Financa dhe investitorët për sipërmarrësit e rinj inovativë në Shqipëri 

Intervistë me Dr Endrit Kromidha, Profesor i asociuar për sipërmarrjen dhe inovacionin në University of Birmingham dhe konsulent i ftuar nga Albanian Tech Hub.

“Gjithmonë kam pasur dëshirë të bëj diçka në Shqipëri dhe ishte kënaqësi kur mora ftesën nga Ambasada Britanike e Tiranës për të zhvilluar trajnimin që mbështet sipërmarrjet e reja në kuadër të UK-Albania Tech Hub Programme”.  Kështu shprehet Dr. Endrit Kromidha, profesor i asociuar për sipërmarrjen dhe inovacionin në University of Birmingham.

Ai është larguar dhjetë vite më parë në Mbretërinë e Bashkuar për studimet e doktoratës pas një eksperience pune pesëvjeçare në Shqipëri. Endriti preferon ta thërrasim me emër më mirë, se siç thotë ai, askush nuk është aq i rëndësishëm në fund të fundit.

Në trajnim ai foli për menaxhimin e financave dhe investitorëve, një temë qe u mirëprit nga pjesëmarrësit e Albanian Tech Hub. Në veçanti, ngjalli interes dhe diskutime përmendja e dhjetë njerëzve më të pasur në Shqipëri si shembull potencial i investitorëve engjëj, që sipas përkufizimit, mund të mbështesin sipërmarrës të rinj inovativë si ata që marrin pjesë në këtë trajnim.

Por cila ishte këshilla konkrete në këtë drejtim? Duke vlerësuar nismat inovative, Endriti shpjegon se, “ata që janë shumë inovativë në fushën e teknologjisë dhe e kanë pasion, mund të ndodhë shpesh të rrinë larg financave”. Mesazhi i tij në fakt është që mund dhe duhet të bëhen shumë mirë njëherësh të dyja. “Ndonjëherë, nëse do të rritesh duhet të sakrifikosh pak nga zotërimi dhe kontrolli i plotë i biznesit.

Kush hyn si investitor shpesh pret të ketë një përqindje të biznesit. Ama sa më shumë dikush ka investuar kohë dhe mund në një biznes, aq me tepër të vështirë e ka ta ndajë atë me të tjetër, edhe kur kjo gjë i kufizon rritjen, sidomos pasi biznesi fillon të bëhet i njohur”. Kjo është një nga sfidat kryesore për të cilat ky trajnim synonte të ndërgjegjësonte sipërmarrësit e rinj.

Lexo: Filantropisti izraelit: Eksportoni mallra, jo njerëz. Lançohet “UK Albanian Tech Hub”

Të qenit pedagog në Mbretërinë e Bashkuar në një institucion si University of Birmingham do të thotë që shumica e kohës së Endritit i dedikohet kërkimit shkencor, rezultatet e të cilit përkthehen në përditësimin e vazhdueshëm të materialeve mësimore. Megjithatë, ai tregon se ka një biznes të vogël konsulence për sipërmarrjen dhe inovacionin në Angli, SDG Consult, të ngritur rreth dy vite më parë, për të mbajtur lidhje me botën e biznesit. Kjo e ka ndihmuar edhe në kërkimin shkencor e mësimdhënie.

Po a mund të flitet për sipërmarrje dhe inovacion duke u bazuar vetëm në libra e kërkim shkencor?! Sigurisht, kërkimi shkencor dhe botimi duan kohë, po ashtu edhe zbatimi i gjetjeve, ndërsa kontakti me bizneset nëpërmjet projekteve universitare ose puna e drejtpërdrejtë me ta është ndryshe.  “Kam dëshirë që ajo që bëj si pedagog të ketë efekt më të prekshëm, më të dukshëm, nxitur gjithmonë nga kërkimi shkencor dhe publikimet”, thotë ai.

Në projekte Endriti bashkëpunon me kolegë jo vetëm nga Mbretëria e Bashkuar ose Shqipëria por edhe nga mjaft vende të tjera të botës. “Ne jetojmë sot në kushtet kur, kompanitë më të mëdha të renditura në S&P 500, 85% të vlerës së kompanisë e kanë në kapacitete intelektuale”.

Idetë mund të shkëmbehen, transferohen, po ashtu edhe bashkëpunimet. Vitin që shkoi Endriti organizoi një konferencë për teknologjitë e informacionit dhe komunikimit në vendet në zhvillim në Tiranë dhe një shkollë verore në Durrës në fushën e teknologjive në fushën e mësimdhënies duke ftuar grupe bashkëpunëtorësh shkencorë të tij.

Si një kërkues shkencor e konsulent që udhëton në vende të ndryshme të botës për projekte, referate e konferenca shkencore, ai fton edhe universitetet shqiptare të jenë më të hapura dhe bashkëpunuese në zhvillimin e projekteve të përbashkëta.