Viti 2039 mund të duket shumë larg, por Ian Crawford tashmë po planifikon për të. Do të shënojë 100 vjetorin e shpërthimit të Luftës së Dytë Botërore, një vit i madh për punëdhënësin e tij, Muzeun Imperial të Luftës.
Z. Crawford është shefi i informacionit në muze dhe mbikëqyr një projekt për të dixhitalizuar koleksionin e tij të madh të fotografive, audios dhe filmave. Me një koleksion prej rreth 24,000 orësh filmash dhe videosh, dhe 11 milionë fotografi, është një detyrë e madhe. Dhe në prag të vitit 2039, materiali i Luftës së Dytë Botërore do të jetë një përparësi.
Bërja e kopjeve dixhitale të atyre burimeve historike është jetike, pasi kopjet origjinale degradohen me kalimin e kohës dhe, një ditë, do të humbasin përgjithmonë.
“Kur keni kopjen e vetme, dëshironi të keni besim se sistemi juaj i ruajtjes është i besueshëm”, thotë Ian Crawford.
Sasia e të dhënave të nevojshme për një ruajtje të tillë afatgjatë po rritet gjatë gjithë kohës, pasi skanerët më të fundit mund të regjistrojnë dokumente dhe filma me shumë detaje.
“Potenciali për t’u rritur është vërtet i madh. Tani po shikojmë vetë objektet dhe po skanojmë në 3D, që mund të gjenerojnë skedarë shumë të mëdhenj”, thotë zoti Crawford.
Kjo përmbytje e të dhënave nuk po godet vetëm muzetë, por po përhapet kudo. Bizneset po blejnë më shumë hapësirë për të dhëna rezervë, spitalet kanë nevojë për të ruajtur të dhënat, qeveria ka nevojë për një vend për të ruajtur sasi në rritje të informacionit.
“Ne po vazhdojmë të krijojmë sasi të çmendura të dhënash. Për shumicën e organizatave, ndryshon shumë, vëllimi i të dhënave të tyre dyfishohet çdo katër deri në pesë vjet. Dhe në disa industri po rritet shumë më shpejt se kaq”, thotë Simon Robinson, analist kryesor në firmën kërkimore Enterprise Strategy Group.
Të dhënat që duhen mbajtur për një kohë të gjatë nuk ruhen në qendrat tradicionale të të dhënave, ato depo të mëdha, me rafte serverësh dhe drita që vezullojnë. Këto operacione janë krijuar për të dhëna që duhet të aksesohen dhe përditësohen shpesh. Në vend të kësaj, mënyra më e popullarizuar për të mbajtur të dhënat për një kohë të gjatë është në kasetë. Në veçanti një format i njohur si LTO (Linear Tape Open), versioni i fundit që quhet LTO-9. Vetë kasetat nuk janë ndryshe nga kasetat e vjetra VHS, por pak më të vogla dhe më katrore. Brenda kasetës është një kilometër shirit magnetik, i aftë për të ruajtur 18 terabajt të dhëna. Kjo është shumë, vetëm një kasetë mund të mbajë të njëjtën sasi të dhënash si pothuajse 300 smartfonë standardë.
Muzeu i Luftës Imperial në Duxford përdor një sistem kasetë nga Spectra Logic. Makina, rreth madhësisë së një gardërobe të madhe, mund të mbajë deri në 1500 shirita LTO. Sisteme të tilla LTO dominojnë tregun për ruajtjen afatgjatë. Ata kanë qenë rreth e rrotull për dekada dhe kanë dëshmuar se janë të besueshëm. Është gjithashtu mjaft i lirë, gjë që është e rëndësishme pasi në përgjithësi klientët duan të paguajnë sa më pak të jetë e mundur për ruajtjen afatgjatë.
Megjithatë, disa janë të bindur se mund të bëhet më mirë. Në një ish-fabrikë letërmuri në Chiswick, në perëndim të Londrës, një firmë fillestare ka zhvilluar një sistem ruajtjeje afatgjatë që përdor lazer për të djegur hologramet e vogla në një polimer të ndjeshëm ndaj dritës.
Shefi ekzekutiv Charlie Gale thekson se me shirit magnetik, të dhënat mund të ruhen vetëm në sipërfaqe, ndërsa hologramet mund të ruajnë të dhënat në shtresa të shumta.
“Ju mund të bëni gjëra të quajtura multipleksim, ku mund të vendosni grupe të shumta informacioni në një hapësirë. Kjo është me të vërtetë një lloj superfuqie e asaj që po bëjmë. Dhe ne besojmë se mund të vendosim më shumë informacion në më pak hapësirë se kurrë më parë”, shtoi ai.
Blloqet e polimerit të HoloMem mund të përballojnë temperatura ekstreme, pa dëmtuar të dhënat, nga -14C deri në 160C.
Për krahasim, shiriti magnetik duhet të mbahet midis 16C dhe 25C, që do të thotë kosto të konsiderueshme për ngrohje dhe ftohje, veçanërisht në vendet me temperatura ekstreme. Shiriti gjithashtu duhet të zëvendësohet pas rreth 15 vjetësh, ndërsa polimeri është i mirë për të paktën 50 vjet. Z. Gale vëren se, ndërsa lazeri ndryshon kimikisht polimerin, të dhënat nuk mund të ngatërrohen pasi të jenë shkruar. Sistemi prototip i Holomem, i cili do të jetë në gjendje të ruajë dhe të marrë të dhëna, do të jetë gati në fund të këtij viti. Ai shton se kostoja e sistemit është mbajtur poshtë duke përdorur komponentë standardë, gjerësisht të disponueshëm, duke përfshirë laserin, kështu që, ai është i bindur se HoloMem do të jetë në gjendje të përputhet ose të tejkalojë kostot e shiritit magnetik.
HoloMem do të duhet të jetë konkurrues, pasi kaosi mbi treg është një konkurrent i frikshëm. Nëpërmjet krahut të tij kërkimor, Microsoft po zhvillon sistemin e tij afatgjatë të ruajtjes së të dhënave. Ashtu si HoloMem, ai ka vendosur që është koha për të kaluar nga shiriti magnetik, por Microsoft ka zgjedhur xhamin si material ruajtjeje.
I quajtur Project Silica, sistemi përdor lazer të fuqishëm për të krijuar ndryshime të vogla strukturore në xham, të quajtur voksele që mund të përdoren për të ruajtur të dhënat. Voksele janë tepër të vogla dhe mund të paketohen në shtresa. Microsoft thotë se një copë xhami me trashësi 2 mm sa një DVD do të jetë në gjendje të ruajë më shumë se shtatë terabajt të dhëna. Sistemi i ruan xhamat në rafte, ku mund të arrihen nga robotë të vegjël të ngjashëm me gaforret, të cilët lidhen me zinxhirë përgjatë shinave. I lirë dhe i qëndrueshëm, qelqi është një medium tërheqës ruajtjeje, thotë Richard Black, i cili drejton Projektin Silica.
“Është shumë imun ndaj temperaturës, lagështisë, grimcave, fushave elektromagnetike”, thotë z. Black.
Mund të ruajë potencialisht të dhëna për qindra dhe ndoshta mijëra vjet. Një sistem i tillë, një ditë, mund të integrohet në biznesin e madh të kompjuterit cloud të Microsoft, Azure. Por, kjo është disi larg pasi sistemi ka vite zhvillimi përpara.
Në Duxford, Muzeu i Luftës Imperial, si shumë organizata, ka eksperimentuar me inteligjencën artificiale. Së fundmi ata testuan nëse AI mund të identifikonte modele të ndryshme të Spitfire në foto nga katalogu i imazheve të saj. Z. Crawford mendon se AI mund të jetë jashtëzakonisht e dobishme në iventarizimin e bibliotekës së saj dixhitale, punë që do t’u marrë njerëzve qindra vjet. Aftësia e AI për të kapërcyer sasi të mëdha të dhënash e ka bërë mbajtjen e këtyre të dhënave edhe më të rëndësishme, mund të ketë diçka të vlefshme që fshihet atje.
“Në të kaluarën biznesi arkivonte të dhëna vetëm në rast se do t’i nevojiteshin. Tani ka një arsye të vërtetë biznesi pse ata mund të dëshironin të ktheheshin dhe të bënin disa analitikë,” thotë z. Robinson.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
