“Asnjë nga miqtë e mi nuk qëndroi në teknologji.” Fred Plais, shefi i “Platform” një kompani kompjuterike cloud me qendër në Paris, ende kujton gjallërisht atë që ndodhi në Evropë në 2001-in. Firma që ai drejtonte në atë kohë, një motor kërkimi në internet, u mbyll pasi shpërtheu flluska e dotcom- së bashku me shumicën e startup-eve të tjera që ai njihte.
Historia ishte pothuajse e njëjtë në vitin 2008 si rezultat i krizës financiare globale. Firmat evropiane të teknologjisë vuajtën përsëri më shumë se homologët e tyre amerikanë. Frika se rënia e afërt dhe rënia e vlerësimeve të teknologjisë do të godasin edhe një herë më shumë në Evropë sesa përtej Atlantikut, u shtua më 1 korrik, kur Wall Street Journal raportoi se “Klarna”, një start-up premtues “blej tani-paguaj më vonë”, po përpiqej të rriste kapital me më pak se një të pestën e vlerësimit maksimal prej 46 miliardë dollarësh.
Pavarësisht historive të tilla, si startup-et e Evropës ashtu edhe kapitalistët e saj sipërmarrës duken shumë më të fortë se sa në të kaluarën, dhe shumë më pak të varur nga njohuritë dhe kapitali i huaj. Ata madje mund ta përballojnë stuhinë më mirë se homologët amerikanë këtë herë.
Për të kuptuar pse, filloni duke marrë parasysh bumin. Viti i kaluar ishte i furishëm në Evropë edhe për standardet frenetike globale. Për herë të parë, investimet e kapitalit sipërmarrës (VC) në kontinentin e vjetër tejkaluan 100 miliardë euro (118 miliardë dollarë) në një vit të vetëm, raporton “PitchBook”, një ofrues i të dhënave.
Lexo edhe: Disa mënyra se si sipërmarrësit e suksesshëm i kalojnë fundjavat e tyre
Vlerësimet e startup-eve u rritën në përputhje me rrethanat, duke e shtyrë numrin e “një-brirëshave” evropianë, firma private me vlerë më shumë se 1 miliard dollarë, në afro 150 sot, rreth 13% e totalit botëror. Edhe pse ekosistemi teknologjik i Evropës është ende vetëm rreth një e treta e Amerikës për sa i përket kapitalit sipërmarrës (VC), ai është dyfishuar në madhësi që nga viti 2020.
Një pjesë e kësaj rritjeje është një pasojë mekanike e vërshimit të kapitalit të tepërt në Evropë, ku vlerësimet e startup-eve kishin mbetur prapa atyre në Amerikë dhe Azi. Në vitin 2021, firmat amerikane të Kapitalit Sipërmarrës investuan në marrëveshje evropiane me vlerë 83 miliardë dollarë, një rritje trefish në krahasim me vitin e kaluar, sipas PitchBook. Investitorët jo-tradicionalë, si amerikanë ashtu edhe nga vende të tjera, si fondet mbrojtëse dhe kompanitë e mëdha, zbuluan gjithashtu Evropën, duke marrë pjesë në marrëveshje me vlerë gati 100 miliardë dollarë, një rritje prej 150% nga viti 2020.
Siç nënkupton përpjekja e Klarna-s për të mbledhur fonde, kjo rritje e kapitalit është gati të përfundojë këtë vit në Evropë si kudo tjetër. Për fat të mirë për teknologjinë evropiane, kjo nuk është e gjithë historia. “Volant evropian ka nisur,” thotë Sarah Guemouri nga Atomico, një firmë e Kapitalit Sipërmarrës (VC) në Londër, duke iu referuar idesë se suksesi në teknologji sjell sukses të mëtejshëm.
Nëse nuk guxoni, nuk fitoni
Kapitalizmi sipërmarrës evropian duket me të vërtetë i aftë për të fuqizuar veten. Një burim kritik është talenti. Vitin e kaluar Dealroom, një tjetër ofrues i të dhënave, analizoi karrierën e 38,000 drejtuesve të startup-eve. Pothuajse dy të pestat kishin punuar tashmë si për startup-et e vogla ashtu edhe për firmat e themeluara, duke sinjalizuar një përvojë kolektive në rritje. Në mënyrë të ngjashme, kur Mosaic Ventures, një tjetër firmë evropiane e kapitalit sipërmarrës (VC), kohët e fundit shikoi rreth 200 themelues të “një-brirërshave”, zbuloi se dy në tre ishin sipërmarrës të përsëritur. “Është hera e dytë ose e tretë që prodhon një njëbrirësh,” thotë Simon Levene, një nga partnerët e firmës.
Lexo edhe: 6 të vërtetat e frikshme për t’u bërë një sipërmarrës
Ndërsa bëhen më me përvojë, sipërmarrësit evropianë jo vetëm po bëhen më ambiciozë, por edhe më të mirë në tregimin e një historie bindëse për atë që duan të arrijnë. Nadine Hachach-Haram, themeluesja e Proximie, një startup i kujdesit shëndetësor që përdor realitetin e shtuar për të lejuar mjekët të shikojnë nga distanca një operacion, është në një mision për të krijuar “sallën e operacionit pa kufij”.
Avi Meir, i cili drejton TravelPerk, një faqe për të menaxhuar udhëtimet e biznesit me bazë në Barcelonë, dëshiron që ai të bëhet vendi për të lehtësuar “lidhjet njerëzore midis punëtorëve në distancë”, për shembull duke ofruar mjete për të organizuar takime ekipore në jetën reale. Nicolas Brusson, shefi i BlaBlaCar, i cili filloi si një shërbim parizian për të rregulluar udhëtime të përbashkëta me makina midis qyteteve, synon ta kthejë atë në një “platformë multimodale” që gjithashtu grumbullon kërkesën për autobusë dhe ndoshta edhe trena në nivel global. Për disa kjo mund të tingëllojë si zhurmë marketingu, por është pikërisht ajo gjë që investitorët dhe stafi i ardhshëm ende duan të dëgjojnë.
Numri i “engjëjve”, sipërmarrësve të suksesshëm që e kthejnë një pjesë të pasurisë së tyre teknologjike në startup-et e tjera, po rritet gjithashtu. Disa krijojnë firmat e tyre vc. Më 28 qershor Taavet Hinrikus, bashkëthemelues i Wise, një shërbim pagesash ndërkombëtare, dhe tre sipërmarrës të tjerë evropianë, lançuan Plural, një fond prej 250 milionë €. Drejtuesit e ulët në zinxhirin ushqimor kanë filluar gjithashtu të investojnë, pjesërisht për shkak se gjithnjë e më shumë punëtorë të teknologjisë evropiane kompensohen pjesërisht me stokun e punëdhënësit të tyre. Disa vite më parë vetëm rreth 10% e aksioneve iu ndanë punonjësve, thotë Dominic Jacquesson nga Index Ventures, një kompani e fortë transatlantike e VC. Falë ndryshimeve ligjore dhe rritjes së pranimit kulturor të opsioneve të aksioneve në Evropë, shifra është rreth 17%, jo larg prej 20% aq të zakonshme në Amerikë.
Struktura e ekosistemit të teknologjisë është gjithashtu më e fuqishme tani, ndërsa dikur ishte një koleksion i ndryshëm historish suksesi të pamundur, si Skype, një shërbim video-konferencash që tani zotërohet nga Microsoft, ose Spotify, një aplikacion suedez i transmetimit të muzikës. Në një raport të fundit mbi njëbrirëshët evropianë, Richard Kersley i Credit Suisse, një bankë investimesh, dhe kolegët e tij i ndanë firmat në “mundësues”, për shembull shërbime pagesash si Klarna dhe Checkout.com, dhe “ndërprerëse” të cilat lulëzojnë duke u mbështetur në një infrastrukturë të tillë.
Në krye të më shumë përvojës dhe kapitalit të rritur në shtëpi, si dhe një strukture më të fortë, firmat evropiane mburren me disa avantazhe krahasuese që do të jenë të dobishme në një epokë më të dobët, pas pandemisë. Njëra është kursimi i tyre relativ. Edhe pse kompanive private nuk u kërkohet të zbulojnë numra të tillë, indikacionet tregojnë se “shkalla e djegies” së tyre, shpejtësia me të cilën ata shpenzojnë paratë që kanë mbledhur, është më e ulët, të paktën në startup-et më të reja. Ndihmon që punësimi i zhvilluesve të softuerit në Barcelonë ose Berlin kushton mesatarisht vetëm gjysmën e asaj që bën në San Francisko ose Seattle.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
