Shkruar nga Kalin Anev Janse, Sekretar i Përgjithshëm i “European Stability Mechanism” (ESM), për World Economic Forum
Lajmi më i rëndësishëm është se Europa po lulëzon sërish – dhe veçanërisht ekonomia e eurozonës. Ky rikthim mbreslënës nuk është rastësi. Kjo përfshin punë të vështirë nga shumë lojtarë. Dhe para se t’i kthehemi rreziqeve të sotme, dua t’ju kujtoj bazat që ndërtuam gjatë viteve të fundit që sollën suksesin e sotëm. Kam takuar rreth 150 investitorë gjatë vitit të fundit, në të gjithë botën.
Gjithnjë e më shumë, ata e shohin Europën si një strehë të sigurt. Kjo ka të bëjë pjesërisht me pasiguritë politike në SHBA dhe Britani të Madhe, por arsyeja kryesore janë arritjet politike në eurozonë. Për ata prej jush në Tëitter, hashtag është ende #EUROBOOM .
Pra, çfarë bëri Europa?
Së pari, vendet e eurozonës zbatuan përpjekje masive për reforma. Disa nga vendet që kanë marrë ndihmë financiare nga Fondi Evropian i Stabilitetit Financiar (EFSF) / Mekanizmi i Stabilitetit Europian (ESM), si Spanja dhe Irlanda, kanë sot ndër normat më të larta të rritjes në Evropë.
Së dyti, masat e politikave jo ortodokse nga BQE luajtën një rol kyç. Gjithashtu, në listë është edhe koordinimi më i ngushtë i politikës ekonomike midis vendeve të eurozonës. Kjo e bën më të vështirë përsëritjen e gabimeve që çuan në krizë. Tjetra janë dy shtyllat e para të Unionit Bankar – Mekanizmi i Vetëm Mbikëqyrës, i cili tani mbikëqyr 130 bankat me me rëndësi në nivel europian dhe Bordi i Rezolutës së Njëzetë, i cili u krijua për të shkatërruar bankat e dështuara në të gjithë Ezropën. E fundit por jo më pak e rëndësishme, ESM, institucioni im, shërben si një mekanizëm shpëtimi për vendet e Eurozonës që kanë humbur qasjen në treg.
Ne nuk ishim atje në fillim të krizës, por ESM është një institucion i përhershëm, prandaj ne do të jemi gati për të luftuar krizën e ardhshme kur të vijë. Kemi disbursuar gjithsej 279 miliardë euro për vendet e programit. Financimi i këtyre programeve na ka bërë një lojtar kyç në treg. Kemi lëshuar më shumë se 100 obligacione standarde dhe 130 bonuse gjatë shtatë viteve të fundit. Këto arritje do të ishin të paimagjinueshme vetëm disa vjet më përpara, por, si rezultat, ekonomia e eurozonës tani është përsëri në rrugën e duhur dhe po rritet me shpejtësi. Zvogëlimi i rrezikut politik pas zgjedhjeve franceze vitin e kaluar me siguri e mbështeti këtë rimëkëmbje.
Rreziqet e sotme
Të kuptojmë se si e trajtuam krizën e fundit është e rëndësishme edhe për të parandaluar rreziqet në të ardhmen. Për mendimit tim, ekzistojnë tri burime kryesore të rrezikut: rreziku ciklik, vetëkënaqësia dhe akullnajat e reja.
Pra, rreziku ciklik është i pari. Ekonomia e eurozonës u rrit 2.4% vitin e kaluar dhe do të rritet 2.3% këtë vit. Kjo është shumë mbi potencialin, kështu që në një moment të caktuar rritja do të ngadalësohet. Disa vende, si Gjermania dhe Hollanda, mund të jenë tashmë pranë lëvizjes në punësim të plotë. Në të njëjtën kohë, çmimet e aseteve – si rezervat, investimet alternative dhe pasuritë e paluajtshme – janë në nivele rekord. Disa nga këto flluska mund të jenë të vogla, por duhet kapur në kohë që të mund të shikohet se cila nga këto flluska të vogla ka potencial të bëhet një problem i madh dhe të shkaktojë dëme më të mëdha në ekonomi.
Burimi i dytë i rrezikut qëndron në faktin se jo të gjitha përgjigjet tona politike janë të plota. Këto janë fushat ku mund të fillojë vetëkënaqësia. Përfundimi i Bashkimit Bankar është i pari që vjen në mendje. Fondi i Zgjidhjes së Vetme (SRF) ka nevojë për një kufi në mënyrë që të mund të përballojë edhe dështimin më të madh të bankës.
“Thesi” i SRF do të arrijë nivelin e saj final prej 55 miliardë euro në vitin 2023. Një kthim prapa që do të dyfishonte atë shumë nëpërmjet një linje kredie, duket e arsyeshme. Një çështje më e diskutueshme është sigurimi i përbashkët i depozitave për Europën, gjë që do ta bënte sistemin bankar më të sigurt, sepse do të parandalonte bankat në të gjithë vendin. Para se kjo të ndodhë, vendet duhet të pastrojnë bilancet e bankave të tyre. Përndryshe, ekziston rreziku që bankat e shëndetshme në një vend, do të duhet të paguajnë për gabimet e kaluara të bëra nga bashkëmoshatarët e tyre në vende të tjera.
Hapa të mëtejshëm për thellimin e Bashkimit Monetar janë gjithashtu në axhendën politike në këtë moment. Njëra është duke zhvilluar mandatin e ESM-së, dhe ndoshta duke e kthyer atë në një Fond Monetar Europian. Integrimi europian shpesh është përshpejtuar më së shumti gjatë një krize, dhe për shkak se ekonomia po ecën mirë tani, ekziston rreziku i vetëkënaqësisë dhe një vonesë të përpjekjeve për reforma. Lënia e një biznesi të papërfunduar do të na bëjë më të dobët për t’u përballur me krizat e ardhshme.
Burimi i fundit i rrezikut është ajo që unë e quaj ajsbergët e rinj. Kriza shpesh shfaqet kur dhe ku më së paku i presim ato. Prandaj, ne duhet të jemi në vëzhgim. Cilave fusha nuk po u kushtojmë vëmendje të mjaftueshme sot? Më lejoni t’ju jap disa kandidatë. E para dhe më e rëndësishmja është siguria kibernetike. Ky është një kërcënim jo vetëm për industrinë financiare, por edhe për zinxhirët tanë të furnizimit global.
Ajsbergu këtu është se ndërsa ekipet ekzekutive janë njohës shumë të mirë të tregut tradicional, të kreditit dhe rrezikut operacional, pak janë njohës të teknologjisë. Megjithatë, nuk mund t’i fajësoni, sepse mesatarja e sulmuesit Darknet ose krijuesi i kripto-monedhave është midis 15 dhe 25 vjeç. Ata mund të bëjnë kompani të falimentojnë, madje edhe të gjithë sistemet bankare apo qeveritare. Kohët e fundit, kjo ndodhi në Holandë kur faqja e internetit e autoritetit tatimor u rrëzua për disa orë. Një haker 18 vjeçar u arrestua më vonë për krimin.
A kanë menaxherët e lartë të sotëm njohuri për të parandaluar ngjarje të tilla? Një tjetër ajsberg është formuar nga shërbime financiare të parregulluara dhe proteksionizmi, si dhe implikimet e tyre për tregtinë dhe rritjen ekonomike globale. Por më lejoni të përfundoj me nje fakt pozitiv: Europa ka disa pasuri unike për të cilat ne mund të jemi krenarë – talent i madh njerëzor, sisteme të forta arsimore dhe qytete që renditen vazhdimisht si vendet më të mira për të jetuar në botë.
Ne po udhëheqim për etikën, mobilitetin shoqëror dhe demokracinë, kështu që vështirë se ka një vend më të mirë për të jetuar në shekullin 21, sesa Europa. Ajo që më jep optimizëm më shumë rreth Evropës është rekordi ynë gjatë 70 viteve të fundit të përballimit me sukses të krizave dhe daljen prej tyre edhe më të fortë.
Përktheu: Adela Saliaj
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
