Sistemi ynë diellor dikur kishte nëntë planetë. Astronomi Mike Brown, i njohur gjithashtu si “njeriu që vrau Plutonin” zbuloi një botë tjetër të vogël të quajtur Eris në Rripin Kuiper, një unazë e gjerë objektesh të akullta përtej orbitës së Neptunit që gjithashtu ndodh të jetë lagja e dikurshme e planetit të nëntë. Zbulimi i vitit 2005 shkaktoi një zinxhir ngjarjesh që çuan në uljen ende të diskutueshme të Plutonit nga statusi i planetit vitin e ardhshëm.
Por, tani, ashtu si Rripi Kuiper mori në mënyrë efektive një planet të nëntë, Brown dhe shkencëtarë të tjerë besojnë se mund ta kthejë atë.
Rripi, për të cilin astronomët besojnë se është bërë nga mbetjet e formimit të sistemit diellor, shtrihet 50 herë më larg nga dielli se sa Toka, me një rajon dytësor që arrin përtej tij për gati 20 herë më shumë se largësia. Plutoni, i klasifikuar tani si një planet xhuxh së bashku me Erisin, është vetëm një nga më të mëdhenjtë midis numrit të trupave të akullt që ekzistojnë atje, nuk dominon orbitën e tij dhe nuk pastron orbitën e objekteve të tjera. Kjo është arsyeja pse ai nuk mund të ketë të njëjtën pozitë si tetë planetët e mbetur, sipas udhëzimeve të përcaktuara nga Unioni Ndërkombëtar Astronomik.
Për shkak se objektet në brezin Kuiper janë shumë larg nga dielli, megjithatë, ato janë të vështira për t’u dalluar. Për më shumë se një dekadë, astronomët kanë kërkuar atë zonë për një planet të fshehur që nuk është vëzhguar kurrë, por prania e tij konkludohet nga sjellja e objekteve të tjera aty pranë. Shpesh quhet Planeti X ose Planeti Nëntë.
“Nëse gjejmë një planet tjetër, kjo është një punë vërtet e madhe,” tha Malena Rice, një asistent profesor i astronomisë në Universitetin Yale. “Mund të riformësojë plotësisht të kuptuarit tonë për sistemin diellor dhe sistemet e tjera planetare dhe se si ne përshtatemi në atë kontekst. Është vërtet emocionuese, ka shumë potencial për të mësuar më shumë rreth universit.”
Por, ka disa polemika, kampe të ndryshme kanë teori konkurruese për vetë planetin, ndërsa disa studiues besojnë se ai nuk ekziston fare.
“Ka padyshim shumë persona skeptikë në lidhje me Planetin Nëntë. Ka shumë debate në përpjekjen për të përcaktuar se çfarë është edhe nëse është atje. Por, kjo është shenja dalluese e një teme vërtet interesante, sepse përndryshe njerëzit nuk do të kishin mendime për të”, tha Rice.
Së shpejti, debati mund të zgjidhet, pasi një teleskop i ri i aftë për të vëzhguar të gjithë qiellin, i disponueshëm çdo disa netë, do të dalë në internet në fund të vitit 2025. Deri atëherë, një ekip studiuesish beson se ka gjetur provat më bindëse se planeti i fshehur është i vërtetë. Kërkimi për Planetin Nëntë ka filluar kohët e fundit, por diskutimi për ekzistencën e tij daton më shumë se 175 vjet më parë.
Planeti Nëntë, sipas Batygin, është një objekt “super-Tokë”, rreth pesë deri në shtatë herë më i madh se planeti ynë dhe periudha e tij orbitale është midis 10,000 dhe 20,000 vjet. “Ajo që nuk mund të llogaris nga bërja e simulimeve është se ku është në orbitën e tij, si dhe përbërja e tij. Shpjegimi më i zakonshëm është se është një lloj versioni më i vogël i Uranit dhe Neptunit dhe ndoshta një nga bërthamat që kanë marrë pjesë në procesin e formimit të atyre planetëve”, tha Batygin.
Hipoteza e super-Tokës është ndoshta ajo që merr mbështetjen më të madhe midis besimtarëve të Planetit Nëntë, por teoritë konkurruese paraqesin shpjegime alternative.
Super-Plutoni? Teoritë konkurruese të Brezit Kuiper
Një studim i publikuar në gusht 2023 propozon ekzistencën e një planeti të fshehur që në fakt është shumë më i vogël, me një masë midis 1.5 dhe 3 herë më të madhe se Toka.
“Është e mundur që të jetë një Tokë e akullt, shkëmbore ose një super-Pluton,” tha Patryk Sofia Lykawka, një profesore e asociuar e shkencave planetare në Universitetin Kindai në Japoni dhe bashkëautore e studimit.
“Për shkak të masës së tij të madhe, do të kishte një energji të brendshme të lartë që mund të mbante, për shembull, oqeanet nëntokësore. Orbita e tij do të ishte shumë e largët, shumë përtej Neptunit dhe shumë më e prirur nëse krahasohet me planetët e njohur, edhe më e prirur se ajo e Plutonit, pjerrësia e të cilit është rreth 17 gradë,” tha Lykawka.
Disa studiues besojnë se aktualisht shkencëtarët kanë zbuluar shumë pak nga këto objekte të largëta trans-Neptuniane për të nxjerrë ndonjë përfundim në lidhje me orbitat e tyre.
“Ne kemi rreth një duzinë apo më shumë nga këto objekte, por ne vëzhgojmë vetëm ato më të ndriturit dhe vetëm një pjesë të vogël të atyre, sepse vëzhgojmë ata kur janë në pikën e tyre më të afërt me diellin”, tha Renu Malhotra, profesor.
Lexo edhe: Si imazhet dhe videot online ndryshojnë mënyrën sesi mendoni
Mes polemikave dhe mendimeve të ndryshme, të gjithë studiuesit bien dakord për një gjë. Një teleskop i ri me kënd të gjerë aktualisht në ndërtim mund t’i japë fund debatit, pasi Fondacioni Kombëtar i Shkencës i SHBA dhe studiuesit e Universitetit Stanford të fillojnë operacionet shkencore në fund të vitit 2025. I quajtur Observatori Vera C. Rubin, ai ka aparatin më të madh dixhital të ndërtuar ndonjëherë dhe ulet në majë të një mali 8800m në Kilin verior.
“Ky është një teleskop i gjeneratës së ardhshme. Mund të gjejë drejtpërdrejt Planetin Nëntë, që do të ishte një përfundim fantastik i kërkimit dhe do të hapte një kapitull të ri. Të paktën, do të gjejë një ton më shumë objekte të Brezit Kuiper. Por, edhe nëse nuk zbulon një objekt të vetëm të ri, do të mjaftojë për të konfirmuar hipotezën e Planetit nëntë, sepse do të testojë të gjitha statistikat, të gjitha modelet që shohim me një studim të pavarur”, tha Batygin.
Rajs pajtohet se teleskopi do të trajtojë qartë çështjen e rëndësisë statistikore të shtrirjes së objekteve trans-neptuniane – pika kyçe e provës për Planetin Nëntë.
Nëse teleskopi Rubin gjen një super-Tokë, tha Rice, kjo do të ishte emocionuese sepse këta trupa qiellorë, midis madhësive të Tokës dhe Neptunit, janë një lloj i zakonshëm ekzoplaneti.
Gjetja e një planeti më të vogël do të sillte gjithashtu emocione tha Rice. Dhe çka nëse asgjë nuk shfaqet? Do të ishte ende e dobishme të dimë me siguri se sa planetë ka, tha Rice. “Mendoj se të mos dish numrin e planetëve në sistemin tonë diellor është shumë përulëse.”
Kjo do të thotë se edhe faktet që shumë njerëz mësuan nga librat shkollorë kur ishin fëmijë mund të ndryshojnë, pasi shkencëtarët zbulojnë më shumë rreth universit.
“Kjo është në fakt një gjë e mrekullueshme,” shtoi ajo. “Njohuritë njerëzore janë vazhdimisht në lëvizje, ndonjëherë sjellin ndryshime të mëdha, ndonjëherë jo. Është një shembull argëtues emblematik i procesit shkencor.”
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
