Në këtë artikull do të flasim për formën se si AI po ndryshon kërkimin dhe trajtimet mjekësore. Kur Will Studholme, 58 vjeç, përfundoi në urgjencën e një spitali të NHS në Oxford në vitin 2023 me simptoma gastrointestinale, ai nuk priste një diagnozë të osteoporozës.
Kjo sëmundje, e lidhur fort me moshën, bën që kockat të bëhen të dobëta dhe të brishta, duke rritur rrezikun e frakturave. Ajo që ndodhi ishte se z.Studholme kishte një rast të rëndë helmimi nga ushqimi, por gjatë hetimit të tij të sëmundjes, ai mori një skaner CT të barkut. Ky skaner u kalua më vonë përmes teknologjisë së inteligjencës artificiale (AI), e cila identifikoi një vertebër të shembur në shtyllën kurrizore të zotit Studholme, një tregues i zakonshëm i hershëm i osteoporozës. Pasi u bë një testim shtesë, z.Studholme doli jo vetëm me diagnozën, por edhe me një trajtim të thjeshtë: një infuzion vjetor të një medikamenti për osteoporozën që pritet të përmirësojë dendësinë e kockave.
“Po ndihem shumë me fat,” thotë z.Studholme, “nuk mendoj se do të kishte dalë kjo pa teknologjinë AI.” Nuk është e pazakontë që një radiolog të vërejë diçka të rastësishme në imazhet e një pacienti – një tumor të padetektuar, një shqetësim me një organ apo ind të caktuar – jashtë asaj që ishin duke kontrolluar fillimisht. Por aplikimi i AI në sfond për të kontrolluar sistematikisht skanimet dhe për të identifikuar automatikisht shenja të hershme të sëmundjeve kronike të zakonshme dhe të parandalueshme që mund të kenë nisur – pavarësisht nga arsyeja për të cilën është bërë skanimi – është diçka e re. Përdorimi klinik i AI për skanimin ose imazherinë oportuniste, siç quhet, “po fillon tani,” thekson Perry Pickhardt, një profesor i radiologjisë dhe fizikës mjekësore në Universitetin e Winconsin-Madison, i cili është ndër ata që zhvillojnë algoritmet. Ajo quhet oportuniste sepse shfrytëzon imazhin që është bërë tashmë për një qëllim tjetër klinik – qoftë për kancer të dyshuar, infeksion në gjoks, apendicit ose dhimbje barku. Ka potencialin për të kapur sëmundje që nuk janë diagnostikuar më parë në fazat e hershme, para se të shfaqen simptomat, kur ato janë më të lehta për t’u trajtuar ose parandaluar nga përparimi. “Mund të shmangim shumë nga mungesa e parandalimit që kemi humbur deri tani,” thotë profesori Pickhardt.
Lexo edhe:Potenciali i AI në financë në Shqipëri
Kontrollet fizike të rregullta ose testet e gjakut shpesh dështojnë të kapin këto sëmundje, shton ai. Ka shumë të dhëna në skanimet CT të lidhura me indet dhe organet e trupit që ne nuk i përdorim vërtet, vëren Miriam Bredella, një radiologe në NYU Langone, e cila po zhvillon gjithashtu algoritme në këtë fushë. Dhe ndonëse analiza e këtyre të dhënave mund të bëhej teorikisht pa AI nga radiologët që bëjnë matje, kjo do të ishte e kohë-pasur. Ka gjithashtu përfitime të teknologjisë në lidhje me uljen e paragjykimeve, thotë ajo. Një sëmundje si osteoporoza, për shembull, mendohet se ndikon kryesisht tek gratë e thinjura dhe të moshuara të bardha – ndaj mjekët nuk mendojnë gjithmonë të kërkojnë jashtë kësaj popullate. Imazheria oportuniste, nga ana tjetër, nuk diskriminon kështu. Rasti i z.Studholme është një shembull i mirë. Duke qenë relativisht i ri për osteoporozën, mashkull dhe pa histori frakturash, është e paimagjinueshme që ai të ishte diagnostikuar pa AI. Përveç osteoporozës, AI po trajnohet për të ndihmuar në identifikimin oportunistik të sëmundjeve të zemrës, sëmundjes së mëlçisë yndyrore, humbjes së muskujve që lidhet me moshën dhe diabetit. Ndërkohë që fokusi kryesor është në skanimet CT, për shembull të barkut ose gjoksit, puna po bëhet për të nxjerrë informacion në mënyrë oportuniste edhe nga lloje të tjera të imazherisë, duke përfshirë rëntgenët e gjoksit dhe mamografitë. Algoritmet trajnohen me mijëra skanime të etiketuar të mëparshme, dhe është e rëndësishme që të dhënat e trajnimit të përfshijnë skanime nga grupe të shumta etnike nëse teknologjia do të përdoret në një gamë të gjerë njerëzish, theksojnë ekspertët. Po ashtu, duhet të ketë një nivel shqyrtimi nga ana e njeriut – nëse AI gjen diçka të dyshimtë, ajo do t’i dërgohet radiologëve për ta konfirmuar para se të raportohet tek mjekët.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
