Edhe pse ka kaluar kohë që nga fillimi i pandemisë, tek njerëzit, por edhe tek vetë mjekët është shfaqur një frikë ri infektimi. Pavarësisht se jemi një përqindje e vogël e miliona njerëzve të infektuar, a duhet të shqetësohemi? Për t’iu përgjigjur kësaj pyetjeje së pari do të duhet të adresojmë pyetjen se çfarë kuptojmë nga imuniteti.
Si funksionon imuniteti?
Kur infektohemi me një patogjen, sistemi ynë imunitar reagon shpejt në përpjekje për të përmbajtur kërcënimin dhe për të minimizuar çdo dëmtim. Linja jonë e parë e mbrojtjes korrespondon me qelizat imune, të njohura si qeliza të lindura. Normalisht që këto qeliza nuk janë të mjaftueshme për të eleminuar kërcënimin dhe këtu hyn në lojë të paturit e një përgjigje imune më fleksibile dhe “adaptuese”: Unë po flas për limfocitet.
Ekzistojnë dy lloje kryesore të limfociteve: Limfocitet B, të cilat janë përgjegjëse për gjenerimin e antitrupave dhe limfocitet T, të cilat përbëjnë qelizat përgjegjëse për vrasjen e mikrobeve pushtuese.
Meqenëse prania e antitrupave në gjak mund të matet, këto të dhëna shpesh përdoren për të përcaktuar shkallën në të cilën një sistem imunitar po jep një përgjigje të përshtatshme dhe adaptive. Ndërsa koha kalon, nivelet tona të antitrupave në gjak ulen. Sidoqoftë, kjo nuk do të thotë që ne e humbasim plotësisht mbrojtjen, pasi mbajmë disa limfocide që dinë të trajtojnë kërcënimin (qelizat tona të kujtesës). Qelizat e kujtesës janë jashtëzakonisht jetëgjatë, patrullojnë trupat tanë dhe janë të gatshme të marrin masa kur është e nevojshme.
Detyra e vaksinave është krijimi i qelizave të kujtesës pa shkaktuar një infeksion të rrezikshëm për jetën. Në një botë ideale do të ishte relativisht e lehtë të krijosh imunitet, por nuk është gjithmonë një proces i drejtpërdrejtë.
Megjithëse sistemi ynë imunitar ka evoluar për të trajtuar një larmi të madhe të patogjenëve, mikrobet gjithashtu kanë evoluar për t’ju mashtruar. Në këtë logjikë të përshkallëzimit të armëve, kjo do të thotë që disa patogjenë si malaria ose HIV janë shumë të vështirë për t’u luftuar.
Infeksionet me origjinë shtazore (sëmundjet zoonotike) janë gjithashtu një sfidë për sistemin tonë imunitar sepse ato mund të paraqesin kërcënime krejtësisht të reja për të. COVID-19 është një sëmundje zoonotike pasi virusi që e shkakton atë vjen nga lakuriqët e natës.
COVID-19 shkaktohet nga betakoronavirus dhe këto betakoronavirusë janë shumë të zakonshëm në popullatat njerëzore (më i njohuri është përgjegjës për ftohjen e zakonshme). Imuniteti i gjeneruar kundër viruseve që shkaktojnë ftohje është zakonisht i dobët, por ai që prodhohet kundër viruseve përgjegjës për sëmundje më serioze si MERS ose SARS është më i qëndrueshëm.
Deri më tani të dhënat për COVID-19 tregojnë se antitrupat zbulohen deri në tre muaj pas infektimit. Sidoqoftë, në mënyrë të ngjashme me antitrupat, MERS dhe SARS me kalimin e kohës zvogëlohen gradualisht. Sigurisht, nivelet e antitrupave nuk janë treguesi i vetëm i imunitetit dhe ato nuk na tregojnë asgjë për limfocidet T ose qelizat tona të kujtesës.
Lexo:Zbulohet një lloj i ri i COVID-19 në Evropë, përhapet me shpejtësi dhe ka ‘lindur’ nga fermerët
Sa duhet të shqetësohemi?
Një numër i vogël i rasteve të konfirmuara të ri-infektimit COVID-19 nuk nënkuptojnë domosdoshmërisht se pacientë të tillë nuk kanë ndërtuar imunitet. Pas disa prej këtyre rasteve mund të ketë pasur probleme me testet, në mënyrë të tillë që virusi të ishte zbuluar pas infektimit dhe shërimit. Testet zbulojnë ARN virale (materialin gjenetik të virusit). Dhe ARN virale, edhe pse nuk mund të shkaktojë më infeksione, mund të mbetet në trupin e pacientit edhe pasi pacienti ka kapërcyer sëmundjen.
Në këtë mënyrë, prodhohen negativë të rremë kur kampioni i analizuar në provë nuk përmban mjaft material viral për t’u zbuluar (për shembull, sepse treguesit e pranisë së virusit në trup janë shumë të ulëta). Këto rezultate në dukje negative mund të ndodhin në rastet kur intervali midis infeksionit të parë dhe të dytë është i shkurtër. Për të gjitha këto arsye, është jashtëzakonisht e rëndësishme të kontrolloni vlera të tjera të tilla si renditja virale ose indikatorët imunë.
Ri-infekstimi (ose edhe imuniteti) është i mundur. Por gjëja normale është që në këtë rast infeksioni i ri është i lehtë ose asimptomatik, sepse përgjigjja imune mbron nga efektet më të këqija. Kjo mbështetet nga fakti se, në rastet më të forta të ri-infektimit, pacientët ose kishin simptoma të lehta ose ishin asimptomatike. Sidoqoftë, është e vërtetë që në një nga rastet e fundit të ri-infektimit të kredituar (i cili ndodhi vetëm 48 ditë pas infeksionit të parë) pacienti paraqiti simptoma më të rënda.
Dhe çfarë mund të shpjegojë infeksionin e dytë me simptoma më të rënda? Një mundësi ështe që hera e parë që pacienti të mos ketë zhvilluar një përgjigje të fortë adaptive. Një mënyrë për të verifikuar këtë do të ishte vlerësimi i përgjigjes imune bazuar në llojin e antitrupave të gjeneruar, pasi kjo mund të na japë informacion në lidhje me kohët e infeksionit. Por, fatkeqësisht gjatë infeksionit të parë të pacientit antitrupat nuk u testuan.
Lexo:Etiopi: refuzimi i mbajtjes së maskës mund të kushtojë dy vite
Një shpjegim tjetër është që infeksionet të shkaktuar nga shtame të ndryshme të virusit, me pasojë ndikimin në përgjigjen imune. Renditja gjenetike ka treguar ekzistencën e llojeve të ndryshme të virusit, por nuk dihet nëse kjo e ndryshon njohjen e tij nga sistemi imunitar. Dhe fakti është se shumë viruse kanë karakteristika të caktuara strukturore, gjë që bën të mundur që një përgjigje imune e gjeneruar nga një virus i caktuar të mbrojë gjithashtu nga një i ngjashëm. Një hipotezë e konsideruar shpjegon mungesën e simptomave tek fëmijët e vegjël që shpesh marrin ftohje të shkaktuara nga virusi betakoronavirus.
Një studim i fundit (i cili ende nuk nuk ka marrë vlerësim të gjerë) ka treguar se mbrojtjet e krijuara nga koronavirusët përgjegjës për ftohjet nuk mbrojnë nga COVID-19. Në fakt, mund të jetë e rrezikshme për antitrupat të njohin viruse të ngjashme, pasi kështu shpjegohet fenomeni i rrallë i infeksionit të varur nga antitrupat (ADE). Eshtë një fenomen që ndodh kur antitrupat nxisin infeksion viral me efekte potencialisht vdekjeprurëse.
Sidoqoftë, duhet theksuar që antitrupat janë vetëm një nga treguesit e imunitetit dhe se në këto raste të ri-infektimit nuk kemi informacion në lidhje me limfocidet T ose qelizat e kujtesës. Ajo që zbulojnë këto raste është nevoja për të standardizuar kriteret gjatë mbledhjes së informacionit të nevojshëm për të arritur një vlerësim më të saktë të kërcënimit të ri-infektimit.
Ne vazhdojmë të mësojmë rreth përgjigjes imune ndaj COVID-19, dhe çdo pjesë e re e informacionit na ndihmon të vendosim një pjesë tjetër në enigmën e një virusi kaq të vështirë për t’u luftuar. Sistemi ynë imunitar është një aleat i fuqishëm në luftimin e infeksionit, por vetëm duke e ndrequr atë mund të kemi ndonjë shpresë për të mposhtur këtë sëmundje.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
