Sipërfaqja e Tokës e prekur nga thatësira ekstreme është trefishuar që nga vitet 1980, ka zbuluar një raport i ri mbi efektet e ndryshimeve klimatike. 48% e sipërfaqes së Tokës pati të paktën një muaj thatësirë ekstreme vitin e kaluar, sipas analizës nga Lancet Countdown on Health and Climate Change, nga një mesatare prej 15% gjatë viteve 1980. Pothuajse një e treta e botës, 30%, përjetoi thatësirë ekstreme për tre muaj ose më gjatë në vitin 2023. Në vitet 1980, mesatarja ishte 5%.
Studimi i ri ofron disa nga të dhënat më të përditësuara globale mbi thatësirën, duke shënuar se sa shpejt po përshpejtohet.
Pragu për thatësirë ekstreme arrihet pas gjashtë muajsh me reshje shumë të ulëta, ose nivele shumë të larta avullimi nga bimët dhe toka, ose të dyja. Ai paraqet një rrezik të menjëhershëm për ujin dhe kanalizimet, sigurinë ushqimore dhe shëndetin publik dhe mund të ndikojë në furnizimin me energji, rrjetet e transportit dhe ekonominë. Shkaqet e thatësirave janë të ndërlikuara, sepse ka shumë faktorë të ndryshëm që ndikojnë në disponueshmërinë e ujit, nga ngjarjet natyrore të motit deri te mënyra se si njerëzit përdorin tokën.
Por, ndryshimi i klimës po ndryshon modelet globale të reshjeve, duke i bërë disa rajone më të prirura ndaj thatësirës. Rritja e thatësirës ka qenë veçanërisht e lartë në Amerikën e Jugut, Lindjen e Mesme dhe Bririn e Afrikës.
Në Amazonën e Amerikës së Jugut, thatësira po kërcënon të ndryshojë kushtet e motit. Ajo po “vret” pemët që kanë një rol për të luajtur në stimulimin e formimit të reve të shiut, gjë që prish ciklet delikate të balancuara të reshjeve, duke krijuar një lak reagimi që çon në thatësirë të mëtejshme.
Megjithatë, në të njëjtën kohë me tharjen e pjesëve të mëdha të tokës, reshjet ekstreme janë rritur gjithashtu. Në 10 vitet e fundit, 61% e botës pa një rritje të reshjeve ekstreme, krahasuar me një mesatare bazë nga 1961-1990. Lidhja midis thatësirave, përmbytjeve dhe ngrohjes globale është komplekse. Moti i nxehtë rrit avullimin e ujit nga toka, gjë që i bën periudhat kur nuk ka shi edhe më të thata.
Por, ndryshimi i klimës po ndryshon gjithashtu modelet e reshjeve. Ndërsa oqeanet ngrohen, më shumë ujë avullon në ajër, ajri ngrohet gjithashtu, që do të thotë se mund të mbajë më shumë lagështi. Kur kjo lagështi lëviz mbi tokë ose konvergon në një stuhi, ajo çon në shi më intensiv.
Raporti i Lancet Countdown zbuloi se ndikimet shëndetësore të ndryshimeve klimatike po arrinin nivele rekord. Thatësira ekspozoi 151 milionë më shumë njerëz ndaj pasigurisë ushqimore vitin e kaluar, krahasuar me vitet 1990, e cila ka kontribuar në kequshqyerjen. Vdekjet e lidhura me nxehtësinë gjithashtu u rritën me 167% krahasuar me vitet 1990. Ndërkohë, rritja e temperaturave dhe reshjet e shumta të shiut po shkaktojnë shtim të viruseve të lidhura me mushkonjat. Rastet e etheve të dengës janë në kulmin e të gjitha kohërave dhe virusi i dengës, malaries dhe Nilit Perëndimor janë përhapur në vende që nuk ishin gjetur kurrë më parë. Një rritje e stuhive të pluhurit ka lënë miliona të tjerë të ekspozuar ndaj ndotjes së rrezikshme të ajrit.
“Klima po ndryshon shpejt,” thotë Marina Romanello, drejtore ekzekutive e Lancet Countdown.
“Po ndryshon në kushte me të cilat ne nuk jemi mësuar dhe që nuk i kemi projektuar sistemet tona për të punuar përreth”, shtoi ajo.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
Albanian
English