Me inteligjencën artificiale që pritet të transformojë industritë në mbarë botën, po shfaqet një paradoks. Megjithëse kërkesa për njerëz me njohuri për të shfrytëzuar potencialin e kësaj teknologjie po rritet, aftësitë e lidhura me AI mbeten të pakta.
Mungesa e aftësive të lidhura me AI – nga zotërimi i mësimit të makinerive, inxhinierisë së kërkesave (prompt engineering) dhe shkencës së të dhënave deri te kuptimi i implikimeve etike të AI – po shndërrohet në një pengesë të madhe për përdorimin efektiv të teknologjisë. Në një raport të kohëve të fundit, 47% e drejtuesve të ndërmarrjeve thonë se punonjësit e tyre nuk kanë aftësitë e nevojshme. Kjo do të ndikojë në aftësinë e kompanive për të kaluar projektet e AI nga konceptimi në zbatim. Një raport i vitit 2023 nga Forumi Ekonomik Botëror zbulon se “gjashtë në dhjetë punonjës do të kenë nevojë për trajnim deri në vitin 2027, por vetëm gjysma e punonjësve konsiderohet se kanë qasje në mundësi të mjaftueshme trajnimi sot.”
Ky hendek i aftësive ka pasoja të këqija jo vetëm për rritjen individuale në karrierë, por edhe për rritjen ekonomike në përgjithësi. Për të përfituar nga mundësitë që ofron AI, do të nevojiten qasje të përditësuara ndaj arsimit dhe trajnimit. Në vitet e ardhshme, institucionet arsimore dhe profesionale ka të ngjarë të vendosin theks më të madh në mësimin e aftësive etike të AI-së, të ofrojnë mësim gjatë gjithë jetës dhe të integrojnë AI në ofertat e tyre për të qenë më konkurruese.
Aftësitë etike në AI do të bëhen një shqetësim kryesor – dhe me arsye të mirë
Brenda vetëm disa vitesh, AI gjeneruese është bërë e disponueshme për këdo që ka një kompjuter dhe një lidhje interneti. Për punëdhënësit dhe departamentet e tyre të teknologjisë së informacionit (IT), kjo ngre problemin e “AI-së së fshehtë,” ose përdorimit të paautorizuar të AI-së gjeneruese nga punonjësit, gjë që mund t’i ekspozojë kompanitë ndaj një game të gjerë rreziqesh sigurie, përputhshmërie dhe reputacioni. Për më tepër, fuqia punëtore do të ketë nevojë për aftësi etike në AI për të menaxhuar agjentë të rinj të AI-së: mjete që mund të automatizojnë detyra komplekse që më parë kërkonin burime njerëzore. Si AI e fshehtë ashtu edhe AI agentike kërkojnë rregulla të reja për të ndihmuar përdoruesit të mbrojnë aplikimet e AI-së bazuar në praktikat e përgjegjshme të AI-së. Për këtë qëllim, ofruesit e arsimit do të fillojnë të theksojnë trajnimin mbi bazat e shpjegueshmërisë, drejtësisë, qëndrueshmërisë, transparencës dhe privatësisë së AI-së. Për shembull, pa një kuptim bazë të mënyrës se si modelet e AI-së gjenerojnë rezultatet e tyre, ata që janë përgjegjës për mbrojtjen e të dhënave ose kontrollin e sistemeve autonome do të jenë të papërgatitur për detyrën.
Lexo edhe:Rezervoni makinën tuaj me super aplikacionin Rentout!
Të mësuarit gjatë gjithë jetës do të bëhet normalja e re
Me zhvillimin e shpejtë të AI-së dhe teknologjive të tjera të reja, të mësuarit gjatë gjithë jetës do të bëhet një domosdoshmëri. Ky proces mund të ndahet në zhvillimin e aftësive që plotësojnë nevojat e menjëhershme, parashikojnë nevojat e ardhshme dhe ofrojnë ekspertizë gjithmonë të kërkuar. Shumë role tradicionale brenda një organizate së shpejti do të ndryshojnë. Për shembull, disa punonjës që aktualisht punojnë në mënyrë të pavarur (pa menaxhuar të tjerët) mund të bashkohen me lloje të reja ekipesh ku njerëzit menaxhojnë agjentët e AI-së. Dhe për t’i përgatitur ata për këtë ndryshim thelbësor, kërkesa për kurse online dhe certifikata digjitale në fusha të lidhura me AI, si përpunimi i gjuhës natyrore dhe mësimi i makinerive, ka të ngjarë të rritet. Për më tepër, përdorimi i ardhshëm i kompjuterëve kuantikë do të vazhdojë të nxisë nevojën për aftësi të reja.
Teknologjitë e AI mund ta bëjnë arsimin më efektiv
Më në fund, teknologjitë e AI dhe automatizimi mund të bëjnë platformat ekzistuese arsimore shumë më efektive, siç ka të ngjarë të shohim në vitin 2025. Zgjidhjet e fuqizuara nga AI kanë arritur në një pikë kritike ku janë një domosdoshmëri. Edukatorët, qoftë në shkolla apo organizata të tjera, do të gjejnë mënyra të reja për të aplikuar mjetet e fuqizuara nga AI për të personalizuar dhe përshtatur përvojat e të mësuarit, për të kuptuar nevojat e studentëve dhe për t’i lidhur ata me kurse përkatëse ose për të përmirësuar trajnimin dhe reagimin. Po të njëjtat teknologji mund të përmirësojnë edhe aspektet e shërbimit ndaj klientit në arsim. Për shembull, në IBM, ne kemi parë tashmë përfitimet e përdorimit të AI-së për të analizuar reagimet nga më shumë se 60,000 studentë në 47 gjuhë, gjë që na ndihmoi të thjeshtonim regjistrimin online dhe pjesë të tjera të procesit. Në vitet e ardhshme, sistemet dhe platformat arsimore gjithashtu do të përfitojnë nga modelet AI multimodale që mund të përpunojnë audio, video, grafikë dhe imazhe për të ofruar një përvojë të mësuarit edhe më efektive dhe të personalizuar.
Duke përqafuar AI-në, ne mund të përmirësojmë rezultatet e të mësuarit dhe ato profesionale, të përmirësojmë efikasitetin operacional dhe të ulim kostot në të gjithë ekonominë. Por e gjithë kjo do të kërkojë zhvillimin e fuqisë punëtore të kualifikuar që na nevojitet.
© Project Syndicate 1995–2024
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
