A e keni pyetur ndonjëherë veten pse nuk mbani mend asgjë nga koha kur ishit foshnje? Një përqafim, një shikim, apo tingujt e parë që dëgjuat, duket sikur janë fshirë nga kujtesa jonë. Por, sipas një studimi të ri të botuar në revistën shkencore Science, problemi nuk është se nuk kemi krijuar kujtime si foshnje, por se thjesht nuk mund t’i aksesojmë më vonë.
Një grup shkencëtarësh nga Universiteti Yale studiuan 26 foshnje të moshave nga 4.2 deri në 24.9 muajsh. Foshnjet u ndanë në dy grupe, më të vegjwl se 12 muaj dhe ata midis 12 dhe 24 muajsh. Qëllimi? Të kuptonin se si funksionon kujtesa në vitet më të hershme të jetës.
Lexo gjithashtu: Orare fleksibël pune për gratë dhe burrat që kujdesen për familjarët
Truri që kujton… por nuk ruan?
Foshnjet u vendosën në një makinë fMRI, një skaner që ndjek aktivitetin e trurit, dhe iu shfaqën një sërë imazhesh për vetëm dy sekonda secila. Vëmendja e studiuesve u përqendrua në hipokampus, një strukturë e thellë e trurit që lidhet ngushtë me emocionet dhe kujtesën.
“Hipokampusi është shumë i thellë dhe nuk shihet me metodat tradicionale, ndaj na duhej një qasje e re për të testuar kujtesën e foshnjeve,” tha Dr. Nick Turk-Browne, autori kryesor i studimit dhe profesor në Yale.
Pas një pauze të shkurtër, foshnjet u vendosën përballë dy imazheve,një të njohur dhe një të panjohur. Studiuesit ndoqën lëvizjet e syve të foshnjave dhe këtu filloi magjia.
Nëse një foshnjë shikonte më gjatë imazhin e njohur, kjo tregon se ajo e njihte, pra kishte aktivizuar kujtesën. Nëse nuk kishte preferencë, kjo nënkuptonte që kujtesa ishte ende në zhvillim.
Lexo gjithashtu: Studime falas në Harvard për studentët që vijnë nga familje me të ardhura deri në 200,000 dollarë
Hipokampusi, “njësia e kujtesës” që ndizet pas vitit të parë
Studimi zbuloi se foshnjet më të rritura (12-24 muaj) shfaqnin më shumë aktivitet në hipokampus gjatë përpunimit të kujtimeve. Dhe jo vetëm kaq, vetëm këta të fundit aktivizonin edhe një tjetër pjesë të rëndësishme të trurit, korteksin orbitofrontal, i lidhur me vendimmarrjen dhe njohjen.
“Është mahnitëse të shohësh se edhe në këtë moshë, truri i foshnjës përpunon informacione që, në dukje, janë pa rëndësi për të,” tha Dr. Lila Davachi nga Universiteti i Columbia, e cila nuk ishte pjesë e studimit.
Po pse nuk i kujtojmë dot më vonë?
Një nga teoritë më interesante të studiuesve është se truri i foshnjeve, edhe pse regjistron kujtime, nuk i përpunon me “fjalët kyçe” të duhura për t’i gjetur më vonë. Në thelb, kujtimet ekzistojnë, por nuk dimë si t’i kërkojmë.
“Kjo sugjeron që kujtesa e hershme ekziston, por nuk kemi mënyrën për ta aksesuar,” thotë Dr. Turk-Browne.
Lexo gjithashtu: “Adolescence” – Seriali i ri nga Netflix që po na prezanton me adoleshencën moderne
Çfarë duhet të dinë prindërit?
Ky studim nuk është thjesht shkencë për shkencën. Ai ka një mesazh të fuqishëm për çdo prind:
Foshnjet mësojnë vazhdimisht, edhe nëse nuk do ta kujtojnë atë moment më vonë.
Gjuha, marrëdhëniet me familjarët, tingujt dhe format, të gjitha fillojnë të përpunohen që në muajt e parë të jetës.
Pwrswritja është çelësi, një këngë e përsëritur, një libër i njëjtë, ndihmojnë në ndërtimin e bazave të kujtesës.
“Kjo është një kujtesë e bukur për prindërit se foshnjëria nuk është një periudhë boshe, është një kohë kur truri punon më shumë se kurrë,” përfundon profesoresha Simona Ghetti nga Universiteti i Kalifornisë.
Pra, edhe pse nuk mund të kujtoni shijen e parë të ushqimit apo përqafimin e parë të nënës, ato momente janë gdhendur thellë në themelet e asaj që jeni sot.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
