Tregu i banesave nëpër botë po jep “sinjale të kuqe”. “Flluskat” e çmimeve mund të shpërthejnë

Një ekonomi botërore që tashmë po përballet me inflacionin e furishëm, trazirat e tregut të aksioneve dhe një luftë rraskapitëse po përballet me një kërcënim tjetër: plasjen e një flluske masive të banesave.

Ndërsa bankat qendrore anembanë globit rritin me shpejtësi normat e interesit, rritja e kostove të huamarrjes nënkupton që njerëzit që tashmë po përpiqeshin të blinin prona po arrijnë më në fund kufijtë e tyre. Efektet po shihen në vende të tilla si Kanadaja, SHBA-ja dhe Zelanda e Re, ku tregjet e pasurive të paluajtshme rezidenciale dikur të nxehta janë bërë papritmas të ftohtë.

Është një ndryshim i mprehtë nga vitet e rritjes së çmimeve të nxitura nga normat e ulëta të hipotekave dhe stimuli i qeverisë, së bashku me një pandemi që popullarizoi punën në distancë dhe i dërgoi blerësit e shtëpive në kërkim të hapësirave më të mëdha. Një analizë nga Bloomberg Economics tregon se 19 vende të OECD kanë kombinuar raportet çmim-qira dhe çmimi i banesës ndaj të ardhurave që janë më të larta sot se sa ishin përpara krizës financiare të 2008 – një tregues që çmimet kanë lëvizur jashtë linjës me bazat.

Zbutja e çmimeve të shtëpive është një pjesë kyçe e synimeve të shumë politikëbërësve, pasi ata kërkojnë të frenojnë inflacionin më të shpejtë në dekada. Por ndërsa tregjet dridhen nga perspektiva e një recesioni global, një ngadalësim i tregut të banesave mund të krijojë një efekt valëzues që do të thellonte rënien ekonomike.

Rënia e çmimeve të shtëpive do të gërryente pasurinë e familjeve, do të dëmtonte besimin e konsumatorëve dhe do të frenonte potencialisht zhvillimin e ardhshëm.

“Rreziku është që ciklet e biznesit dhe ato financiare të zvogëlohen njëkohësisht, gjë që mund të çojë në recesione më të gjata,” tha Rob Subbaraman, kreu i kërkimit të tregjeve globale në Nomura Holdings Inc. “Një dekadë ka nxitur tregjet e ngrira të banesave dhe ne mund të jemi duke hyrë në anën tjetër të kësaj së shpejti, pasi përballueshmëria e banesave është shtrirë dhe raportet e shërbimit të borxhit mund të rriten ndjeshëm.”

Lexo: 7 sekrete për të qenë të suksesshëm në biznes me ndihmën e teknologjisë

Një skenar i tillë do të pengonte huadhënien bankare ndërsa rreziku i kredive të këqija rritet, duke mbytur rrjedhën e kredisë me të cilën ekonomitë lulëzojnë. Në SHBA dhe në Evropën Perëndimore, rënia e ccmimit të banesave që përshpejtoi krizën financiare të 2008-ës pengoi sistemet bankare, qeveritë dhe konsumatorët për vite me rradhë.

Për të qenë të sigurt, një kolaps i stilit të vitit 2008 nuk ka gjasa. Huadhënësit kanë shtrënguar standardet, kursimet e familjeve janë ende të forta dhe shumë vende kanë ende mungesa strehimi. Tregjet e punës janë gjithashtu të forta, duke siguruar një indikator të rëndësishëm.

“Çmimet më të ulëta do të kenë një efekt të drejtpërdrejtë në shpenzimet e konsumatorit dhe në të gjithë ekonominë, pasi zakonisht pronat e paluajtshme përbëjnë një pjesë të konsiderueshme të pasurisë së familjeve,” tha Tuuli McCully, kreu i ekonomisë së Azi-Paqësorit në Scotiabank. “Megjithatë, duke qenë se bilancet e familjeve në shumë tregje kryesore mbeten të shëndetshme, nuk jam veçanërisht i shqetësuar për rreziqet që lidhen me çmimet e banesave dhe ekonominë botërore.”

Megjithatë, rreziku i një rënie të mprehtë të çmimeve është qartësisht më i madh kur ka një shtrëngim të sinkronizuar global të politikës monetare, tha Niraj Shah i Bloomberg Economics në Londër. Më shumë se 50 banka qendrore kanë rritur normat e interesit me të paktën 50 pikë bazë me një lëvizje këtë vit, me më shumë rritje të pritura. Në SHBA, Rezerva Federale javën e kaluar rriti normën e saj kryesore të interesit me 75 pikë bazë, rritja e saj më e madhe që nga viti 1994.

Tregjet e banesave në Zelandën e Re, Republikën Çeke, Australi dhe Kanada renditen ndër më tregjet ku flluska mund të shpërthejë në botë dhe janë veçanërisht të prekshme ndaj rënies së çmimeve, sipas Bloomberg Economics. Portugalia është veçanërisht në rrezik në zonën e euros, ndërsa Austria, Gjermania dhe Holanda gjithashtu duken të lëkundura.