Gjalpi është i pasur me yndyra të ngopura, por margarina është një ushqim ultra i përpunuar. Ai ka qenë një element kryesor në dietën britanike për shekuj, shumë kohë përpara se margarina të dilte në skenë në fillim të shekullit të 20-të.
Megjithatë, në mesin e shekullit të 20-të, njerëzit filluan të zëvendësonin gjalpin me margarinë, për shkak të konsensusit në rritje se të gjitha yndyrnat ishin të dëmshme për shëndetin. Industria ushqimore u përgjigj duke prodhuar versione me pak yndyrë të shumë prej ushqimeve kryesore dhe udhëzimet dietike u thanë njerëzve të reduktonin marrjen e yndyrës. Menjëherë pas kësaj, vëmendja u zvogëlua në yndyrën e ngopur, në vend të të gjitha llojeve të yndyrës.
“Nga vitet 1950, koncepti dalëngadalë u shfaq se yndyra e ngopur ishte fajtori më i madh dhe duhet zëvendësuar me yndyrë të pangopur”, është shprehur Nita Forouhi, profesoreshë e shëndetit të popullsisë dhe të ushqyerit në Universitetin e Cambridge.
“Tani, batica po kthehet edhe një herë. Në Australi ka pasur një rritje të konsumit të gjalpit në vitet e fundit krahasuar me margarinën. Ka shumë konfuzion rreth gjalpit, duke përfshirë llojet e yndyrës, kështu që ndoshta njerëzit janë rikthyer të hanë atë që u pëlqen më shumë sipas shijeve të tyre. Por kjo ndihmon, nëse njerëzit kuptojnë se çfarë thonë kërkime”, thotë Clare Collins, profesoreshë laureate në të ushqyerit dhe dietologjinë në Universitetin e Newcastle në Australi.
Siç ndodh, hulumtimi ka thënë shumë. Shkencëtarët kanë hetuar përfitimet shëndetësore dhe kostot e përhapjeve të ndryshme për dekada. Dhe kur bëhet fjalë për gjalpin dhe margarinën, ka shumë për të thënë.
Ndërsa gjalpi konsiderohet një “përbërës i përpunuar i kuzhinës”, margarina është një ushqim ultra i përpunuar, sipas sistemit më të përdorur të klasifikimit të ushqimeve të përpunuara.
Studime të shumta kanë lidhur ushqimet ultra të përpunuara me rezultate të dobëta shëndetësore, duke përfshirë obezitetin, diabetin e tipit 2 dhe sëmundjet e zemrës. Megjithatë, nuk ka prova afatgjata që krahasojnë në mënyrë specifike efektet shëndetësore të gjalpit dhe margarinës. Kjo është pjesërisht për shkak se disa studime shqyrtojnë efektet e ushqimeve të ndryshme në grupin shëndetësor, gjalpi dhe margarina në një lloj ushqimi, së bashku me ushqimet e tjera.
“Një studim ka zbuluar se përhapjet lidhen me një rrezik në rritje të zhvillimit të diabetit të tipit 2 , por kërkimi duhet të jetë më i detajuar se kaq” thotë Melissa Lane, një studiuese postdoktorale në Universitetin Deakin në Australi.
Një mënyrë për ta bërë këtë është me një metodë të quajtur “analiza e zëvendësimit”, ku margarina zëvendësohet me një alternativë jo ultra të përpunuar, me numër të barabartë kalorish.
“Ne kemi nevojë për më shumë kërkime për të krahasuar nëngrupet e ushqimeve ultra të përpunuara drejtpërdrejt me alternativat jo ultra të përpunuara dhe rezultatet mund të ndryshojnë në varësi të rezultatit shëndetësor nën hetim. Margarina ka profilin më të mirë të lëndëve ushqyese për sa i përket përmbajtjes më të ulët të yndyrave të ngopura se gjalpi, dhe të dyja duhet të merren parasysh në kontekstin e të gjithë dietës. Por, provat e reja sugjerojnë se ekziston një lidhje midis shëndetit të dobët dhe dietave ultra të përpunuara mbi dhe përtej lëndëve ushqyese”, thotë ajo.
Ka më pak prova që tregojnë efektet e margarinës në shëndetin tonë, sepse, ndërsa profili i lëndëve ushqyese të gjalpit ndryshon shumë pak nga vendi në vend, margarina ka një përkufizim më të gjerë dhe ka ndryshuar me kalimin e kohës. Dhe kur studiuesit kryejnë studime afatgjata, ata analizojnë modelet dietike të njerëzve gjatë dekadave. Por, ndërsa ka shumë më pak kërkime për margarinën, ushqimet me më pak yndyra të ngopura, më të larta në yndyrna të pangopura dhe pa yndyrna trans janë alternativa më e mirë.
Janë modelet e dietës afatgjatë ato që kanë rëndësi, thonë ekspertët, dhe konsumi i përgjithshëm i yndyrave të ngopura gjatë javëve dhe muajve.
“Përfundimi është se kjo varet nga sasia që keni. Nëse po hidhni një gjalpë me shije të pasur në tost një herë në javë dhe pjesa tjetër e dietës tuaj është e shëndetshme, ndoshta nuk ka rëndësi. Por kjo nuk është ajo që hanë shumica e njerëzve. Njerëzit kanë dieta të dominuara nga ushqime të pasura me energji dhe me lëndë ushqyese të varfër. Thjesht duhet të shkoni në ndonjë supermarket për të parë numrin e gjërave që janë të paketuara paraprakisht. Ne nuk po gatuajmë nga e para, ose nuk po blejmë aq shumë fruta dhe perime, kështu që ne nuk e kuptojmë se marrja e yndyrës është aq e lartë sa është”, thotë Collins.
Përhapja që zgjidhni, shton ajo, duhet të bazohet në nevojat tuaja personale shëndetësore.
“Pothuajse duhet të jesh detektiv për të gjetur se cila është më e mira për ty. Mendoni për nevojat tuaja kryesore shëndetësore dhe rreshtoni të gjitha etiketat e përhapjeve që zakonisht zgjidhni dhe krahasoni”, thotë ajo.
Një avantazh i margarinës mbi gjalpin, shton Collins, është se është më e lehtë të përdorësh më pak sasi në përhapjen e tij.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
