Konsumimi i alkoolit nga babai ka qenë prej kohësh në hije nga fokusi në atë që pi një nënë. Por, kjo mund të ndryshojë pas hulumtimeve të reja.
Për më shumë se 50 vjet, shkencëtarët kanë paralajmëruar për rreziqet e pirjes së alkoolit gjatë shtatzënisë. Hulumtimet e fundit kanë zbuluar se konsumimi i vetëm një pije në javë nga një nënë mund të ndikojë në zhvillimin e trurit të fëmijës, funksionin njohës, sjelljen dhe formën e fytyrës, ndërkohë që për dekada, fushatat e shëndetit publik kanë thënë vazhdimisht se nuk ka sasi të sigurt të alkoolit për nënat për të pirë gjatë shtatzënisë.
Konsensusi shkencor duket mjaft i qartë, se ekspozimi para lindjes ndaj alkoolit mund të shkaktojë një sërë problemesh. Dëmet e mundshme përfshijnë dëmtime neurozhvillimore, si dhe tipare të veçanta të fytyrës që më së shpeshti lidhen me çrregullimet e spektrit të alkoolit të fetusit (FASD), por edhe probleme të sjelljes, njohëse dhe të të mësuarit, të tilla si vonesat në të folur . Efektet mbulojnë një spektër të gjerë, gjë që është pjesë e arsyes pse FASD është tani përshkrimi i preferuar për “sindromën e alkoolit fetus” ose FAS.
Por, ndërsa rreziqet e konsumit të alkoolit nga nëna janë bërë më të dokumentuara, një tjetër faktor i mundshëm kontribues në FASD ka mbetur kryesisht i anashkaluar: sa pi babai. Kërkimet mbi fertilitetin dhe riprodhimin “kanë qenë kaq të përqendruara te gruaja, saqë ne nuk kemi bërë vërtet kujdesin tonë të duhur nga ana mashkullore”, thotë Michael Golding, një fiziolog zhvillimi në Universitetin A&M të Teksasit, i cili hulumton ekspozimin ndaj alkoolit dhe fetusit. Megjithatë, studiues si Golding kanë dyshuar për një rol atëror për një kohë të gjatë.
“Për vite me radhë, ne kemi dëgjuar histori nga gra që thoshin: “Unë kurrë nuk kam pirë gjatë shtatzënisë, por tani kam një fëmijë FAS dhe partneri im mashkull ishte një abuzues kronik i alkoolit”, thotë ai. Por, histori të tilla shpesh u hodhën poshtë duke qenë se nënat harronin, nëse nuk konsideroheshin të pavërteta.
Hulumtimet e fundit, megjithatë, ngrenë një mundësi intriguese, dhe ndoshta ndryshim të lojës: këto nëna kishin të drejtë gjatë gjithë kohës.
Ideja se konsumimi i alkoolit i babait para ngjizjes mund të ketë një ndikim tek pasardhësit mund të duket e pamundur. Por, studimet e fundit të popullsisë kanë zbuluar se foshnjat, baballarët e të cilëve konsumonin alkool, janë në një rrezik më të lartë për rezultate të ndryshme të këqija shëndetësore. Një studim vëzhgues i vitit 2021 i më shumë se gjysmë milioni çifteve në Kinë, për shembull, zbuloi se rreziku i defekteve të lindjes, duke përfshirë çarjen e qiellzës, sëmundjet kongjenitale të zemrës dhe anomalitë e traktit tretës, ishin më të larta, nëse babai pinte para ngjizjes, edhe kur nëna nuk pi. Një tjetër studim i popullsisë nga Kina krahasoi 5000 fëmijë me defekte të lindura të zemrës me 5000 pa. Përsëri, ndërsa rreziku i përgjithshëm mbeti relativisht i ulët, u zbulua se foshnjat kishin pothuajse tre herë më shumë gjasa të kishin një defekt të lindur në zemër nëse babai i tyre pinte, e përcaktuar si konsumim më shumë se 50 ml (1,7 fl oz) alkool në ditë në tre muajt e mëparshëm.
Është e rëndësishme të theksohet se rreziku i përgjithshëm i defekteve të lindjes ka mbetur ende relativisht i ulët. Në studimin e vitit 2021 të defekteve të ndryshme të lindjes në Kinë, për shembull, lloji më i prekur, qiellza e çarë, u gjet në vetëm 105 foshnja nga 164,151 baballarët e të cilëve pinin pije. Por, kjo e bënte çarjen e qiellzës 1.5 herë më të mundshme tek pasardhësit e baballarëve që pinin, sesa nëse baballarët nuk pinin.
“Zbulimi ynë sugjeron që baballarët e ardhshëm duhet të inkurajohen të modifikojnë marrjen e tyre të alkoolit për të reduktuar rrezikun e fetusit, duke marrë parasysh që një normë e pirjes nga babai prej 31,0% rrit ndjeshëm rrezikun e defekteve të lindjes”, shkruajnë studiuesit.
Prapëseprapë, është e vështirë të përcaktohet nëse konsumimi i alkoolit nga babai i shkaktoi në të vërtetë këto probleme. Ndërsa studiuesit e të dy studimeve kontrolluan për faktorë ndikues, të tillë si, nëse babai pinte gjithashtu duhan, nuk është e mundur të llogaritet për çdo kontribues të mundshëm. “Studimet njerëzore janë jashtëzakonisht të çrregullta, ka shumë faktorë ndikues atje. Cila është dieta e individit? A ushtrojnë ata? Ka një mori gjërash që e bëjnë atë tepër të vështirë”, thotë Golding.
Ndërkohë, krijimi i një prove të kontrolluar të rastësishme (RCT), nuk është saktësisht një opsion kur bëhet fjalë për konsumimin e alkoolit dhe shtatzëninë. Edhe nëse do të ishte etike t’u thuash disa baballarëve të pinë para ngjizjes, duke ditur se mund të ketë një ndikim negativ tek pasardhësit, nuk ka gjasa që ata të fillonin të pinë. Por, mund të vendoset një RCT e tillë për kafshët, veçanërisht, minjtë.
Kjo është ajo që bëri Golding. Së pari, ekipi hartoi anomalitë fizike të lidhura me FASD te njerëzit, si sytë më të vegjël dhe madhësia e reduktuar e kokës, në një model të miut. Më pas ata i ndanë minjtë në grupe ku nënave vetëm shtatzëna iu dha alkool, dhe në rastin tjetër të dy prindërve. Kur krahasuan tiparet e pasardhësve, ata morën disa rezultate.
Lexo edhe: Fëmijë i prindërve të divorcuar. A kemi një prindërim të përgjegjshëm?
Nëse një nënë e miut konsumonte alkool gjatë shtatzënisë, pasardhësit e saj shfaqën disa nga simptomat fiziologjike të FASD që mund të priten. Por, disa ndryshime në modelimin e kafkës-fytyrës dhe në rritjen e përgjithshme u përkeqësuan kur të dy prindërit pinin. Çuditërisht akoma, disa anomali në nofullën, ndarjen e dhëmbëve, madhësinë dhe hapësirën e syve, të gjitha simptomat e FASD-së njerëzore, ishin më të theksuara nëse babai pinte, në krahasim me, nëse nëna pinte.
Ekipi i tij publikoi dy studime të tjera që nënvizuan efektet e alkoolit nga babai tek pasardhësit e minjve. Njëri zbuloi se, në moshën e mesme, ata minj, prindërit e të cilëve të dy kishin qenë të ekspozuar ndaj alkoolit kishin shenja të rritjes së plakjes qelizore në tru dhe mëlçi, një rezultat i mundshëm i diçkaje tjetër që ata gjetën, shënuesit e mosfunksionimit mitokondrial, i cili ndodh kur organelet e vogla që prodhojnë energji brenda qelizave ndalojnë së punuari si duhet. Kjo ishte e vërtetë nëse prindi i ekspozuar ndaj alkoolit ishte nëna apo babai, por ishte më dramatike nëse të dy prindërit ekspozoheshin. Kjo mund të ndihmojë në shpjegimin e rezultateve të studimeve vëzhguese mbi njerëzit, ku njerëzit e diagnostikuar me FASD janë shtruar në spital më shpesh, sesa ata pa FASD dhe kanë një jetëgjatësi që është 42% e asaj të popullatës së përgjithshme.
Ekipi i Golding zbuloi gjithashtu se forma e fytyrës së një miu ndryshoi në varësi të sasisë së alkoolit që kishte konsumuar babai i tij.
“Mesazhi është se përdorimi i alkoolit nga meshkujt nuk do të ketë një ndikim po/jo tek fëmijët; ai do të ketë efekte të klasifikuara ku sa më shumë të pijë një burrë, aq më keq do të jenë rezultatet,” thotë ai.
Ndërsa efektet epigjenetike të konsumit të alkoolit nga babai janë një fushë relativisht e re e kërkimit, pasojat e formave të tjera të ekspozimit nga babai janë më mirë të dokumentuara. Si te njerëzit ashtu edhe te minjtë, ka prova veçanërisht të mira kur bëhet fjalë për pirjen e duhanit dhe efektin që ka në materialin gjenetik të trashëguar. Pasardhësit e baballarëve që pinë duhan kanë më shumë gjasa të kenë defekte të lindjes, të zhvillojnë leuçemi dhe të kenë yndyrë të tepërt në trup, ndoshta edhe për shkak të proceseve epigjenetike.
Pavarësisht nga roli që duket se luan pirja e alkoolit nga meshkujt, shumica e studiuesve pranojnë se konsumimi i alkoolit nga nëna luan një rol më të madh në zhvillimin e fetusit, sesa konsumimi i alkoolit nga baballarët.
“Alkooli në gjakun e gruas kalon drejtpërdrejt përmes placentës në fetus, kështu që është një efekt shumë i drejtpërdrejtë në zhvillim”, thotë Elizabeth Elliott, një pediatre dhe profesore e shëndetit të fëmijëve dhe adoleshentëve në Universitetin Australian të Sidneit. Ajo ka qenë një studiuese për një kohë të gjatë në FASD dhe është bashkëautore e vjetër e një rishikimi të fundit akademik të FASD.
“Ai ndikon në tru dhe në pjesën e trurit që përcakton zhvillimin e fytyrës dhe ndikon në zhvillimin e të gjitha këtyre sistemeve të organeve, mushkërive, në zemër, veshë dhe sy etj.”
Megjithatë, roli që mund të luajë pirja e alkoolit nga babai nuk duhet të injorohet, thonë Elliott dhe të tjerët. Ndërsa kërkimi është ende në vazhdim, Elliott beson se është koha që fushatat e shëndetit publik ta trajtojnë këtë më drejtpërdrejt. Nuk është vetëm, sepse konsumimi i babait mund të shkaktojë dëm, thotë ajo. Do të kishte gjithashtu “përfitim të vërtetë… sepse ne e dimë se një nga përcaktuesit kryesorë të një gruaje që pi në shtatzëni është nëse partneri i saj mashkull po pi gjatë shtatzënisë. Do të ishte një fitore e favorshme”, thotë ajo.
Bazuar në hulumtimet e deritanishme, sa alkool është “i sigurt” për të pirë një baba?
Ndërsa ndikimi i saktë i pirjes nga babai ende nuk është zbuluar, studiuesit bien dakord për një gjë.
“Ka një barrë të madhe që u është vënë grave. Por, shëndeti i mashkullit është i rëndësishëm për zhvillimin e fetusit. Ekziston një përgjegjësi e të dyja palëve këtu për të mbështetur dhe siguruar shëndetin e foshnjës”,thotë Golding.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
