Nëse fëmija juaj ka vështirësi me gjumin, mund të mendoni se është thjesht një fazë kalimtare që do të kapërcehet me kohën. Por, një studim i ri sugjeron pasoja të mundshme serioze për këtë rast, të tilla si një rrezik më i lartë për ide vetëvrasëse, ose përpjekje kur ata janë më të rritur.
Të kesh shqetësime të rënda të gjumit në moshën 10-vjeçare është e lidhur me një rrezik 2.7 herë më të lartë për ide vetëvrasëse dhe përpjekje për vetëvrasje dy vjet më vonë, sipas një studimi të botuar të hënën në revistën JAMA Network Open. Gati 1 në 3 pjesëmarrës me shqetësime të rënda të gjumit më vonë raportuan disa nivele të sjelljes vetëvrasëse.
“Duke pasur parasysh se gjumi është shumë i konsiderueshëm si një faktor rreziku, jo stigmatizues dhe shumë i trajtueshëm… ne sugjerojmë studimin e gjumit si një faktor rreziku dhe objektiv kritik të ndërhyrjes për vetëvrasjen e të rinjve”, tha autorja e studimit Dr. Rebecca Bernert.
Sipas studimit, vetëvrasja është shkaku kryesor i vdekjes tek fëmijët e moshës 10 deri në 14 vjeç, një grup që gjithashtu ka shkallë të lartë të shqetësimit të gjumit. Dhe shqetësimet e gjumit “janë shfaqur si një faktor rreziku i bazuar në prova për sjelljet vetëvrasëse” midis të rriturve, pavarësisht nëse një person ka simptoma depresive, thanë autorët. Por, hetimet afatgjata të sjelljeve vetëvrasëse, veçanërisht në tranzicionin nga fëmijëria në adoleshencën e hershme, kanë qenë të rralla. Kjo është arsyeja pse autorët përdorën të dhëna nga më shumë se 8800 fëmijë të rekrutuar nga Studimi i Zhvillimit Njohës të Trurit të Adoleshentëve në 21 vende në të gjithë Shtetet e Bashkuara kur ata ishin 9 ose 10 vjeç. Në atë kohë, kujdestarët iu përgjigjën pyetësorëve në lidhje me shëndetin e gjumit të fëmijës së tyre, të cilët përfshinin faktorë të tillë si problemet me rënien, ose qëndrimin në gjumë, zgjimin, përgjumjen e tepërt, çrregullimet e frymëmarrjes së gjumit, djersitjen e tepërt gjatë gjumit dhe sjelljet që ndodhin kur dikush zgjohet pjesërisht nga gjumë i thellë.
Kujdestarët plotësuan gjithashtu formularë për simptomat e ankthit, ose depresionit të fëmijës së tyre. Autorët morën detaje mbi historinë familjare të depresionit, konfliktin familjar dhe kujdesin prindëror gjithashtu. Kur pjesëmarrësit ishin 11 ose 12 vjeç, 91.3% e tyre nuk kishin përjetuar mendime, ose përpjekje për vetëvrasje brenda dy viteve që nga mbledhja e parë e të dhënave. Por, në mesin e atyre që e bënë, shqetësimet e larta dhe të rënda të gjumit ishin të lidhura me shanse më të mëdha për ide dhe përpjekje, të cilat mbetën edhe pasi autorët llogaritën për faktorë të tjerë që rrisin rrezikun, si depresioni, ankthi dhe konflikti familjar apo historia e depresionit. Rreziku ishte më i lartë midis pjesëmarrësve të adoleshentëve me ngjyrë dhe femrave. Për më tepër, të paturit e maktheve të përditshme shoqëroheshin me një rrezik pesë herë më të lartë të sjelljeve vetëvrasëse.
Gjetjet nuk vijnë si befasi, pasi “ne e dimë se sa i rëndësishëm është gjumi për foshnjat, por shpejt harrojmë se sa kyç është për fëmijët dhe më pas në veçanti në adoleshencë dhe para adoleshencë,” tha Dr. Christopher Willard, psikolog.
“Truri po ndryshon po aq shumë gjatë atyre viteve sa në vitin e parë të jetës, kjo është arsyeja pse ajo moshë fle aq shumë dhe ka nevojë për aq shumë gjumë që të zhvillohet ashtu siç duhet”, tha Willard.
Hulumtimi mund të ketë një ndikim multidisiplinor. Duke pasur parasysh modelin e studimit dhe madhësinë e madhe të kampionit të një popullate më të re, jo-klinike, hulumtimi ka ndikime të rëndësishme prindërore, klinike dhe të shëndetit publik.
Pse ndërprerja kronike e gjumit mund të lidhet me vetëvrasjen
Studimet shtesë që përsërisin gjetjet duke përdorur matje objektive të gjumit dhe ofrojnë më shumë detaje mbi frekuencën, natyrën dhe ndikimin emocional të maktheve do të ishin të dobishme, tha Bernert, i cili është gjithashtu asistent profesor i psikiatrisë dhe shkencave të sjelljes në Shkollën e Mjekësisë të Universitetit Stanford.
“Është e rëndësishme të theksohet se në një studim si ky, ne nuk duam të supozojmë se gjumi i dobët shkaktoi sjelljen vetëvrasëse, ne thjesht po shohim një lidhje midis të dyjave,” tha Dr. Neha Chaudhary, psikiatër fëmijësh dhe adoleshentësh.
Është e mundur që shqetësimet e gjumit mund të jenë shenja të hershme të problemeve të shëndetit mendor që më vonë përkeqësohen. Cilësia, ose sasia e pamjaftueshme e gjumit mund të ndërhyjë gjithashtu në funksionin e trurit, thanë ekspertët.
“Problemet me gjumin, mungesa e gjumit, në të cilat kontribuojnë shumë stresi, aktivitetet, detyrat e shkollës dhe po, koha para ekranit, ndërhyjnë në zhvillimin e trurit në një sërë nivelesh, por veçanërisht humorin, ankthin dhe rregullimin e emocioneve”, tha Willard.
Lexo edhe: Cili është qëllimi i të pasurit telefonin më të fundit?
Kjo mungesë rregullimi, si dhe lodhja, mund të dëmtojë vendimmarrjen. Aftësia për të përballuar stresorët zvogëlohet dhe impulsiviteti rritet dhe zgjidhja e problemeve bëhet më sfiduese, tha Berry. Gjumi gjithashtu ndihmon në rregullimin e niveleve të neurotransmetuesve, metabolizmit, plasticitetit të trurit dhe pastrimin e proteinave të mbeturinave toksike nga truri.
Mbështetja e shëndetit të fëmijës suaj
Në të gjitha moshat, fëmijët tuaj kanë nevojë për zakone të mira gjatë natës që mbështesin gjumë të shëndetshëm, tha Willard.
“Mund të jetë një bisedë rreth pritshmërive të detyrave të shtëpisë në atë moshë, por në familje mund të bëni ç’të mundeni për të mbajtur oraret e gjumit dhe rutinat konsistente,” shtoi ai.
Krijo një rutinë qetësimi që fillon një orë para gjumit, tha Berry. Ai duhet të kufizojë kohën para ekranit, detyrat e shtëpisë dhe aktivitetin fizik sa më shumë që të jetë e mundur dhe të përfshijë aktivitete relaksuese si leximi i lehtë, shkrimi i ditarit, ose dëgjimi i muzikës qetësuese.
Për fëmijët që luftojnë me shqetësimin para gjumit, “prindërit mund të konsiderojnë praktikimin e strategjive të ndërgjegjes me fëmijën e tyre për të mbështetur rregullimin e emocioneve,” tha Berry.
Çrregullimet e gjumit janë një simptomë e shumë kushteve të shëndetit mendor dhe çrregullimit të hiperaktivitetit të deficitit të vëmendjes, tha Willard.
“Pra, nëse vëreni se rutina e gjumit të fëmijës tuaj ndryshon në mënyrë drastike, konsultohuni me pediatrin tuaj dhe gjeni mënyra për të rregulluar rutinat e ditës dhe natës.”
Ekspertët dhe njerëzit e dashur nuk mund të parashikojnë gjithmonë një tentativë vetëvrasjeje, por ndonjëherë ka shenja paralajmëruese, duke përfshirë ndryshime ekstreme të humorit, dëshpërim, ose humbje të interesit për aktivitetet. Bëni biseda të hapura me fëmijën tuaj për shëndetin e tij mendor dhe kërkoni ndihmë nga një profesionist.
Këto lloje të përfshirjes së prindërve mund të kenë ndikime të thella, thanë ekspertët. Në fakt, autorët zbuluan se një rritje në monitorimin e prindërve, e gjykuar nga këndvështrimi i fëmijës, në lidhje me shpeshtësinë e darkës familjare dhe njohuritë për vendndodhjen e fëmijës ose me kë po kalon kohë, u shoqërua me një rrezik 15% më të ulët të sjelljes vetëvrasëse.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
