Nga Almir Narayamoga Suruí dhe Simon Zadek
Njerëzit nuk varen vetëm nga natyra, janë pjesë e saj. Popujt autoktonë dhe komunitetet lokale e kuptojnë këtë dhe veprojnë si kujdestarë të përgjegjshëm të mjedisit të tyre natyror. Nëse dëshirohet të arrihet sukses në zbutjen dhe përshtatjen ndaj ndryshimeve klimatike, si dhe në ndalimin dhe përmbysjen e humbjes së biodiversitetit, duke kaluar një planet të gjallë dhe të shëndetshëm te gjeneratat e ardhshme, duhet të mësohet nga këta kujdestarë të natyrës.
Ruajtja e natyrës varet nga një grup i ndërlikuar faktorësh, përfshirë edukimin dhe ndërgjegjësimin, zbatimin e të drejtave dhe ligjeve, krijimin efektiv të politikave dhe financat. Por, është financimi, në veçanti, mbyllja e hendekut prej 700 miliardë dollarësh në financimin e biodiversitetit deri në vitin 2030, që është në fokusin qendror të Konventës së Kombeve të Bashkuara mbi Diversitetin Biologjik, e cila po zhvillohet këtë javë në Kali, Kolumbi.
Një nga mekanizmat inovativë të financimit që ka tërhequr vëmendje si zgjidhje potenciale janë kreditë për biodiversitetin. Edhe pse këto kredi mund të vijnë në forma të ndryshme, të gjitha janë në thelb një mekanizëm tregu për të shpërblyer ata që investojnë në ruajtjen dhe restaurimin e natyrës. Në thelb të tyre, ato ofrojnë për ata që investojnë në natyrë një “kredi” të fuqishme për ndikimin e tyre pozitiv, bazuar në sipërfaqen e tokës së ruajtur ose restauruar, e cila mund të përdoret për të demonstruar përputhshmërinë me ligjet përkatëse, për të përmirësuar produktivitetin e natyrës, ose për të përmirësuar reputacionin.
Nëse përdoren në mënyrë efektive, kreditë për biodiversitetin mund të kanalizojnë financime te kujdestarët e natyrës, të përmirësojnë kushtet e tyre materiale dhe të forcojnë legjitimitetin e rolit të tyre thelbësor në ruajtjen e mjedisit. Për më tepër, duke vendosur një “çmim për natyrën,” këto kredi mund të inkurajojnë bizneset të tregohen më të kujdesshme për të mos dëmtuar biodiversitetin.
Por, nuk ka asnjë garanci që kreditë për biodiversitetin do të përmbushin potencialin e tyre. Në fund të fundit, edhe pse tregjet që shërbejnë për interesa publike mund dhe duhet të funksionojnë, shpesh nuk e bëjnë. Merrni si shembull tregjet e karbonit vullnetar, të cilat duken shumë mirë në letër, por nganjëherë kanë dështuar të përmbushin premtimin e tyre, duke nxjerrë në pah rreziqet, si dhe potencialin e zgjidhjeve të bazuara në treg. Nëse tregjet e kredive për biodiversitetin do të jenë më të suksesshme, ato duhet të projektohen më mirë, të zbatohen fuqishëm dhe të qeverisen në mënyrë efektive. Popujt autoktonë, të cilët e njohin vlerën e vërtetë të natyrës, duhet të jenë në qendër të këtij procesi, jo thjesht të këshilluar për të.
Ky kuptim çoi në krijimin e Panelit Ndërkombëtar Këshillimor mbi Kreditë për Biodiversitetin vitin e kaluar. Përbërë nga ekspertë të mjedisit, politikës, biznesit dhe financave, si dhe aktivistë të komuniteteve lokale dhe liderë autoktonë (duke përfshirë autorët), paneli kishte për detyrë të hartonte një kornizë për tregjet e kredive për biodiversitetin që mund të ofronin në mënyrë të besueshme përfitime për natyrën, klimën dhe njerëzit. Për këtë qëllim, janë kaluar më shumë se një vit duke u konsultuar me qindra palë të interesuara, duke studiuar kërkime të palëve të treta, duke kryer kërkime të vetat dhe duke analizuar programet pilot të kredive për biodiversitetin që janë në zhvillim.
Përfundimet tona janë të qarta. Po, kreditë për biodiversitetin mund të përmbushin premtimin e tyre për kanalizimin e fondeve drejt ruajtjes dhe restaurimit të natyrës, duke inkurajuar bizneset të angazhohen në aktivitete që janë miqësore ndaj natyrës dhe duke mbështetur nevojat dhe interesat e kujdestarëve më të efektshëm të natyrës. Por, ato nuk do të realizojnë këtë potencial dhe mund të shkaktojnë dëme pa një projektim të përshtatshëm të tregut dhe qeverisje të fortë. Për këtë qëllim, ne japim pesë rekomandime, të mbështetura nga raste reale dhe udhëzime praktike.
Së pari, ndryshe nga tregjet e karbonit, nuk duhet të ketë kompensime të biodiversitetit të tregtuara në nivel global. Skema duhet të kufizojë pretendimet vetëm për ato njësi që kanë investuar realisht në natyrë. Së dyti, tregjet e biodiversitetit nuk duhet të jenë kryesisht vullnetare, siç janë tregjet e karbonit. Në vend të kësaj, politika e qeverisë, në nivel kombëtar, rajonal, lokal dhe bashkiak, duhet të mbështesë rritjen e shpejtë të kërkesës dhe përdorimin e saj efektiv. Masat mund të jenë bazuar në përputhshmëri, të përfshijnë stimuj fiskalë, ose të lidhen me financimin dhe kushtet e zinxhirit të furnizimit.
Së treti, kreditë për biodiversitetin duhet të blihen dhe shiten vetëm aty ku ka prova të qarta që të drejtat e njerëzve lokalë, përfshirë ato të parashikuara në Deklaratën e OKB-së mbi të Drejtat e Popujve Autoktonë, janë respektuar. Së katërti, duhet të vendosen kufij minimalë të çmimit, për të siguruar që, edhe në nivelin e tyre minimal, kreditë për biodiversitetin të ofrojnë fonde të mjaftueshme për kujdestarët e natyrës. Së fundi, duhet të sigurohet qasje e barabartë në tregje; adoptimi i qasjeve më radikale për transparencë mbi vendin dhe mënyrën se si investohen dhe rikthehen fondet, së bashku me investimet për ndërtimin e kapaciteteve të kujdestarëve të natyrës për të negociuar vlerën e kapitalit natyror, mund të ndihmojnë këtu.
Çdo mekanizëm i ri për financimin e ruajtjes dhe restaurimit të natyrës, përfshirë kreditë për biodiversitetin, duhet të futet me kujdes. Kjo do të thotë të mësosh nga gabimet e së kaluarës dhe të përfshish gjithëpërfshirjen dhe qeverisjen efektive në projektimin e tij. Por, kjo nuk do të thotë të veprojmë ngadalë: përkundrazi, duhet të veprojmë tani, para se toka të humbasë aftësinë për të prodhuar, lumenjtë të thahen dhe burimet financiare të disponueshme të mos jenë më të mjaftueshme për të riparuar dëmet e shkaktuara.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
