“Modeli i Shtatë Niveleve të Vetëdijes” nga Richard Barrett

Manjola Perja, kontribuese 

Richard Barrett është autor i disa librave, prezantues, trajner dhe lider i njohur ndërkombëtarisht i mendimit mbi evolucionin e vlerave njerëzore në biznes dhe shoqëri. Ai është President i “Akademisë Barrett për Avancimin e Vlerave Njerëzore”, Themelues i “Qendrës së Vlerave Barrett”, anëtar i “Akademisë Botërore të Biznesit” dhe Ish Koordinator i Vlerave në “Bankën Botërore”. Ai ka punuar në thjeshtimin dhe zgjerimin e Hierarkisë së Nevojave të Maslow-t për ta përdorur atë si mjet për matjen e vetëdijes. Ai ka bërë tre ndryshime, të cilat janë:

1. Zhvendosja e fokusit nga nevojat në vetëdije
2. Zgjerimi i konceptit të vetë-aktualizimit
3. Riemërtimi i nevojave themelore

Ndryshimi nga nevojat në vetëdije

Richard e kishte të qartë se kur njerëzit kanë besime themelore të bazuara në frikën e nënvetëdijes për të qenë në gjendje të plotësojnë nevojat e tyre të munguara, mendja e tyre e nënvetëdijes do të përqëndrohet në gjetjen e mënyrave për t’i përmbushur këto nevoja.

Vetëdija e Mbijetesës

Në rastin, kur njerëzit besojnë bazuar në frikën e nënvetëdijes në nivelin e mbijetesës së vetëdijes, pa marrë parasysh sa para fitojnë, ata gjithmonë do të duan më shumë. Për ta nuk është e mjaftueshme asnjëherë. Për shkak të përvojave të tyre të hershme, ata mendojnë se nuk mund t’i besojnë universit për t’i siguruar ato. Prandaj, ata duhet të qëndrojnë vigjilentë, të fitojnë sa më shumë dhe të shikojnë çdo qindarkë që shpenzojnë. Njerëz të tillë mund të qëndrojnë të përqëndruar në nivelin e mbijetesës së vetëdijes gjatë gjithë jetës së tyre, edhe pse në krahasim me të tjerët ata janë mirë financiarisht.

Vetëdija e marrëdhënieve

Kur njerëzit besojnë bazuar në frikën e nënvetëdijes në nivelin e dashurisë dhe përkatësisë së ndërgjegjes, pa marrë parasysh sa dashuri marrin, ata gjithmonë do të duan më shumë. Ata nuk mund të ngopen mjaftueshëm. Ata duan të përjetojnë dashurinë dhe dhembshurinë që nuk u është dhënë në fëmijëri. Njerëz të tillë mund të jenë të përqëndruar në nivelin e dashurisë dhe përkatësisë së ndërgjegjes gjatë gjithë jetës së tyre, edhe pse mund të jenë në një marrëdhënie dashurie.

Vetëdija e vetëvlerësimit‍

Kur njerëzit besojnë bazuar në frikën e nënvetëdijshme në nivelin e vetëvlerësimit të vetëdijes, pa marrë parasysh sa lavdërime ose vlerësime marrin, ata gjithmonë do të duan më shumë. Ata nuk mund të ngopen mjaftueshëm. Ata duan të përjetojnë respektin dhe vlerësimin që nuk u ishte dhënë atyre në vitet e tyre të adoleshencës. Njerëz të tillë mund të rrinë të përqëndruar në nivelin e vetëvlerësimit të vetëdijes gjatë gjithë jetës së tyre, edhe pse arritjet e tyre shpesh pranohen nga njerëzit përreth tyre. Këto tre arsye e bënë Richard të kuptonte se besimet e bazuara në frikën që ne e përdorim për të interpretuar realitetin tonë (Skema jonë e hershme e keqpërdorimit) ndikojnë fuqimisht në nivelet e vetëdijes, nga të cilat veprojmë gjatë viteve tona të rritjes. Ato na mbajnë të përqëndruar në nevojat tona të mungesës, duke mos na lejuar të shqyrtojmë nevojat tona të rritjes.

Zgjerimi i konceptit të vetë-aktualizimit

Ndryshimi i dytë që lideri Barrett bëri ishte t’i jepte më shumë përkufizim konceptit të vetë-aktualizimit të Maslow-it. Ai e arriti këtë duke integruar konceptet e filozofisë Vedic në modelin e Maslow dhe duke e zgjeruar vetë-aktualizimin nga një nivel në tre.

Sipas filozofisë Vedic, ne mund të përjetojmë shtatë gjendje të vetëdijes. Tre të parat – zgjimi, ëndërrimi dhe gjumi i thellë – janë pjesë e përvojës së përditshme të secilit. Katër të tjerat varen nga niveli i vetë-aktualizimit që arrijmë. Në gjendjen e katërt të vetëdijes, ne e pranojmë se jemi më shumë se një ego në një trup fizik. Duke sjellë ndër mend pyetjen: Kush jam unë?, ne fillojmë të pranojmë se jemi edhe një shpirt. Në gjendjen e pestë të vetëdijes ne mësojmë të identifikohemi plotësisht me motivet e shpirtit tonë. Ne i kushtojmë më shumë vëmendje zbulimit të dhuratave dhe talenteve tona natyrore dhe fillojmë të përjetojmë një gjendje të funksionimit psikologjik pa frikë.

Në gjendjen e gjashtë të vetëdijes, ne bëhemi të vetëdijshëm për nivelin e thellë të lidhjes që kemi me njerëzit e tjerë. Ne e kuptojmë se nuk ka “të tjerë”, sepse në një nivel më të thellë të të qenit të gjithë jemi të lidhur energjikisht.

Në gjendjen e shtatë të vetëdijes, ne bëhemi një me gjithçka që ekziston. Uni bashkohet me çdo aspekt tjetër të krijimit në një gjendje unike. Nuk ekziston ndarje midis njohësit dhe objektit të njohjes. Frekuenca e përvojave tona të këtyre gjendjeve më të larta të ndërgjegjes varet nga shkalla në të cilën kemi lëshuar besimet e bazuara në frikë që kemi mësuar gjatë fëmijërisë dhe adoleshencës. Ndërsa bëjmë përparim në lirimin e frikës dhe zotërimin e nevojave tona që mungojnë, ne fitojmë më shumë akses në gjendjet më të larta të vetëdijes. Ne fillojmë në nivelin e transformimit dhe prej andej kalojmë nëpër tre faza të vetë-aktualizimit.

Transformimi

Gjendja e katërt e ndërgjegjes korrespondon me konceptin e individualizimit të Carl Jung. Ai e quan këtë nivel të transformimit të vetëdijes. Transformimi ndodh kur gjejmë lirinë dhe autonominë për të qenë ata që jemi: kur fillojmë të hetojmë natyrën tonë të vërtetë. Ne mësojmë të bëjmë zgjedhjet tona; të zhvillojmë zërin tonë, të pavarur nga kushtëzimi prindëror dhe kulturor, dhe kështu bëhemi krijues të jetës tonë. Ky është një hap i rëndësishëm paraprak para se të hyjmë në nivelin e parë të vetë-aktualizimit.

Lexo: Efektet e vlerave pozitive dhe atyre potencialisht kufizuese

Niveli i parë i vetë-aktualizimit‍

Gjendja e pestë e vetëdijes në filozofinë Vedic-e korrespondon me nivelin e parë të vetë-aktualizimit. Richard i referohet këtij niveli të vetëdijes si kohezion i brendshëm. Në këtë nivel të vetëdijes, motivimet e egos bashkohen me motivet tona shpirtërore. Ne duam të identifikojmë dhuratat dhe talentet tona unike dhe të gjejmë qëllimin tonë personal të jashtëzakonshëm – ose thirrjen tonë në jetë. Ne bëhemi një personalitet i frymëzuar nga shpirti që dëshirojmë të bëjmë një jetë të drejtuar nga vlerat dhe nga qëllimi.

Niveli i dytë i vetë-aktualizimit‍

Gjendja e gjashtë e vetëdijes në filozofinë Vedic-e korrespondon me nivelin e dytë të vetë-aktualizimit.vBarrett i referohet këtij niveli të vetëdijes “duke bërë një ndryshim”. Në këtë nivel të vetëdijes, ju filloni të ndjeni një ndjenjë ndjeshmërie ndaj të varfërve; ju doni të përdorni dhuratat dhe talentet tuaja unike për t’i mbështetur dhe ndihmuar ata; ju doni të përmirësoni botën. Ju mësoni se mund të bëni një ndryshim më të madh nëse lidheni dhe bashkëpunoni me të tjerët që ndajnë të njëjtat vlera dhe të njëjtin qëllim.

Niveli i tretë i vetë-aktualizimit‍

Gjendja e shtatë e vetëdijes në filozofinë Vedic-e përkon me nivelin e tretë të vetë-aktualizimit. Richard i referohet këtij niveli të vetëdijes si “shërbim”. Ju arrini në këtë nivel të ndërgjegjes kur kërkimi juaj për të bërë një ndryshim bëhet mënyrë jetese. Ju filloni të ndjeni një ndjenjë dhembshurie për botën. Kudo që të jeni, ju doni të jeni në shërbim të të tjerëve – thjesht doni të ndihmoni në çdo mënyrë që të mundeni. Në këtë nivel të vetëdijes, ju mësoni të tregoni dashuri dhe mirësi në të gjitha situatat; ju mësoni të jeni të qetë me pasigurinë dhe të prekni burimin më të thellë të mençurisë suaj. Përderisa ai i kuptoi plotësisht korrelacionet që ka bërë midis filozofisë Vedic-e dhe konceptit të vetë- aktualizimit të Maslow-ut nuk janë të sakta, ato ishin mjaft afër për të siguruar njohuri për motivet dhe domethënien themelore shpirtërore të procesit të vetë-aktualizimit.

Lexoni: Vlerat janë çelësi i së ardhmes

‍Ribotimi i niveleve të ulëta të vetëdijes

Ndryshimi i fundit që Richard ka bërë në hierarkinë e nevojave të Maslow-it ishte që të ndërthurte nivelet fiziologjike dhe nivelet e sigurisë së Maslow-it në një nivel të vetëm mbijetese dhe të riemërtojë vetëdijen e marrëdhënieve të nivelit të dashurisë dhe përkatësisë. Meqenëse qëllimi themelor biologjik i zhvillimit të lidhjeve të forta të marrëdhënieve është të ndiheni të mbrojtur dhe të sigurtë, Richard shpesh i referohet nivelit të marrëdhënies së vetëdijes si nivelin e sigurisë.

Ndërsa ai po mendësonte nivelin e vetëvlerësimit të pandryshuar, ai shpesh i referohet këtij niveli të vetëdijes si niveli i sigurisë, sepse vetëvlerësimi ynë dhe niveli i besimit që ndiejmë zakonisht lidhet me respektin dhe njohjen që marrim nga të tjerët: ne ndihemi më shumë të sigurtë kur vlerësohemi shumë nga kolegët tanë.

Modeli i Shtatë Niveleve të Vetëdijes

Richard krijoi modelin e Shtatë Niveleve të Vetëdijes ku: Tre nivelet e para përqëndrohen në nevojat tona të pamjaftueshme – mbijetesa, marrëdhënia dhe vetëvlerësimi; tre nivelet e fundit përqëndrohen në nevojat tona të rritjes – kohezion i brendshëm, duke bërë ndryshim dhe shërbim.

Tejkalimi i hendekut midis nevojave tona të mangëta dhe nevojave të rritjes është niveli i transformimit të vetëdijes. Kjo është ajo që ne fillojmë të lëshojmë besimet kufizuese të bazuara në frikë që kemi mësuar gjatë viteve tona formuese dhe fillojmë të rreshtojmë motivimet tona të egos me motivimet tona të shpirtit.

Përditësim i fundit

Në maj të vitit 2020, Richard ndryshoi etiketat e niveleve të modelit personal nga kohezioni i brendshëm, duke bërë një ndryshim dhe shërbim, në vetë-shprehje, lidhje dhe kontribut. Ai gjithashtu ndryshoi disa nga etiketat në organizimin, lidershipin dhe modelet shoqërore. Është e rëndësishme të kuptohet se kur njerëzit ose grupet veprojnë nisur nga tre nivelet e para të vetëdijes, ndjenja e tyre e mirëqënies do të jetë gjithmonë e lidhur me plotësimin e nevojave të tyre të pamjaftueshme. Vetëm kur të kenë mësuar se si t’i plotësojnë dhe përvetësojnë këto nevoja, mendja e tyre është e lirë të përqëndrohet në plotësimin e nevojave të transformimit dhe rritjes së tyre.

Ne e arrijmë mirëqënien në nivelin e transformimit kur gjejmë lirinë dhe autonominë për të qenë ata që jemi në të vërtetë. Ne e arrijmë mirëqënien në nivelet e sipërme të vetëdijes kur gjejmë një kuptim dhe qëllim në jetën tonë përmes vetë-shprehjes; kur kuptojmë se mund të bëjmë një ndryshim në jetën e të tjerëve përmes lidhjes; dhe kur mund të jemi në shërbim të familjes, komunitetit, vendit ose mirëqënies së tokës përmes kontributit.

Në mënyrë që të arrijmë mirëqënien e Spektrit të Plotë, ne duhet të mësojmë të plotësojmë nevojat tona të pamjaftueshme, nevojat tona të transformimit dhe zhvillimit.

Burimi: “Modeli i Shtatë Niveleve të Vetëdijes” nga lideri ndërkombëtar Richard Barrett

Lexoni: Çfarë është dinamika e ego-shpirtit?