Një studim i ri tregon se ushtrimet e thjeshta psikologjike mund të forcojnë aftësinë tonë për të dalluar lajmet e rreme dhe për të qëndruar të imun ndaj tyre, madje për muaj të tërë.
Nëse ndonjëherë je ndjerë i mashtruar nga lajme me tituj të bujshëm, video manipuluese apo “fakte” të dyshimta në rrjete sociale, lajmi i mirë është se ka një mënyrë për t’u mbrojtur, dhe ajo nuk kërkon ndonjë diplomë shkencore.
Një studim i ri, i publikuar në revistën Nature Communications, zbulon se njerëzit që ndjekin trajnime kundër dezinformimit zhvillojnë një “imunitet” psikologjik që i ndihmon të dallojnë më lehtë informacionin e rremë. Madje, efektet mund të zgjasin deri në një muaj dhe më shumë nëse “rifreskohen” herë pas here.
Lexo gjithashtu: Startupet fituese të Plug and Play Tirana
Si funksionon kjo “vaksinë” psikologjike?
Studiuesit përfshinë mbi 11,000 pjesëmarrës të cilët provuan tre forma të ndryshme të trajnimit, leximi i një artikulli të shkurtër për taktikat e manipulimit, shikimi i një videoje që ilustron lajme të rreme, ose një lojë ku vetë përdoruesit krijonin lajme të rreme për të kuptuar më mirë mekanizmin e tyre.
Rezultatet ishin të qarta, të gjitha format ndihmuan në përmirësimin e aftësisë për të dalluar dezinformimin, por leximi i artikullit dha efektet më të qëndrueshme deri në 30 ditë. Megjithatë, ajo që bën diferencën është kujtesa dhe motivimi, sa më shumë të ndihemi të kërcënuar nga dezinformimi, aq më shumë përfshihemi dhe e mbajmë mend trajnimin.
Çfarë është “pre-bunking” dhe pse funksionon më mirë se “debunking”?
Ndryshe nga “debunking” (rrëzimi i një lajmi të rremë pasi është përhapur), “pre-bunking” përgatit mendjen që më pare, një lloj vaksine që forcon rezistencën para se të ekspozohemi ndaj manipulimit.
Kjo metodë është efektive në të gjitha grupmoshat dhe nivelet e edukimit, dhe ndihmon jo vetëm në njohjen e lajmeve të rreme, por edhe në ndërtimin e një qëndrueshmërie psikologjike më afatgjatë.
Roli i përforcuesve ose “booster”-ave
Ashtu si vaksinat biologjike, edhe kjo “vaksinë” psikologjike ka nevojë për përforcues. Një rikujtim i vogël pas një jave e më pas pas një muaji mund të zgjerojë efektet deri në disa muaj e ndoshta edhe më gjatë.
Lexo gjithashtu: Tarifat e Trump godasin tregjet evropiane, bien çmimet e naftës
Çfarë mund të bëjmë vetë?
Ekspertët sugjerojnë, ngadalësoni ritmin kur hasni ndonjë lajm emocionues. Mos reagoni menjëherë. Pyesni veten: “Kush e thotë këtë? A ka prova? A po më nxit të mendoj keq për dikë apo të mbaj një anë?”
Për më tepër, ka aplikacione dhe lojëra që ndihmojnë në identifikimin e lajmeve të rreme dhe forcojnë aftësinë për të menduar në mënyrë kritike. Madje, mund të sfidoni miqtë tuaj për të krahasuar rezultatet dhe për të mësuar së bashku.
Në një botë ku dezinformimi përhapet më shpejt se faktet, mbrojtja më e mirë është vetëdija. Dhe fatmirësisht, është më e arritshme se kurrë më parë.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
