Nga Fatih Birol dhe Ajay Mathur
Energjia diellore ka qenë ylli i tranzicionit drejt energjisë së pastër, duke sjellë përfitime të mëdha për klimën, koston e jetesës dhe sigurinë energjetike. Me një normë mesatare vjetore të rritjes prej pothuajse 30% gjatë dekadës së fundit, tregu për energjinë diellore ka pësuar një transformim të shpejtë. Nga një teknologji e energjisë së rinovueshme e subvencionuar rëndë, sot ajo është një zgjidhje e zakonshme dhe lehtësisht e disponueshme, si për të furnizuar me energji ndërtesa të larta në qytetet e mëdha ashtu edhe për të siguruar energji për biznese të vogla në zona rurale.
Energjia diellore është bërë një opsion gjithnjë e më tërheqës si për prodhuesit ashtu edhe për konsumatorët e energjisë elektrike. Në vitin 2023, shtesat në kapacitetin e energjisë së rinovueshme në mbarë botën u rritën me 50%, ku pjesa më e madhe ishte nga energjia diellore fotovoltaike. Me politika mbështetëse tashmë në mbi 130 vende, energjia diellore duket se do të vazhdojë të luajë rolin e saj kryesor deri në fund të kësaj dekade. Krahasuar me pesë vitet e mëparshme, pritet që instalimet e energjisë diellore fotovoltaike deri në vitin 2030 të dyfishohen në ekonomitë kryesore si Shtetet e Bashkuara, Kina, Bashkimi Evropian, India dhe Brazili.
Ulja e kostove ka qenë një faktor kyç në këtë rritje, me çmimet e paneleve diellore që ranë me gati 50% në vitin 2023. Kombinimi i kostove më të ulëta, prodhimit të shkallëzuar dhe instalimeve të shpejta e bën energjinë diellore fotovoltaike më të lirë se centralet e reja me lëndë djegëse fosile në shumicën e tregjeve. Për më tepër, përfitimet e energjisë diellore mund të rriten kur kombinohen me ruajtjen e energjisë si bateritë ose lidhen me sisteme më të mëdha dhe fleksibile përmes rrjeteve për të ofruar furnizim të qëndrueshëm me energji.
Megjithatë, pavarësisht rritjes së pashembullt të energjisë diellore vitet e fundit, bota duhet të trefishojë kapacitetin e saj të energjisë së rinovueshme deri në vitin 2030. Në Konferencën e Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike në Dubai (COP28) vitin e kaluar, të gjitha vendet ranë dakord që përmbushja e këtij qëllimi është e nevojshme për të ruajtur brenda mundësive objektivin për ngrohjen globale prej 1.5°C. Detyra për vendimmarrësit është të ofrojnë siguri rregullative për sektorin privat; të rrisin investimet në energji diellore dhe energji të tjera të rinovueshme, në ruajtjen e energjisë dhe infrastrukturën e rrjetit; të shkurtojnë burokracinë dhe të heqin pengesat administrative; dhe të përmirësojnë aksesin në financa, veçanërisht për projektet në ekonomitë në zhvillim dhe ato që sapo kanë dalë në treg.
Fatmirësisht, as inflacioni i lartë dhe as zinxhirët e furnizimit të ngushtë nuk kanë penguar rënien dramatike të kostos së energjisë diellore fotovoltaike. Por, duke qenë se ky trend është kryesisht për shkak të investimeve masive të Kinës në prodhimin e paneleve diellore, zinxhiri ndërkombëtar i furnizimit është bërë shumë i përqendruar. Ndërsa rritja e energjisë diellore fotovoltaike vazhdon, prodhimi duhet të bëhet më i larmishëm për të siguruar zinxhirë furnizimi më të qëndrueshëm. Iniciativa si Akti për Uljen e Inflacionit në SHBA, Stimuli për Prodhimin në Indi dhe Akti për Industrinë me Zero Emisione të BE-së do të jenë vendimtare për të ndërtuar dhe rigjallëruar industritë e energjisë së pastër të vendit.
Energjia diellore do të jetë thelbësore për të përmbushur kërkesat në rritje për energji, veçanërisht në ekonomitë në zhvillim, ku vendimmarrësit kërkojnë të ndihmojnë qytetarët e tyre të realizojnë aspiratat ekonomike duke kufizuar emetimet e gazeve serrë. Për shumë vende, energjitë e rinovueshme si energjia diellore mund të reduktojnë gjithashtu varësinë nga importet e energjisë, të kufizojnë ekspozimin ndaj ndërprerjeve globale të furnizimit dhe të përmirësojnë sigurinë energjetike në afat të gjatë. Por, ndërsa teknologjitë dhe sjellja e konsumatorëve evoluojnë, nevoja për një infrastrukturë më të sofistikuar të energjisë do të rritet.
Lexo edhe: “Elon Musk”, biografia që vjen edhe në shqip
Aktualisht, investimet për të zgjeruar infrastrukturën e rrjetit nuk po mbajnë ritmin e rritjes së teknologjive të energjisë së pastër dhe kjo po vonon realizimin e projekteve të reja, përfshirë ato për energjinë diellore. Rrjetet e reja elektrike shpesh marrin 5-15 vjet për t’u planifikuar dhe përfunduar, ndërsa projektet e reja të energjive të rinovueshme kërkojnë vetëm 1-5 vjet. Përkeqësimi i situatës është fakti që investimi në rrjete, që duhet të arrijë më shumë se 600 miliardë dollarë në vit deri në vitin 2030, nuk po shkon në rajonet që kanë më shumë nevojë për të. Investimet në rrjetet e shumë ekonomive në zhvillim kanë qenë shumë më poshtë niveleve të nevojshme për të përmbushur rritjen e fortë të kërkesës për energji elektrike dhe për të zgjeruar aksesin.
Ky deficit përfaqëson një mundësi që nuk duhet humbur. Energjetika diellore fotovoltaike ka një potencial të madh për të ofruar energji për miliona njerëz që aktualisht nuk e kanë atë, shumica prej të cilëve janë në Afrikë. Por, qasja në financa është thelbësore. Shumë ekonomi në zhvillim (me përjashtim të Kinës) po mbeten prapa nga vala aktuale e investimeve në energjinë e pastër për shkak të kostove të larta të kapitalit për projekte të reja. “Prime” risku që investitorët kërkojnë për të hyrë në tregje më pak të vendosura po minon drejtpërdrejt konkurrencën e energjisë diellore.
Heqja e kësaj pengese kërkon veprime nga qeveritë, bankat shumëpalëshe të zhvillimit dhe të tjerët për të ulur koston e kapitalit në këto tregje. Situata është urgjente. Për të kufizuar ngrohjen globale në 1.5°C, duhet të trefishojmë investimet vjetore në energjinë e pastër në ekonomitë në zhvillim brenda dekadës së ardhshme.
Rritja e energjisë diellore tregon se çfarë është e mundur. Nëse vendimmarrësit mund të kapërcejnë pengesat e mbetura teknologjike, rregullative dhe financiare, qëllimi i COP28 për trefishimin e kapacitetit të energjisë së rinovueshme deri në vitin 2030 do të jetë i arritshëm, me energjinë diellore si udhëheqëse. Por, nëse këto pengesa mbeten të pazgjidhura, tranzicioni energjetik do të lërë shumë vende prapa dhe do të dështojë të përmbushë atë që bota ka nevojë.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
