Pa ndonjë arsye të fortë ekonomike apo politike, Presidenti amerikan Donald Trump ka vendosur disa nga tarifat më të larta në mbi një shekull, duke i aplikuar pothuajse për çdo ekonomi në botë. Më pas, papritur dhe ndonëse kishte këmbëngulur që tarifat do të ishin të përhershme, ai pezulloi tarifat e reja “reciproke” për të gjitha vendet, me përjashtim të njërit – duke lënë në fuqi një tarifë të përgjithshme prej 10% për pjesën tjetër të botës. Për Kinën, Trump shtoi një tarifë prej 50% mbi dy tarifat e mëparshme prej 10% në shkurt dhe mars, si dhe tarifën “reciproke” prej 34% të vendosur në atë që ai e quajti “Dita e Çlirimit” – të cilën më pas e rriti në 84% me urdhër ekzekutiv. Rezultati? Një tarifë minimale efektive prej 145% për të gjitha mallrat kineze që hyjnë në SHBA (me një përjashtim të përkohshëm për pajisjet elektronike të konsumit).
Kina, e cila ishte kundërpërgjigjur me tarifa proporcionale ndaj dy rritjeve fillestare prej 10% dhe shpresonte për një marrëveshje me Trump, reagoi ndaj dy tarifave të fundit me rritje të ngjashme, duke e çuar tarifën e përgjithshme mbi importet amerikane në 125%.
Administrata Trump po bën bastin se qeveria kineze nuk mund të përballojë humbjet ekonomike nga një reduktim i mprehtë i tregtisë me SHBA-në. Rreth 20% e PBB-së kineze vjen nga eksportet, dhe afërsisht 14.7% e eksporteve të saj shkojnë drejt SHBA-së – tregu i saj i dytë më i madh në vitin 2024. Një tarifë prej 145% mbi këto eksporte do të shkaktojë pasoja të rënda për kompanitë, punëtorët dhe familjet kineze, pikërisht në një moment kur ekonomia e Kinës po përpiqet të ringjallet.
Por sjellja e çuditshme dhe agresive e Trump në nisjen e tarifave i dha qeverisë kineze një avantazh të rëndësishëm politik. Ndryshe nga rëniet ekonomike që lidhen me politikat e brendshme, arroganca dhe penalizimi i padrejtë i vendeve të vogla e të varfra nga SHBA – përfshirë Lesoton apo ishuj të banuar vetëm nga pinguinë – do të bëjnë që shumica e qytetarëve të zakonshëm kinezë të fajësojnë “ngacmimin amerikan” për çdo dhimbje ekonomike. Qeveria kineze vazhdimisht thekson përfitimet e ndërsjella të tregtisë dhe se “askush nuk fiton” në një luftë tregtare. Në të njëjtën kohë, ajo bën thirrje për unitet kombëtar. Sa më pak arsye të ketë sjellja e Amerikës, aq më shumë mbështetje do të marrë qeveria kineze brenda vendit.
Për më tepër, Kina nuk është vetëm. Ndërsa administrata Biden kishte punuar fort për të izoluar Kinën përmes aleancave, Trump ka vendosur Kinën dhe aleatët tradicionalë të SHBA në të njëjtën anë. Për shembull, ai rriti tarifat për importet nga BE me 20%, dhe BE-ja – ashtu si Kina – shpalli tarifa kundërpërgjigjëse përpara se Trump, përballë rënieve në tregjet e aksioneve dhe rritjes së interesave të obligacioneve, të vendoste të shtynte zbatimin e tyre.
Lexo edhe:A po përsëritet historia? Si mund ta shmangim një luftë tregtare si ajo e viteve ’30
Fokusi i fundit i Amerikës te Kina mund të interpretohet si një përpjekje për të realinjuar Europën dhe vende të tjera kundër Kinës. Kjo mund të funksionojë deri në një pikë. Meksika, për shembull, ka ofruar të përputhë tarifat e saj me ato të SHBA ndaj Kinës. Por dëmi i shkaktuar vetes nga SHBA është tashmë i thellë. Edhe nëse BE arrin të negociojë me SHBA, tarifat dhe tensionet mbi çështje si Ukraina dhe Grenlanda do të kenë pasoja të përhershme mbi besimin e Europës ndaj Amerikës si partner ekonomik dhe strategjik i besueshëm.
Frustrimi me SHBA nuk do të thotë se Europa do të bëhet automatikisht aleate e Kinës. BE ka plot ankesa ndaj Kinës – përfshirë fluksin e eksporteve të automjeteve elektrike (EV) dhe mbështetjen për Rusinë në luftën në Ukrainë. Por, duke e bërë tregtinë me SHBA më të shtrenjtë dhe më të paparashikueshme për të gjithë, Trump ka krijuar një nxitje të fuqishme që Europa të thellojë marrëdhëniet me Kinën.
Për më tepër, ndërkohë që Trump është tërhequr sërish nga marrëveshja e klimës së Parisit, Europa dhe Kina e kuptojnë nevojën urgjente për veprim ndaj ngrohjes globale. Kina, përveç se është lider botëror në prodhimin e automjeteve elektrike dhe paneleve diellore, është edhe zhvilluesi më i shpejtë i teknologjive të energjisë së gjelbër dhe energjisë bërthamore – një opsion që ka rifituar interes në Europë.
Lufta në Ukrainë dhe ndikimi i eksporteve kineze në prodhuesit europianë janë padyshim çështje të vështira; por nevoja për të mbrojtur ekonomitë e tyre nga kaosi amerikan mund t’i shtyjë të dyja palët drejt kompromisit. Nuk është e qartë si do të duket një marrëveshje, por ekzistojnë disa mundësi: Kina mund të rrisë importet nga Europa, të vendosë kufizime për eksportet e saj drejt saj, dhe të lejojë që monedha e saj të vlerësohet. Gjithashtu, ajo mund të ndajë teknologji për të forcuar industritë europiane si AI, bateritë EV dhe rrjetet e transmetimit elektrik. Kjo do të kthente subvencionet qeveritare kineze – që Europa i sheh si avantazh të padrejtë – në përfitime për konsumatorët dhe prodhuesit europianë. Europa, nga ana tjetër, mund të promovojë përfshirjen e Kinës në më shumë procese vendimmarrëse globale – një ambicie e hershme e udhëheqësve kinezë.
Edhe pse Kina nuk ka gjasa të heqë dorë nga Rusia, ajo ka treguar pragmatizëm kur janë në lojë interesat e saj. Për të treguar vullnet të mirë ndaj Europës, Kina mund të rrisë importet e produkteve ushqimore nga Ukraina për të zëvendësuar ato nga SHBA, të ndihmojë refugjatët ukrainas, të përdorë ekspertizën e saj për ndërtimin e projekteve të mëdha infrastrukturore për rindërtimin e Ukrainës dhe të ndalojë pjesëmarrjen e mercenarëve kinezë në krah të Rusisë.
Vizita e fundit e Kryeministrit spanjoll Pedro Sánchez në Pekin dhe takimi i planifikuar me liderët e BE-së që Presidenti kinez Xi Jinping do të organizojë në korrik, tregojnë qartë se ekonomitë e dyta dhe të treta më të mëdha në botë janë të vetëdijshme për përfitimet e një bashkëpunimi të thelluar. Nëse ia dalin me sukses, kjo luftë tregtare mund të mos jetë dhe aq negative për Kinën – ajo që sot duket si krizë ekonomike, mund të kthehet në një mundësi gjeopolitike.
Nancy Qian është profesore ekonomie në Universitetin Northwestern dhe bashkëdrejtuese e Laboratorit të Kërkimeve mbi Varfërinë Globale. Ajo është gjithashtu themeluese e China Econ Lab dhe pedagoge e ftuar në Institutin Einaudi për Ekonomi dhe Financa.
Copyright: Project Syndicate, 2025.
www.project-syndicate.org
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
