Për dekada të tëra, fizikantët kanë tentuar të zgjidhin një nga misteret më të mëdha të shkencës: si funksionon graviteti në shkallë të vogla, të qeverisura nga mekanika kuantike. Ndërsa kemi teori që shpjegojnë efektet e gravitetit mbi objekte të mëdha si planetët dhe yjet, ende nuk e kuptojmë plotësisht si vepron ai në nivel subatomik.
Ideja kryesore është se graviteti lind nga shkëmbimi i grimcave hipotetike të quajtura “gravitone”, ashtu si elektromagnetizmi lind nga shkëmbimi i fotoneve. Megjithatë, gravitonet janë konsideruar gjithmonë të vështira për t’u vëzhguar sepse ato ndërveprojnë shumë dobët me materien, ngjashëm me neutrinet.
Së fundmi, një ekip kërkuesish të udhëhequr nga Igor Pikovski publikoi një studim në Nature Communications, duke treguar sesi gravitonet mund të jenë të detektueshme eksperimentalisht duke përdorur teknika të ndjeshmërisë kuantike. Me fjalë të tjera, shkencëtarët mund të jenë në gjendje të “shohin” gravitetin.
Ekipi i Pikovskit arriti të përshtasë një koncept të vjetër të fizikës – efektin fotoelektrik, të shpjeguar për herë të parë nga Ajnshtajni në 1905 – për të zbuluar gravitetin. Ajnshtajni teorizoi se drita përbëhet nga paketa të vogla, të pandashme, të quajtura fotone. Ai e përdori këtë ide për të shpjeguar efektin fotoelektrik, duke parashikuar se energjia shkëmbehet midis dritës dhe materies vetëm në sasi të caktuara. Pavarësisht rezistencës fillestare, kjo teori rezultoi të ishte revolucionare.
“Zgjidhja jonë imiton efektin fotoelektrik, por ne përdorim rezonatorë akustikë dhe valë gravitacionale që kalojnë përmes Tokës,” shpjegoi Germain Tobar, një student i doktoraturës dhe bashkautor i studimit. “Ne e quajmë atë ‘efekti gravito-fononik.'”
Ja si funksionon: merret një cilindër shumë masiv i përbërë nga shufra alumini prej 4,000 paund dhe ftohet në gjendjen e tij më të ulët kuantike të energjisë. Kur një valë gravitacionale energjike kalon përmes tij, ajo duhet të shtrembërojë lehtësisht cilindrin, duke e shtrirë dhe shtrydhur herë pas here.
Lexo edhe:Një sistem i ri AI pretendon se mund të parashikojë krimet në kohë reale nëpërmjet kamerave
Duke monitoruar vibrimet e cilindrit, kërkuesit parashikojnë që do të zbulohen herë pas here “kërcime kuantike” të vogla në energjinë e tij – secila që përfaqëson absorbimin ose emetimin e një gravitoni të vetëm nga vala gravitacionale që kalon.
Megjithatë, leximet domethënëse do të ndodhnin vetëm nga ngjarje që prodhojnë valë gravitacionale jashtëzakonisht të forta. Kështu, kërkuesit do të duhet të mbështeten në ngjarje të mëdha, si përplasja e famshme e vitit 2017 e yjeve neutron, që duhet të sigurojë mjaft gravitone për të pasur një shans të arsyeshëm për të vëzhguar këtë efekt. Ata gjithashtu planifikojnë të përdorin observatorët ekzistues të valëve gravitacionale për të përmirësuar zbulimin.
“Ne presim që LIGO të zbulojë një valë gravitacionale që kalon dhe vëzhgojmë sesi ajo prodhon kërcime kuantike në detektorin tonë në të njëjtën kohë,” shpjegoi Thomas Beitel, një tjetër bashkautor. LIGO qëndron për “Observatori i Valëve Gravitacionale të Interferometrit Lazer” dhe aktualisht është observatori më i madh në botë për valët gravitacionale.
Edhe me këtë mbështetje, kërkuesit pranojnë se ideja e tyre përfaqëson një sfidë të jashtëzakonshme teknike, duke shtyrë ndjeshmërinë kuantike të punojë me masa më të mëdha se kurrë më parë.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
Albanian
English