Ndryshimi i klimës po ndikon në mënyrë të drejtpërdrejtë jo vetëm në planetin tonë, por edhe në shëndetin tonë mendor. Ndikimi i ndryshimit të klimës në tru dhe në shëndetin mendor është një sfidë komplekse që kërkon veprim të shpejtë dhe të ndërgjegjshëm. Vetëdija për këto ndikime dhe përpjekjet për të mbrojtur shëndetin planetar janë kyçe për të ruajtur mirëqenien tonë mendore dhe fizike në një botë gjithnjë e më të pasigurt.
Clayton Page Aldern, një neuroshkencëtar që është bërë gazetar mjedisor, eksploron ndikimet e ndryshimit të klimës në tru në librin e tij të ri “Pesha e Natyrës: Si Një Klimë në Ndryshim Ndryshon Trurin Tonë.” Ja pesë nga përfundimet kryesore të tij:
1. Truri juaj modelon botën
Truri ynë ndërton modele të brendshme për të kuptuar dhe parashikuar botën përreth nesh. Këto modele bazohen në informacionet që marrim nga mjedisi dhe përditësohen vazhdimisht për të minimizuar surprizat. Ky proces quhet “kodimi parashikues” dhe është thelbësor për të mbijetuar. Kur mjedisi ynë ndryshon në mënyrë të papritur, si gjatë një fatkeqësie natyrore, truri ynë përballet me sfida në rregullimin e parashikimeve të tij. Ky çekulibrim mund të çojë në ankth dhe konfuzion. Ndërsa ndryshimet klimatike përkeqësojnë kushtet e jetesës, ky proces i përditësimit të modeleve mentale bëhet më i shpeshtë dhe më i lodhshëm, duke ndikuar në mënyrë të drejtpërdrejtë në shëndetin mendor.
2. Faktorët mjedisorë ndikojnë në sjelljen tonë
Studimet tregojnë se temperaturat e larta dhe ndotja e ajrit ndikojnë në sjelljen dhe funksionimin e trurit. Nxehtësia mund të ndikojë në neurotransmetuesin serotonin, duke nxitur sjellje më impulsive dhe agresive. Gjithashtu, temperaturat e larta “ngarkojnë” sistemet e vëmendjes dhe reduktojnë aftësinë për të zgjidhur probleme ose për të rregulluar emocionet. Ndotja e ajrit, nga ana tjetër, shkakton inflamacion në tru dhe dëmton kujtesën, kapacitetin për të mësuar dhe sjelljen etike. Këto ndikime janë veçanërisht të forta në komunitetet me të ardhura të ulëta, duke kontribuar kështu në padrejtësitë sociale dhe ekonomike.
3. Ndryshimi i klimës përhap sëmundjet e trurit
Ngrohja globale krijon kushte të favorshme për përhapjen e sëmundjeve neurologjike. Për shembull, ndryshimi i klimës nxit zgjerimin e insekteve si mushkonjat, të cilat bartin viruse që mund të ndikojnë në tru, siç janë encefaliti japonez dhe virusi Zika. Përveç kësaj, rritja e temperaturave po shkakton përhapjen e mikroorganizmave të rrezikshëm si ameba që shkakton gjendje shëndetësore fatale. Algat toksike dhe toksinat si BMAA, që lidhen me sëmundje neurodegjenerative si ALS dhe Alzheimer, po përhapen gjithashtu për shkak të kushteve të reja klimaterike. Këto toksina po bëhen një pjesë e pashmangshme e mjedisit tonë dhe janë të lidhura me sëmundjet e trurit në rritje.
4. Shëndeti mendor reflekton shëndetin planetar
Ndryshimi i klimës shkakton pasoja të rënda psikologjike. Studimet tregojnë se njerëzit që përjetojnë katastrofa natyrore, si uragane ose përmbytje, kanë një rritje të ndjeshme të niveleve të ankthit, depresionit dhe çrregullimeve të stresit post-traumatik. Ndërkohë, edhe për ata që nuk janë të prekur drejtpërdrejt, ekziston “eko-ankthi”, frika kronike për shkatërrimin e mjedisit, e cila po bëhet gjithnjë e më e zakonshme, sidomos tek të rinjtë. Për më tepër, stresi ekstrem mjedisor i përjetuar gjatë shtatzënisë mund të rrisë ndjeshëm rrezikun e çrregullimeve psikologjike tek fëmijët dhe këto efekte mund të trashëgohen në breza të ardhshëm.
Ndërgjegjësimi (mindfulness) përmirëson aftësinë e trurit për të përballuar stresin dhe rregulluar emocionet. Studimet tregojnë se praktikat e ndërgjegjësimit rrisin dendësinë e lëndës gri në zona të trurit të lidhura me mësimin, kujtesën dhe rregullimin emocional, duke reduktuar njëkohësisht madhësinë dhe reaktivitetin e amigdales, e cila lidhet me frikën dhe reagimin. Për më tepër, ndërgjegjësimi mund të përforcojë lidhjet funksionale ndërmjet zonave të trurit që rregullojnë vëmendjen dhe kontrollin ekzekutiv. Duke rritur vetëdijen tonë për lidhjen e ngushtë me botën përreth, ndërgjegjësimi mund të nxisë një ndjenjë të re përgjegjësie për mbrojtjen e planetit.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
