huaja në Shqipëri, hendeku i pagesave mes grave dhe burrave thellohet më tej. Ai është 34%. Të ardhurat mujore për një burrë janë mesatarisht mbi 80 mijë lekë, ndërsa për një grua mbi 50 mijë lekë.

Tek sipërmarrjet e përbashkëta hendeku është 30% ndërsa në kompanitë shtetërore diferenca e pagave është gati 9%.

Çfarë ka ndodhur në botë? Historia e gruas në biznes

Vendi modern i punës nuk do të ishte i njëjtë pa sipërmarrëset e saj të fuqishme femra. Gjatë gjithë historisë, femrat kanë lënë shenjën e tyre në botën e punës me inovacione të zgjuara, sipërmarrje biznesi dhe sukses të pashembullt.

Ditët e para të femrave në fuqinë punëtore

Në fillim të shekullit të 20-të, feminizmi filloi të bënte ndryshime reale në tregun e punës. Para kësaj kohe, femrat zotëronin biznese vetëm nëse kishin arsye të mëdha, si për shembull ato pa burra, që nuk dëshironin të bëheshin barrë sociale. Këto biznese ishin kryesisht: shtëpi publike, taverna dhe birrari. Në fillim të shekullit, idealet progresive krijuan një sferë sociale që ishte shumë më e favorshme për pronarë biznesesh femra.

Në fillim të viteve 1900, sipërmarrëset femra si Madam C.J. Walker, Coco Chanel, Olive Ann Beech dhe Ma Perkins morën në dorë jetët e tyre. Ato krijuan markat e tyre dhe luftuan “dhëmbë më dhëmbë” për sukses përballë diskriminimit, pagave të padrejta dhe stigmave që preknin drejtueset femra në biznes.

Fuqizimi i femrave në SHBA

Në vitet ‘60 dhe ’70, femrat panë ndryshime të mëdha në peizazhet e tyre politike dhe sociale. Shumë femra e panë sipërmarrjen si zgjidhje ideale. Lëvizja feministe amerikane në fund shkatërroi barrierat për femrat në vendin e punës, duke lënë prapa idenë se femrat duhet të ishin në shtëpi që shoqëria t’i pranonte ato. Ato fituan të drejta ligjore dhe filluan të kalonin nga punët tipike si sekretare, mësuese dhe infermiere për të eksploruar sfera më të mëdha në biznes.

Artikulli u publikua më parë në faqen 34 të numrit 20 të revistës Business Magazine Albania. Ju mund të Shfletoni Këtu nr. 20 të saj.

Ndërsa filluan kërkimin e përmbushjes profesionale jashtë shtëpisë, ato nisën disa nga kompanitë më të suksesshme që i kanë mbijetuar kohës edhe sot. Mary Kay Ash është një nga sipërmarrëset më të suksesshme të asaj epoke. Ajo shkoi derë më derë për të shitur libra gjatë Luftës së Dytë Botërore. Ajo dhe burri i saj u divorcuan kur ai u kthye nga lufta në vitin 1945. Në vitin 1963, Mary Kay Ash u largua nga Stanley Home Products dhe shkruajti planin e saj të biznesit. Atë verë, ajo krijoi Beauty by Mary Kay (tani e njohur si Mary Kay Cosmetics, Inc.) me ndihmën e djemve të saj – një biznes që shpëtoi industrinë e bukurisë nga vorbulla e stuhisë.

Femrat biznesmene përfundimisht marrin vëmendjen qendrore

Nga viti 1980 deri në vitin 2000, qindra femra u bënë disa nga sipërmarrëset më të suksesshme në botë. Nga Madonna që pushtoi kopertinën e revistës Forbes si “Femra më e zgjuar amerikane e biznesit” tek Martha Stewart dhe Oprah që krijuan perandoritë e tyre, femrat biznesmene më në fund ishin në qendër të vëmendjes. Bota po fillonte të njihte fuqinë e pakrahasueshme të femrave që ishin të vendosura për të bërë gjëra të mëdha.

Në vitin 1988, Kongresi miratoi Aktin e Pronësisë së Biznesit nga Femrat. Kjo fshiu ligjet e vjetëruara që kërkonin nënshkrimin e një burri mbi dokumentet e biznesit dhe diskriminimin e huadhënies bankare. Ai gjithashtu u mundësoi sipërmarrësve femra të aplikojnë për kontrata qeveritare. Akti ndihmoi në suksesin e sipërmarrësve femra, duke ofruar politika dhe programe për të mbështetur përpjekjet e tyre në biznes. Kjo shënoi fillimin e barazisë në vendin e punës midis burrave dhe grave amerikane.

Sipërmarrëset moderne femra

Shekulli 21 ka parë një rritje në sipërmarrëset femra, por sipërmarrja nuk është gjithmonë një fushë me lule. Pronaret e bizneseve femra ende përballen me pagat e ulëta dhe diskriminim gjinor dhe me më pak mundësi se homologët e tyre meshkuj. Megjithatë, gratë po ndikojnë shumë në media, biznes, politikë dhe më shumë. Nga Beth Comstock – Drejtore e Përgjithshme e GE Innovations Business – tek Taylor Swft dhe Jennifer Lawrence, gratë kanë fituar pozicionet e tyre në tregun modern.

Disa nga sipërmarrëset më të fuqishme të sotme përfshijnë Oprah Winfrey, Beyoncé, Lucy Peng, Sofia Vergara dhe Sheryl Sandberg. Femrat kanë themeluar markat më të mira Cisco, Bark & Co., SlideShare, Flickr, Build-a-Bear dhe Proactiv.

Ka qenë një udhëtim i guximshëm për femrat sipërmarrëse në fillim të shekullit 21: numri i tyre vazhdon të rritet dhe Banka Key, Goldman Sachs dhe institucionet e tjera kanë filluar gjithnjë e më shumë iniciativa financimi që synojnë vetëm sipërmarrëset femra.

Inovacioni teknologjik erdhi me shpejtësi dhe kjo jo vetëm që u mundësoi grave sipërmarrëse të hyjnë në biznese të bazuara në teknologji në numër rekord, por gjithashtu të përdornin teknologjinë për të filluar, për të drejtuar, për të promovuar dhe për të përshpejtuar të gjitha llojet e kompanive. Me teknologjitë më të shpejta dhe më të lira në Internet, teknologji të reja dhe të lëvizshme, femrat mund të menaxhojnë një biznes kudo, me kapital shumë më pak se më parë.

Artikulli u publikua më parë në faqen 34 të numrit 20 të revistës Business Magazine Albania. Ju mund të Shfletoni Këtu nr. 20 të saj.

Në sipërmarrjet e vogla dhe të mëdha, ato përbëjnë 30% të të gjitha bizneseve të SHBA, shumë prej tyre sot në industri që dikur ishin vetëm të dominuara nga meshkujt. Mësimi që ato po nxjerrin është fuqia e mundësive dhe e pasionit për transformimin e jetës. Shekulli i ardhshëm premton të jetë edhe më i ndritur për sipërmarrëset femra.

Femrat në Biznes Sot

Sipas Raportit Women-Owned Business në vitin 2016 nga American Express OPEN, bizneset në pronësi të femrave janë në rritje. Në fakt, bizneset në pronësi të femrave e rritën pesë herë mesataren kombëtare mes viteve 2007 dhe 2016.
Për ta vënë atë në perspektivë, këtu janë disa statistika të tjera nga raporti:

Femrat tani kanë 38% të të gjitha bizneseve në SHBA
Ka më shumë se 11.3 milionë biznese në pronësi të femrave në SHBA.

6.3 milionë biznese janë në pronësi të femrave kaukaziane
1.9 milionë biznese janë në pronësi të femrave afrikano-amerikane
1.9 milionë biznese janë në pronësi të femrave hispanike

922,700 biznese janë në pronësi të grave aziatike

Femrat si sipërmarrëse

Sipas Inc.com, 18% e të gjitha startup-eve sot kanë të paktën një themeluese femër. Disa nga sipërmarrëset më të pasura femra në SHBA sot përfshijnë:

• Diane Hendricks: Bashkëthemeluese dhe kryetare bordi e ABC Supply me një vlerë prej 5.4 miliardë dollarësh.
  • Doris Fisher: Bashkëthemeluese e Gap me një vlerë prej 2.6 miliardë dollarësh
  • Marian Ilitch: Themeluese e restorantit Little Caesars, me një vlerë prej 2.1 miliardë dollarësh.
  • Pleasant Rowland: Krijuese e kukullave American Girl me një vlerë prej 300 milionë dollarësh
  • Jessica Alba: Bashkëthemeluese e iniciativës The Honest Company me një vlerë prej 340 milionë dollarësh

Femrat po fillojnë bizneset në çdo industri, më së shumti tek “kujdesi shëndetësor” dhe “ndihma sociale”. Raporti i American Express OPEN gjithashtu tregon femrat në industritë e mëposhtme:

Pra, si të bëhet një femër suksesi i ardhshëm? Duke mbajtur parasysh këshillat e mëposhtme:

Mos:

• Mos u mundoni të vishni pantallonat: Femrat që duan të bëhen sipërmarrëse shpesh e ndjejnë se në mënyrë që të mposhtin burrat në biznes, ato duhet të mbajnë “qëndrimin mashkullor”. E GABUAR. Femrat duhet të kujtojnë se ato kanë shkuar kaq larg është duke qenë vetvetja.
• Mos kini frikë të dështoni: Sipas Monitorit Global të Sipërmarrjes 2012 të Babson College, frika nga dështimi është shqetësimi kryesor që femrat sipërmarrëse kanë.
• Mos harroni fondet: Një nga sfidat kryesore me të cilat ballafaqohen femrat sipërmarrëse po bëhet financimi. Sipas Inc.com, femrat po kalojnë një kohë të vështirë të mbledhin fonde fizike. Megjithatë online, themelueset femra performojnë njësoj ose më mirë se meshkujt.

Vazhdoni:

• Vazhdoni të mbështesni njëra-tjetrën: Sipas Inc.com, 94% e vendimmarrësve në fondet sipërmarrëse kapitaliste janë meshkuj. Firmat e kapitaleve sipërmarrëse me partneret femra, kanë më shumë se dyfishin e mundësisë për të investuar në kompanitë me një femër në ekipin ekzekutiv.
• Vazhdoni të menaxhoni balancën midis punës dhe jetës: Femrat që duan të bëhen sipërmarrëse frikësohen se suksesi do të marrë kohën e jetës familjare, kur në fakt, në një anketë të PayPal, 55% e sipërmarrësve amerikane thanë se ishin të motivuara për të filluar biznesin e tyre në mënyrë që të arrijnë një ekuilibër më të mirë në punë dhe jetë.

Kudo nëpër botë, më shumë biznesmenë të zgjuar po investojnë në sipërmarrëset femra. 

Tani ka grante, programe dhe akseleratorë të dedikuar për t’i ndihmuar femrat të marrin burimet që historikisht ishin në dispozicion vetëm për meshkujt.

Artikulli u publikua më parë në faqen 34 të numrit 20 të revistës Business Magazine Albania. Ju mund të Shfletoni Këtu nr. 20 të saj.

Shumë prej këtyre programeve mbështeten nga CEO femra, të cilat e ndjejnë të nevojshme se është e rëndësishme që femrat e tjera të arrijnë suksesin që kanë pasur vetë.

Një pasqyrë e shkurtër e sipërmarrjeve femra në BE dhe SHBA

Çështja se si femrat mund të kapërcejnë paragjykimet gjinore brenda kulturave dhe të kenë sukses në të drejtën e tyre si sipërmarrëse është në mendjen e të gjithëve, ndërsa ato ende mbeten mbrapa meshkujve kur bëhet fjalë për fillimin e bizneseve dhe sigurimin e fondeve për to. Në vitet e fundit ka pasur një rritje të madhe të sipërmarrëseve femra, veçanërisht në industrinë e teknologjisë dhe startup-et. Megjithatë, përkundër kësaj, sipërmarrja ende mbetet terren mashkullor.

Situata aktuale e sipërmarrësve gra

Në BE femrat përbëjnë 52% të popullsisë së përgjithshme europiane, por vetëm 34.4% e të vetëpunësuarve të BE-së dhe 30% të sipërmarrjeve startup. Kreativiteti i femrave dhe potenciali sipërmarrës janë një burim i pashfrytëzuar i rritjes ekonomike dhe vendeve të punës që duhet të zhvillohen më tej.

Kjo është një kujtesë se ne duhet të tërheqim vëmendjen në faktin se ka nevojë për të bërë shumë më tepër për të vënë gratë sipërmarrëse në radhë të parë.

Në SHBA duket se epoka e artë për femrat sipërmarrëse më në fund ka filluar me 40% të sipërmarrjeve të reja – përqindja më e madhe që nga viti 1996, sipas Kauffman Index of Startup Activity të vitit 2016.

Instituti Global i Sipërmarrjes dhe Zhvillimit krijoi Indeksin e Sipërmarrjes së Femrave, që konsiderohet si një mjet diagnostikues më i plotë në botë që mat potencialin e sipërmarrjes së femrave duke analizuar ekosistemet sipërmarrëse, mjediset e biznesit dhe aspiratat individuale.

Sfidat kryesore me të cilat përballen sipërmarrëset

Gjatë krijimit dhe drejtimit të një biznesi, gratë përballen me sfida të tilla si: aksesi i kufizuar në kapital dhe teknologji, mungesa e rrjeteve dhe burimeve të dijes, qasje e kufizuar në informacione, pengesa ligjore dhe politike ndaj pronësisë dhe zhvillimit të biznesit dhe pajtimi i shqetësimeve të biznesit dhe familjes.

Mungesa e rrjetit, njohurive dhe lidhjeve me tregjet me vlerë kufizon sipërmarrjet femërore. Mjediset e biznesit dhe rregullatorët e pafavorshëm janë ndër barrierat që ende pengojnë ato për  akses në financa.

Fakti që shumë institucione financiare në tregjet në zhvillim kanë ende për të zhvilluar një strategji të qëndrueshme për të trajtuar këtë boshllëk të rëndësishëm të tregut paraqet një mundësi dhe kufizime të humbura për zhvillimin e sektorit privat.

Mbështetje dhe programe në Europë

Komisioni Europian promovon dhe mbështet sipërmarrjen femërore përmes Aktit të Biznesit të Vogël dhe Planit të Veprimit për Sipërmarrjen 2020.

Një nga nismat kryesore të Komisionit është të mbështesë rrjetëzimin midis sipërmarrësve femra, sipërmarrësve potenciale femra dhe organizatave mbështetëse.

Çmimi i BE-së për Women Innovators u jepet grave që kanë marrë fonde për hulumtim dhe inovacion të BE-së në një moment në karrierën e tyre dhe së fundi kanë themeluar ose bashkë-themeluar një kompani të suksesshme bazuar në idetë e tyre inovative.

Artikulli u publikua më parë në faqen 34 të numrit 20 të revistës Business Magazine Albania. Ju mund të Shfletoni Këtu nr. 20 të saj.

Një grup i mjeteve, rrjeteve dhe platformave, gjithashtu është krijuar nga KE, në mënyrë që të mbështesë më tej rritjen dhe zhvillimin e femrave sipërmarrëse.

Për të përmendur vetëm disa:
• Platforma WEgate: një rrjet europian që synon të promovojë sipërmarrjet e femrave
• Komuniteti Europian i Women Business Angels dhe femrat sipërmarrëse ka për qëllim rritjen e numrit të Women Business Angels në Europë dhe për të lehtësuar financimin e femrave Sipërmarrëse.
• Rrjeti Europian i Mentorëve për Femrat Sipërmarrëse: një rrjet europian i mentorëve që do t’u ofrojnë femrave sipërmarrëse në fazën e hershme të aktiviteteve të tyre, këshilla konkrete të biznesit, shkëmbimin e njohurive dhe përvojës.

SHBA është vendi nr. 1 për Gratë Sipërmarrëse, por ka ende vend për përmirësim

Ndërsa SHBA renditet e para në listën e Female Entrepreneurship Index si vendi më i mirë për sipërmarrëset, për shkak të mjedisit të favorshëm të biznesit të përgjithshëm dhe mobilitetit të femrave në sektorin privat. Ajo shënoi 71 në një shkallë prej 100 pikësh. Me fjalë të tjera, ende ka shumë hapësirë ​​për përmirësim.

Shtetet e Bashkuara janë të njohura për kulturën e tyre të sipërmarrjes dhe GES është vetëm një shembull i mirë. Me femrat që përfaqësojnë më shumë se 50% të delegatëve të GES në 2017, ky është një ndryshim i mirëpritur dhe forumet si samiti global jo vetëm që ndihmojnë në rritjen e pjesëmarrjes, por edhe fuqizojnë sipërmarrëset femra.

Ajo që vlen të theksohet në këtë kontekst është iniciativa e udhëhequr nga Grupi i Bankës Botërore për të mundësuar më shumë se 1 miliard dollarë për të ndihmuar në rritjen e sipërmarrjes së femrave. Shtetet e Bashkuara dhe Gjermania filluan idenë dhe do të shërbejnë si anëtare themeluese së bashku me vendet e tjera donatore si Australia, Kanadaja, Kina, Danimarka, Gjermania, Japonia, Hollanda, Norvegjia, Arabia Saudite, Koreja e Jugut, Emiratet e Bashkuara Arabe, Mbretëria e Bashkuar.

We-Fi (Iniciativa për Financimin e Grave Sipërmarrëse) do të punojë që të mundësojë më shumë se 1 miliard dollarë financim për të përmirësuar aksesin në kapital, për të ofruar asistencë teknike dhe për të investuar në projekte dhe programe të tjera që mbështesin NVM-të në vendet e klientëve të Grupit të Bankës Botërore.

Pengesat për gratë sipërmarrëse në Europë

Ekziston një numër në rritje i femrave të interesuara për të krijuar biznesin e tyre. Motivimet që nxisin femrat Europiane për t’u bërë sipërmarrës janë gjithnjë e më të forta. Duket se femrat kanë arsye specifike për fillimin e projekteve të tyre: ndonjëherë është krijimi i një mundësie punësimi për to (le të mbajmë parasysh se shkalla e papunësisë së femrave është ende më e lartë se ajo e meshkujve); ndonjëherë është një mënyrë për të ecur përpara në karrierën e tyre dhe / ose për të fituar pavarësinë; shpesh është edhe manipulimi midis jetës së tyre profesionale dhe familjare, pasi ato ende konsiderohen si përgjegjëse për kujdesin ndaj shtëpisë.

Sipërmarrja e femrave në Europë është një forcë vërtetë dinamike, por pengesat mbeten duke krijuar një barrierë. Është e rëndësishme të identifikohen dhe të luftohen këto pengesa në mënyrë që sipërmarrëset femra të mund të japin kontributin potencial ekonomik brenda Europës.

Artikulli u publikua më parë në faqen 34 të numrit 20 të revistës Business Magazine Albania. Ju mund të Shfletoni Këtu nr. 20 të saj.

Hendeku gjinor në sipërmarrje përcaktohet në aspektin e një modeli statistikor që tregon dallimet në përhapjen e aktiviteteve sipërmarrëse mes meshkujve dhe femrave. Arsyet për hendekun gjinor mund të ndiqen nga dallimet e përgjithshme gjinore në shoqëri, ku fillimi i një biznesi është definuar në mënyrë kulturore si një aktivitet mashkullor. Hendeku sipërmarrës midis femrave dhe meshkujve përcaktohet si diferenca midis firmave të drejtuara nga meshkujt dhe femrat nga numri i përgjithshëm i firmave. Viti pas viti, ndryshimi në Europë mbetet, madje edhe në vendet më të përparuara siç është Suedia, ku aktiviteti sipërmarrës startup është 5.78% mes meshkujve dhe 2.47% mes femrave! Pse ky ndryshim?!

Barrierat e jashtme

Stereotipet mbeten: sipërmarrja perceptohet si një aktivitet mashkullor.

Së pari, zgjedhjet arsimore të femrave. Ndarja e femrave në shkollë, në vendet e punësimit  zvogëlojnë mundësinë për të qenë pjesë e trajnimit të biznesit.

Së dyti, disa stereotipe ende perceptohen për gratë: aktorët e tregut i shohin femrat sipërmarrëse me një lloj skepticizmi, prandaj ato duhet të jenë më këmbëngulëse për të dëshmuar njohuritë, aftësitë dhe kapacitetet e tyre ndaj klientëve, furnizuesve dhe partnerëve të biznesit të tyre.

Së treti, mënyra tradicionale e të parit të rolit të femrës në shoqëri, ku femra ka përgjegjësi familjare dhe nuk mund të konkurrojë në tregun e punës me orë të gjata pune.

Së fundi, duhet të pranohen edhe vështirësitë e aksesit financiar.

Vlen të përmendet se shumica e projekteve të femrave janë modeste në madhësi: 87.4% drejtojnë një mikro-biznes prej 1-9 punonjësish dhe pas tre vjetësh bëhet një dallim i dukshëm. 71% e bizneseve të krijuara nga femrat nuk kanë punonjës (përkundrejt 59% të homologëve të tyre meshkuj). Ka gjithashtu një orientim të qartë sektorial: gratë vazhdojnë të krijojnë në arsim, shpërndarje, shërbime personale, shëndetësi dhe sipërmarrje sociale.

Barrierat e brendshme

Ka edhe barriera të brendshme që vijnë nga mënyra se si femrat perceptojnë sjellje të përsëritura vetë-kufizuese.

Së pari, ato nuk e kuptojnë se mungesa e të qenit në rrjetet e biznesit është një pikë serioze. Network-u është thelbësor për zhvillimin e ideve të biznesit, për të takuar klientët potencialë, furnizuesit dhe partnerët e biznesit dhe për të marrë informacion strategjik, bashkëpunim dhe mbështetje. Network-u i pamjaftueshëm, që përbëhet nga marrëdhënie më të ngushta mund të jetë problematik në një ekonomi ku rrjeti në shkallë të gjerë është i rëndësishëm për mundësitë e bashkëpunimit.

Së dyti, dhe ndoshta më e dëmshme, është perceptimi i femrave se atyre u mungojnë aftësitë personale/sipërmarrëse, si këmbëngulja dhe marrja e rrezikut. Mungesa e modeleve të roleve që dërgojnë mesazhe pozitive është një pengesë serioze për femrat që të imagjinojnë veten si sipërmarrëse të suksesshme. Mungesa e besimit dhe shpesh, një marrëdhënie jo e mirë me ambiciet, marrjen e rrezikut përsipër dhe paratë, mund të shpjegojnë në pjesën më të madhe vështirësitë me të cilat përballen femrat sipërmarrëse.

Së treti, femrat janë më pak të përgatitura kur fillojnë një biznes. Ato vuajnë nga mungesa ose qasja e kufizuar në trajnime. Ka arsye të shumta për këtë: punësimi me kohë të pjesshme është i përhapur, femrat kanë tendencë të qëndrojnë në sektorët ku investohen më pak para dhe përqëndruar në SME, për arsye të kohës së kufizuar.

/Artikulli u publikua më parë në faqen 34 të numrit 20 të revistës Business Magazine Albania. Business Magazine Albania është revista e parë dixhitale me përmbajtje origjinale në shqip të orientuar nga fusha e biznesit. Ju mund të Shfletoni Këtu nr. 20 të saj.