Ka kimikate në enë gatimi, ushqim, ujë, rroba dhe mobilje që mund të shkaktojnë probleme për shëndetin e njerëzve.
Këto PFAS, ose substanca perfluoroalkil dhe polifluoroalkil, sepse ato nuk shpërbëhen plotësisht në mjedis, janë përdorur në produktet e konsumit që nga vitet 1950.
Ndërsa publikohen më shumë studime dhe rregullore rreth PFAS, Dr. Carmen Marsit ka bërë kërkime mbi efektet e këtyre kimikateve gjatë shtatzënisë. Marsit, Profesor i nderuar i Rollins i Kërkimit në Shkollën Rollins të Shëndetit Publik në Universitetin Emory, dëshiron që njerëzit të kuptojnë se çfarë të bëjnë për PFAS. Për të mësuar më shumë lexoni intervistën në vijim.
Cilat janë saktësisht kimikatet PFAS?
PFAS janë një klasë prej rreth 15,000 kimikatesh të prodhuara nga njeriu që përmbajnë grupe fluori, të cilat u japin atyre veti të veçanta. Ato janë në sipërfaqe jo ngjitëse. Për shkak të strukturës së këtyre kimikateve, ato janë në gjendje të kenë këto veti, jo ngjitëse, rezistente ndaj ujit dhe rregulluese të temperaturës.
Patjetër mendoj se duhet të shqetësohemi. Të dhënat nga Anketa Kombëtare e Ekzaminimit të Shëndetit dhe të Ushqyerjes kanë treguar se këto mund të zbulohen pothuajse tek të gjithë dhe kjo është për të gjithë, nga fëmijët e vegjël deri tek të rriturit. Ne shohim të dhëna të reja që dalin nga kërkimet që na tregojnë se ka lidhje të mira, të hulumtuara mirë midis këtyre llojeve të kimikateve dhe kancereve, veçanërisht kancerit të veshkave dhe kancerit të testikujve. Dhe ka më shumë kërkime në vazhdim që mund ta lidhin atë me kancere të tjera.
PFAS janë gjithashtu të lidhura me kushte të tjera të tipit endokrin, të tilla si ndryshimet e ciklit menstrual, infertiliteti dhe sëmundjet e tiroides. Kjo është çdo gjë që lidhet me hormonet, sepse këto kimikate në formën e tyre gjithashtu duken paksa si hormonet që kemi në trupin tonë. Ato lidhen me gjëra të tilla si mosfunksionimi i tiroides, kanë qenë të lidhura me pesha më të ulëta të lindjes kur shtatzënat janë të ekspozuara, me disa vonesa në zhvillim tek fëmijët dhe në fakt kanë edhe disa efekte imunologjike. Ato prekin shumë lloje të ndryshme të efekteve shëndetësore. Ne jemi të shqetësuar sepse ata kanë këtë aftësi për të prekur kaq shumë lloje të ndryshme organesh dhe janë kaq të përhapura në mjedis dhe te njerëzit saqë shqetësohemi për efektet e tyre shëndetësore.
Si ekspozohen njerëzit ndaj PFAS?
Ka një sërë rrugësh të ndryshme. Uji është një rrugë e zakonshme e ekspozimit, uji i pijshëm nga burimet e ujit komunal në shtëpinë tuaj është i kontaminuar me kimikate PFAS. Ushqimi mund të jetë një burim tjetër ekspozimi, pjesërisht për shkak të paketimit me të cilin vjen ushqimi, (si p.sh.) çdo lloj ambalazhi jo ngjitës dhe rezistent ndaj rrezikut. Në këto lloj ambalazhesh u futën shumë ushqime të ngrira dhe ushqime të shpejta. Një kuti picash, për shembull, do të ketë PFAS në fund. Në fakt ka disa të dhëna të reja që sugjerojnë se PFAS janë shumë të përhapura në pesticide, dhe kështu, në fakt, po spërkaten në ushqime. Edhe ushqimet tuaja të freskëta mund të jenë të kontaminuara me disa nga këto kimikate. Ju gjithashtu i merrni ato nga lloje të tjera të mallrave të konsumit. Ato përdoren në kozmetikë dhe lloje të tjera kremrash për trupin. Ata janë në veshjet tuaja. Ata janë gjithashtu në mobilje dhe në qilima. Kjo priret të jetë një shqetësim kur mendojmë për fëmijët, sepse ata luajnë më shpesh në dysheme.
Nëse dikush dëshiron të shmangë PFAS në produktet e tyre, çfarë kërkojnë?
Çdo produkt që përmban përbërës të caktuar kimikë, sidomos ata që përfshijnë fluor, ka të ngjarë të përfshijë disa nga këto substanca të dëmshme. Këto janë llojet e kimikateve që duhet t’i shmangni. Vetëm kur njerëzit të fillojnë të mbrojnë veten seriozisht, duke u larguar nga këto kimikate dhe të ushtrojnë presion ndaj prodhuesve për të ndaluar përdorimin e tyre, mund të shpresojmë për një ndryshim të vërtetë. Çdo ditë krijohen substanca të reja kimike dhe ende nuk i njohim të gjitha kimikatet PFAS që ekzistojnë. Kur konsumatorët refuzojnë produktet për shkak të përmbajtjes së tyre kimike, kjo dërgon një mesazh të fortë prodhuesve dhe i shtyn ata të rishikojnë përbërësit e tyre.
Nëse të gjithë janë ekspozuar, a ka ndonjë gjë që mund të bëjmë për të reduktuar ndikimet?
Shumë prej tyre ndjekin disa nga të njëjtat parime që ne do të ndiqnim për çdo lloj jetese të shëndetshme. Sa më shumë të hani fruta dhe perime të freskëta, të bëni ushtrime fizike, të bëni ekzaminimet tuaja do të ishin hapa të mirë për t’u siguruar që nëse ka ndonjë efekt, ato mund të kapen herët dhe se mund të ndërhyhet. Ne nuk dimë shumë se si të anulojmë çdo efekt që mund të ketë ndodhur tashmë nga PFAS. Ka disa kërkime që po vazhdojnë për të kuptuar se çfarë mund të bëjmë për të hequr disa prej tyre nga trupi ynë, ose çfarë mund të bëjmë për të ndihmuar për të kthyer disa nga efektet.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
