Tensionet SHBA-Kinë rreth teknologjisë janë zhytur në nivelet më të ulëta të detit. Kabllot nënujore dolën në krye të mediave në fillim të këtij viti, pasi 4 nga 15 kabllot kritike të nëndetëseve në Detin e Kuq u prenë mes sulmeve, nga rebelët Houthi të Jemenit të mbështetur nga Irani ndaj anijeve izraelite të SHBA-së dhe Britanisë së Madhe.
Cilat janë kabllot nënujore?
Të vendosura thellë nën ujë janë qindra kabllo masive telekomunikacioni që përfshijnë një gjatësi prej afro 1.4 milionë kilometrash, sipas firmës së kërkimit të tregut të telekomunikacionit TeleGeometry.
Disa nga këto kabllo janë më të shkurtër, si për shembull kablloja CeltixConnect 131 kilometra që lidh Irlandën me Mbretërinë e Bashkuar. Të tjerët, megjithatë, vrapojnë për distanca shumë më të gjata, si kablloja 20,000 kilometra e Azisë Amerikane Gateway.
Numri i kabllove nënujore rreth planetit pritet të rritet në vitet e ardhshme, duke reflektuar kërkesën në rritje për trafikun e të dhënave të nxitur nga përhapja e transmetimit të videos dhe shërbimeve cloud. Që nga fillimi i vitit 2024, TeleGeometry tha se të dhënat e saj gjurmuan 574 kabllo nëndetëse aktive dhe të planifikuara.
Pse janë të rëndësishme?
Kabllot nënujore janë shtylla kurrizore e internetit globale, duke bartur 99% të trafikut të të dhënave ndërkontinentale në botë.
“Nëse keni dërguar e-mail, mesazhe ose video biseduar me dikë në një kontinent tjetër, ju keni përdorur një kabllo nënujore, ka të ngjarë pa e menduar më parë”, tha Andy Champagne, shefi i teknologjisë së Akamai Labs.
“Ndërsa ne jemi të lidhur së bashku me një rrjet fizik kompleks kabllosh me fibra optike mbi tokë, topologjia bëhet më sfiduese sapo të zhytemi në oqeane. Është vërtet komplekse të instalosh kabllot nënujore. Dhe, kur ka një problem me një kabllo nënujore, riparimi i tij është një punë jo e parëndësishme”, shtoi Champagne.
Një gjë kryesore që i bën kabllot nënujore të rëndësishme është ndikimi që ato kanë kur ndërpriten, sipas Joe Vaccaro, nënpresident dhe menaxher i përgjithshëm i firmës së monitorimit të internetit në pronësi të Cisco-s, ThousandEyes.
″Njerëz individualë si ju dhe unë, nuk themi “prerje e kabullit nënujor”. Ajo që ne zbulojmë është se aplikacioni që po përpiqemi t’i qasemi papritmas u bë shumë i ngadalshëm ose i padisponueshëm. Kur ato shkurtime ndodhin, në fund të fundit, ofruesit themelorë që e mbartin atë trafik duhet të përpiqen të zhvendosin në mënyrë dinamike trafikun në rrugë të ndryshme. Çfarë ndodh kur e bëni këtë? Ju shikoni një nivel të mbingarkesës që ndodh”, tha Vaccaro në një intervistë.
Një rrezik sigurie në rritje
Kabllot nënujore tradicionalisht zotëroheshin dhe operoheshin nga transportuesit e telekomit. Kohët e fundit, gjigantët e teknologjisë amerikane duke përfshirë Meta, Google, Microsoft dhe Amazon kanë investuar shuma të konsiderueshme për të vendosur kabllot e tyre.
Në vitin 2021, Meta dhe Google njoftuan planet për të vendosur dy kabllo të mëdha nënujore që lidhin Bregun Perëndimor të SHBA me Singaporin dhe Indonezinë. Kabllot trans-Paqësor Echo dhe Bifrost pritet të rrisin kapacitetin e të dhënave midis rajoneve me 70% dhe të përmirësojnë besueshmërinë e internetit.
Meta po investon në të dy kabllot, ndërsa Google po mbështet vetëm Echo. Meta njoftoi më parë planet për të ndërtuar një kabllo nënujore 37,000 kilometra të gjatë rreth Afrikës për t’i siguruar asaj akses më të mirë në internet, ndërsa Google po punon gjithashtu për një kabllo nënujore të quajtur Equiano që synon të lidhë Afrikën me Evropën.
Duke cituar burime të paidentifikuara në Departamentin e Shtetit, Wall Street Journal raportoi në maj se zyrtarët amerikanë paralajmëruan privatisht firmat e teknologjisë duke përfshirë Google dhe Meta, se kabllot nënujore në rajonin e Paqësorit mund të jenë të prekshme ndaj spiunimit nga anijet e riparimit kinez.
SB Submarine Systems, një kompani kineze e kontrolluar nga shteti që ndihmon në riparimin e kabllove ndërkombëtare, duket se po fsheh vendndodhjet e anijeve të saj nga sistemet e gjurmimit të radios dhe satelitit, sipas WSJ. Estonia, ndërkohë, tha se Kina ende nuk i është përgjigjur një kërkese gjashtëmujore për të ndihmuar vendin me hetimin e tij ndaj një anijeje kineze që dyshon se ka prerë dy nga kabllot e saj nënujore.
Këto zhvillime nxjerrin në pah sesi kabllot nënujore po bëhen burim grindjesh në çështjet e sigurisë kombëtare. Të dhënat që dërgojnë këto rrjete mund të përfshijnë komunikime me aksione të larta, duke përfshirë koordinimin e misioneve diplomatike, operacionet e sigurisë dhe mbledhjen e inteligjencës.
Një çështje kryesore me mënyrën se si janë vendosur kabllot nënujore aktualisht është se lidhjet që lidhin pjesë të tëra të botës prekin pjesë masive të infrastrukturës së internetit.
“Nëse është kritike për biznesin tuaj që të jetë në gjendje të sigurojë lidhje midis këtyre dy pikave në botë, thjesht duhet të jeni të vetëdijshëm se një prerje e vetme kabllore në atë vend mund të ketë efekte masive për çdo ofrues kryesor të reve kompjuterike,” tha ThousandEye’s Vaccaro.
Në kohët kur lidhje të tilla kritike ndeshen me ndërprerje, mund të ndodhë një “lojë fajësimi”, ku konsumatorët priren të defektojnë shërbimet që po përdorin në rast të një ndërprerjeje ose bllokimi trafiku. Në rajone të caktuara, shtoi Vaccaro, në të vërtetë mund të ketë kuptim nga këndvështrimi i “performancës dhe dukshmërisë” që firmat të përdorin një ofrues të ndryshëm cloud nga ai që po përdorin në një pjesë të ndryshme të botës për të siguruar qëndrueshmërinë e cilësisë së rrjetit.
“Gjëja kritike për t’u mbajtur mend me kabllot nënujore është se ka kërkesa specifike rreth ku mund të bëjnë kalimin nga nëndet në tokë … dhe ka një numër të kufizuar pikash gjeografike që plotësojnë këto kërkesa. Rezultati i këtyre kufizimeve është se humbja e një kablloje të vetme nënujore mund të ketë një efekt domino në rrjetet tokësore që varen prej tij. Ndikimi i një kablloje të ndërprerë nënujore është shpesh shumë më i madh se humbja e një kablloje me bazë tokësore”, tha Akamai’s Champagne.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
