Shkruar nga Paul Bloomfield
Shqipëria nuk njihet vetëm për plazhet, ku mund të kaloni pushimet verore me çmime të lira. Mund të vizitoni bunkerët, të bridhni pazaret dhe të vizitoni natyrën e paprekur nga dora e njeriut, me një biçikletë në një tur tetë-ditor.
Ndërsa kalova rreth një kthese, aroma e flladit u tha, nuk nuhata më pishë dhe mente të egër. Shpejt, zogjtë, duke cicëruar, u mbytën nga një orkestër metalike që tingëllonte.
Papritur u përballa me pronarët e atyre tingujve polifonike: dhitë. Dhjetra dhi – jo, qindra: një turmë dhish, e shoqëruar nga barinj, qen që lehin dhe kuaj të ngarkuar me dybekë. Mbajta frenat dhe u ndala për dhjetë minuta, zbrita nga biçikleta dhe u zhyta në mes të kaosit, duke parë tufën të ecte përgjatë rrugës përpara se të arrinte në livadhin aty pranë. Një trafik i bllokuar, kryesisht shqiptar.
Në mes të një ekspedite çiklizmi rreth jugut të këtij kombi ballkanik, të izoluar prej kohësh, tashmë isha mësuar me rreziqet e rrugës. Nuk po flas për shoferë të pakujdesshëm apo asfaltin e thyer – shumica e shoferëve shqiptarë i respektojnë çiklistët, madje janë mirëpritës dhe gropat e dikurshme që gëlltitnin kamionët në përgjithësi janë mbushur tani. Përkundrazi, pengesat ishin më piktoreske: grupet e rosave që ecin përgjatë rrugës; fermerët e nderuar në anët e rrugës mbi gomarë, ku mbajnë kosha me pjepër ose mollë; edhe një breshkë e pakujdesshme që dremit në asfaltin e ngrohtë.
Turizmi në Shqipëri është një fraksion, le të themi, i atij në Kroaci dhe pjesa më e madhe është e përqendruar në qytetet kryesore ose përgjatë bregdetit, tashmë duke u lavdëruar nga ‘kërkuesit’ e plazhit me standarde të larta. Megjithatë, në jugun, kryesisht bujqësor të Shqipërisë, çiklizmi është një gëzim – dhe i pazbuluar. Turi im tetë-ditor me guidë në qytetet, peizazhet dhe vendet antike më magjepsëse të Shqipërisë së Jugut, duke qëndruar në bujtina karakteristike dhe hotele me katër yje, më lejoi të shihja këtë vend të jashtëzakonshëm, nga malet dhe qytetet e tij në majë të kodrave. E bëra në mënyrën më të lehtë – me një operator turistik, i cili lëvizte me një rulotë dhe mbante valixhet e mia çdo ditë.
E nisëm në Tiranë. Në sheshin Skënderbej, ku ndodhet statuja e heroit të saj kombëtar të shekullit të 15-të, nën hijen e Muzeut Historik Kombëtar, ku punëtorët socialistë, gratë dhe luftëtarët krenarë shohin ashpër këmbësorët nga mozaiku Triumfalist, mbi hyrjen e muzeut; xhamia elegante e shekullit të 18-të e Et’hem Beut përtej sheshit dukej e turpshme krahasuar me to.
Një histori e gjatë pushtimesh dhe mosmarrëveshjesh – ku përfshiheshin ilirët, grekët, romakët, bizantinët, venecianët, turqit, italianët, Gjermania naziste dhe regjimi represiv i diktatorit komunist Enver Hoxha, i ndjekur nga anarkia në vitin 1997 –e cila mund të mos ketë lënë shumë bukuri urbane. Por ajo ka krijuar një kulturë dhe një gjuhë të ndërlikuar magjepsëse. Me jo më pak se 36 shkronja dhe një gramatikë të pakuptueshme për të gjithë, përveç folësve amtarë, shqipja nuk është për fillestarët. Kështu në mbrëmje isha mirënjohës që udhërrëfyesi vendas, Erlisi, lexoi menunë dhe mbushi tryezën tonë me perime të pjekura në skarë, byrek, qofte perimesh dhe sallata me domate të freskëta, kastravec dhe djath të ngjashëm me feta – një djathë që u shfaq gjithashtu i pjekur me spinaq në një pjatë balte dhe fërgesë të shijshme me speca të kuq dhe qepë.
Rrëshqitja jonë e parë ishte zbritja nga qafa e Thanës në Liqenin e Ohrit, i cili shkëlqente me troftë unike (dhe të shijshme). Duke kaluar në bregun perëndimor, kaluam shitësit e qepëve dhe arat e mbushura me kashtë të gjatë. Peshkatarët na përshëndesnin me kapjet e tyre; fëmijët e qeshur thjesht përshëndesnin me dorë. Duke iu afruar kufirit të Maqedonisë së Veriut në skajin jugor të liqenit, një tjetër kulturë u bë e dukshme: bunkerët. Nga vitet 1960, kur Hoxha u ndesh fillimisht me Bashkimin Sovjetik dhe më pas me Kinën, bunkerët dhe tunelet e betonit u shumuan. Me vdekjen e tij në 1985, qindra mijëra kishin mbirë në të gjithë vendin.
Ishte gusht dhe ishte shumë vapë, nga ora 10 e mëngjesit të nesërm, ndërsa kaluam ditën e parë të udhëtimit, termometri tregonte 30 gradë Celsius. Isha mirënjohës që ndodhesha në majë, ku kishte një fllad të lehtë dhe një pamje të re freskuese, fushash dhe pemishte, të mbushura me mollët rozë, të gjendura nën hijen e maleve të largëta të Gramozit. Kjo ditë e dytë vendosi kornizat për gjashtë ditët e tjera. Me distanca që variojnë nga 30 deri në 45 milje, duke u ngjitur midis maleve të ndryshme, ne do të nisnim të udhëtonim në pjesët më të vështira, përpara se dielli të arrinte pikun e tij, duke ndaluar për kafe dhe një drekë të bollshme përpara se të eksploronim çdo destinacion të ri në freskinë e mbrëmjes së hershme.
Lexo: Libri “Si të udhëheqësh” i David Rubenstein sjell sekretet e lidershipit
Në Korçë, brodhëm në pazarin e restauruar ku, dy shekuj më parë, qindra dyqane shisnin mallra të ndryshme të perandorisë osmane. Dhe në një restorant, duke ngrënë djathë të pjekur, u kënaqëm me këngë popullore melankolike me nofkën e Korçës: “Qyteti i Serenatave”. Si kudo ku vizituam, ushqimet dhe pijet freskuese vinin me çmime të volitshme.
Dita pasuese na çoi mes majave të mbuluara me ah dhe pisha, statujat e kaluara që përkujtonin partizanët e Luftës së Dytë Botërore që luftuan pushtimin gjerman. Atë natë hëngrëm troftë në një bujtinë, përpara se të vendoseshim në kabina me dru për të kaluar natën. Alarmi ynë i zgjimit të mëngjesit erdhi falë mirësjelljes së patave që tingëllonin dhe këngës së gjelave. Ne vazhduam në një terren alpin më të lartë, ku muri i bardhë gëlqeror i maleve të Nemerckës ngrihej përpara nesh ndërsa pedalonim lart mbi lumin Vjosa, pastaj midis rrushit të zi të errët për të arritur në Bënje. Këtu kaluam një urë madhështore osmane për t’u zhytur në ujërat termale sulfurore – që thuhet se janë të mira për problemet e veshkave, mëlçisë dhe stomakut – dhe sigurisht qetësuese për gjymtyrët.
Duke vazhduar në jug, pemishtet u zëvendësuan me ullishte dhe drithëra, përpara arritjes sonë përfundimtare, në qendrën e trashëgimisë botërore të UNESCO-s, në Gjirokastër. Ky bastion i lashtë ofron pamje spektakolare nga lugina e Drinos deri në malin e Lunxherit dhe mbi shtëpitë osmane të lagjes së vjetër, me çatitë e tyre të veçanta me pllaka guri. Pazaret dhe rrugët me kalldrëm të qytetit më tërheqës të Shqipërisë janë dëshmi e një lulëzimi osman. Më pas, tregtarët e pasur ndërtuan pallate si Shtëpia e Skendurit, e cila ende ka një dhomë martese të pikturuar bukur me lule shege.
Qendra e vërtetë historike e Shqipërisë shtrihet 25 milje në jug. Ne ecëm nëpër pemët e portokalleve drejt liqenit të Butrintit, ku një traget me zinxhirë kërcitës na çoi në zonën arkeologjike të tij. Në The Aeneid, Virgjili shkroi për të: “Unë pashë para meje Trojën në miniaturë”. Dhe kjo ishte përpara se grekët, romakët, bizantinët, venecianët dhe osmanët të shtonin banja, teatro, tempuj, mozaikë, ujësjellës, kulla dhe mure të fuqishme kështjellash.
Megjithatë, për shumë njerëz, plazhet apelojnë më shumë se bazilikat dhe bregdeti Jon i Shqipërisë, që shtrihet në veri nga Butrinti, tërheq njerëzit që adhurojnë diellin. Duke ecur me biçikletë lart mbi breg gjatë dy ditëve në vijim, ne soditëm me mall blutë prusiane dhe ngjyrat e kaltërta të shndritshme që rrethonin plazhet e shumta, joshëse si në Cefaloni apo Korfuz, kjo e fundit e dukshme përtej ngushticës. Në Sarandën plot zhurmë, një vendpushim tipik Mesdhetar, me diell, det dhe rërë, hëngrëm ushqime deti të shkëlqyera. Por, unë preferova ndalesën tonë të parafundit, Himarën – një grup shtëpish dhe hotelesh me ngjyrë rozë në një liman të qetë.
Pika më e lartë i përket ditës tonë të fundit. Ngjitja prej 1000 metrash në Qafën e Llogarasë paraqet një sfidë të vështirë për çiklistët dhe unë isha mirënjohës për shpërqendrimet e pamjeve gjithëpërfshirëse të bregdetit, ndërsa kaloja koshere bletësh blu dhe të verdha dhe vendasit që mblidhnin rigon të egër buzë rrugës.
Ujqërit, drerët dhe shqiponjat e arta mund të dallohen në pyjet me pisha të Parkut Kombëtar të Llogarasë. Isha i pavëmendshëm ndaj jetës së egër, në vend të kësaj më emociononte një tatëpjetë e gjatë dhe e shpejtë në Gjirin e Vlorës dhe pishinën e lezetshme të hotelit që na priste. Këtë herë, zgjodha të kaloj një tufë tjetër dhish.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
