Sistemi shëndetësor është padyshim më i godituri nga COVID-19, por fill pas tij vjen sektori ekonomik. Izolimi solli mbylljen ose reduktimin e punës tek bizneset ndërkombëtare dhe ato lokale.
Shoqata Mikrofinanca Shqiptare (AMA), së fundmi ka kryer një studim me institucionet anëtare, në lidhje me ndikimin e COVID-19 në aktivitetin e mikrofinancës në Shqipëri, duke përshkruar sfidat më të rëndësishme me të cilat përballet sektori, por edhe një përmbledhje mbi situatën aktuale dhe pritshmëritë për periudhën në vijim.
Shoqata Mikrofinanca Shqiptare, ka realizuar një vëzhgim mbi ndikimin e COVID-19 në institucionet e mikrofinancave që operojnë në Shqipëri. Vëzhgimi u krye gjatë fundit të qershorit – fillimi i korrikut 2020, dhe përfshinte tetë anëtarë të AMA, përkatësisht: Agro & Social Fund, Crimson Finance Fund Albania, FedInvest SHKK, Fondi BESA, IuteCredit Albania, Kredo Finance, NOA dhe UniFin SHKK.
Sondazhi kombinon informacion cilësor dhe sasior dhe është, deri më tani, dokumenti më i afërt i referencës që pasqyron situatën e sektorit gjatë pandemisë. Gjetje dhe përfundime më të sakta pritet të nxirren pas raportimit të pasqyrave financiare të gjysmës së parë të vitit 2020, dhe madje një situatë më e saktë do të parashikohet në muajt në vijim, pasi efekti i moratoriumit të kredisë, duke ndikuar në cilësinë e portofolit, dhe raportet e likuiditetit që mundësojnë rikthimin në aktivitetin normal të financimit do të pasqyrojnë gjendjen reale të institucioneve shqiptare të mikrofinancës.
- Gjetjet e Vëzhgimit
Të pyetur në lidhje me mënyrën dhe shkallën e intensitetit që COVID-19 ndikoi në IMF-të, duke e vlerësuar atë në një shkallë në shkallë nga 1 në 10, ku 1 nuk preket në 10 – me ndikim të fortë, Institucionet Anëtare u shpreëhn se sektori i mikrofinancës në Shqipëri ishte më i prekuri nga të gjithë aktorët e sistemit financiar. Ata e kanë vlerësuar gravitetin e situatës me një gradë mesatare prej 6.4 në një shkallë 10, duke e klasifikuar si goditje mbi mesataren ose relativisht të fortë.
Në krahasim me sistemin bankar, kompanitë e sigurimeve ose aktorët e tregut të kapitalit, sektori i mikrofinancave u godit nga pandemia kryesisht si pasojë e goditjes së marrë nga bizneset e vogla, ndërmarrjet e vogla dhe individët e punësuar. Ndërprerja e papritur e veprimtarisë së biznesit në vend dhe bllokimi masiv që zgjati gati tre muaj ngriu të ardhurat e mijëra e mijëra bizneseve dhe individëve, me kërkesën që u ul në nivele historike dhe ripagimet të ngrira nën një moratorium të mandatuar.
- Cilësia e portofolit
Të pyetur se si kanë ndryshuar treguesit e ripagimit të kredive të anëtarëve të AMA në Q1 dhe Q2 në krahasim me 2019, në përgjithësi raportohet një rritje indikatorët e kredive në vonesëkrahasuar me Q1 dhe Q2 të vitit të kaluar, por me komentin që shifrat janë akoma paraprake , pasi ato nuk pasqyrojnë ndikimin riskedulimeve të kredive nën moratoriumin dhe më pas. Si rezultat, ky tregues pritet të rritet në muajt e ardhshëm për pothuajse të gjithë treguesit. Gjithashtu, mungesa e aksesit në zonat urbane ka ndikuar në ripagimet për klientët rurale.
Thënë kjo, vërehet një raport i zhdrejtë midis indikatorit të kredive në vonesë dhe vëllimit të kredive të riskeduluara, ku niveli i ulët i ristrukturimit reflekton një PAR më të lartë> 30. Rritja mesatare në krahasim me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar raportohet të jetë 24% më e lartë për tremujorin e parë të 2020 dhe 37% më e lartë për tremujorin e dytë 2020, ndërsa për disa institucione treguesi ka mbetur i qëndrueshëm duke e krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, por është rritur krahasuar me fundin e vitit 2019.
- Moratoriumi i Kredive
Të gjithë anëtarët janë përfshirë në moratoriumin e huasë (vala e parë), dhe sipas rezultateve të lartpërmendura, pjesa e portofolit që u planifikua përbëhet nga një pjesë e rëndësishme e portofolit të tyre aktiv. Si rezultat i moratoriumit të huasë, deri më 31.05.2020, u ristrukturuan ose u shtynë gjithsej 39,274 kredi, me një vëllim të përgjithshëm prej 75.79 milion EURO, ose rreth 31% të portofolit aktiv të asaj date (shifrat u takojnë vetëm anëtarëve të Shoqatës).
Bazuar në shifrat e raportuara, anëtarët e AMA kanë riskeduluar mesatarisht 31% të vëllimit të portofolit të tyre (në numër kjo shifër është 34%). Midis anëtarëve, niveli më i ulët i ristrukturimit është 15% dhe më i larti 48% i vëllimit të portofolit të kredisë për secilin anëtar.
- Shqetësimet në lidhje me treguesit e likuiditetit
Të pyetur se sa ka ndikuar situata gjatë COVID-19 dhe moratoriumi i kredive në treguesit e likuiditetit, Institucionet Anëtare të Shoqatës mund të klasifikohen në dy grupe: Grupi i parë që ka pasur rezerva likuiditeti dhe nuk është ndikuar nga situata dhe moratoriumi tre-mujor, dhe grupi i dytë që ka pasur një luhatje në këta tregues, por që ka marrë masat përkatëse për t’u rikthyer në nivelet normale. Në këto masa mund të përmendim pa u kufizuar: uljen e disbursimeve të reja, e ndikuar edhe nga kërkesa tejet e ulët, sidomos gjatë muajve Mars dhe Prill, uljen e shpenzimeve administrative, reduktimin e stafit ose reduktimin e pagave, pezullimin e të gjitha investimeve kapitale, negociatat me investitorët për shtyrjen e afatit të linjave të financimit ose marrjen e financimeve të reja, si edhe injektimet me kapital nga ana e aksionerëve për të ndihmuar vijimin e aktivitetit.
- Treguesit e Kërkesës dhe Raportet me Klientët
Të gjithë Institucionet e intervistuara raportojnë që kërkesa për financime gjatë muajve Mars dhe Prill qëndrontë në nivelet më të ulëta historike (e reduktuar në 10% krahasimisht me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar), por që gjatë muajit maj pati një rritje të moderuar dhe më tej në qershor dhe korrik pothuajse iu kthye niveleve të para COVID-19. Pritshmëritë janë që me gjithë situatën e vështirë, kërkesa të vijojë të rritët, vecanërisht nga ana e individëve, ndërkohë që biznesit i duhet më tepër kohë të planifikojë investime, kështu që priten vetëm kërkesa për financim likuiditeti.
Gjatë periudhës së mbylljes, dhe më pas, një pjesë e institucioneve kanë dizenjuar produkte kredie për t’ju përgjigjur situatës, me këste të ulëta fillimisht që më pas rriten progresivisht, ose më periudha pa pagesë principali. Por duhet thënë që kriteret e kreditimit janë shtrenguar disi, ndërkohë që vihet re një rritje e përdorimit të platformave dixhitale, një trend i kuptueshëm duke pasur parasysh kushtet e distancimit fizik. Institucionet anëtare raportojnë se puna me klientët është modifikuar, duke pasur parasysh që në kushte normale puna me klientët më shumë zhvillohet në ambjentet e tyre të biznesit. Tashmë, vizitat janë reduktuar vetëm për ato raste kur kjo është e pashmangshme, dhe nën masa të rrepta protokollesh të sigurisë shëndetsore.
- Mbështetja e Qeverisë për sektorin e mikrofinancave
Megjithë përpjekjet e vazhdueshme dhe intensive të Shoqatës Shqiptare të Mikrofinancave dhe anëtarëve të saj, Qeveria nuk ka bërë shumë për të mbështetur sektorin e mikrofinancave. I vetmi institucion që ka mbështetur me të vërtetë sektorin ka qenë Banka e Shqipërisë. Për shkak të situatës së vështirë të përballjes së pandemisë dhe përpjekjes për të siguruar likuiditetin e nevojshëm, Banka e Shqipërisë vendosi të përjashtojë institucionet e mikrofinancave nga vala e dytë e moratoriumit të kredisë, që përfundon në 31 gusht. Thënë kjo, i është lënë mundësive dhe situatës së secilit institucion që të analizojnë situatën e secilit klient, dhe të vendosin nëse klientëve të prekur direkt nga pandemia do t’u ofrohet riskedulim apo ristrukturim i kredisë.
Lehtësimi tjetër ishte mundësia që Institucioneve të mikrofinancës iu dha mundësia që përkohësisht, rast pas rasti dhe nën prova materiale, të mos llogarisin provigjone për portofolin e ristrukturuar, pavarësisht nëse ky portofol ishte nën valën e parë ose të dytë të moratoriumit. Kjo ka ndihmuar pozicionin financiar të anëtarëve dhe nuk ka përkeqësuar raportet e tyre të mjaftueshmërisë së kapitalit për momentin.
Qeveria, nga ana tjetër, nuk ka përfshirë sektorin e mikrofinancimit në asnjë nga Skemat e Garancisë Sovrane. Në situatën aktuale, Institucionet e Mikrofinancës nuk janë as partnerë, as përfitues në këto skema.
- Instrumentet qeveritare ose skema për mbështetjen e IMF-ve
Shumica e anëtarëve raportojnë se ata do ta vlerësonin ndihmën e çfarëdo lloji nga Qeveria, por propozimet e tyre përqendrohen në dy instrumente:
a) Qasja në likuiditet të menjëhershëm përmes financimit ose kredive me kushte të favorshme. Kjo nënkupton financimin e drejtpërdrejtë, borxhin e varur ose instrumente të tjera të likuiditetit që sigurojnë para shtesë që shkojnë drejtpërdrejt në ekonomi përmes politikës së ndërmarrjes së rrezikut të nga institucionet e mikrofinancës.
b) Skemat e Garancisë Sovrane dhe të ndarjes së rreziqeve, që përkundër faktit se ato nuk sigurojnë likuiditet të menjëhershëm, ato zvogëlojnë koston e financimit, dhe përfitimet i transmetohen konsumatorit përfundimtar, pra në ekonomi.
c) Një qasje më e kuptueshme kundrejt standardeve rregullatore ndaj treguesve financiarë, të cilët kanë nevojë për kohë për tu rikthyer, veçanërisht në kushtet e një situate pandemie afatgjatë.
Studimin e plotë në anglisht, mund ta lexoni duke klikuar këtu.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
