Stuhitë e mëdha diellore mund të dëmtojnë internetin për javë të tëra

Interneti mund të mos funksionojë për javë të tëra pas një stuhie të madhe diellore. Ai dobëson rrjetin masiv të kabllove të komunikimit nënujor në botë. Ky paralajmërim vjen nga Universiteti i Kalifornisë dhe shkencëtarja Abdu Jyothi.

Luhatjet elektromagnetike të shkaktuara nga stuhitë e forta diellore nuk mund të dëmtojnë drejtpërdrejt kabllot me fibër optike që përbëjnë shtyllën kryesore të internetit. Por, ato kanë potencial të godasin përforcuesit e kabllove nënujorë, të nevojshëm për të mbajtur lidhjet në distanca të mëdha. Jo vetëm që kabllot nënujorë janë më të prekshëm ndaj shkatërrimit të motit në hapësirë ​​sesa ato në tokë, por ato janë gjithashtu, duke pasur parasysh paarritshmërinë e tyre, më të vështira për t’u riparuar.

Sipas astrofizikanëve, gjasat e një stuhie diellore të aftë të shkaktojë përçarje katastrofike që ndodhin në dhjetë vitet e ardhshme është midis 1.6-12%.

Lexoni: Shkencëtarët zhbllokojnë misteret e “kompjuterit” më të vjetër në botë

Krahas ndërprerjeve të mundshme në aksesit në internet, ngjarje të tilla mund të shkaktojnë ndërprerje të përhapura, duke mbingarkuar rrjetet e energjisë dhe duke dëmtuar sistemet GPS. Pengesë në vlerësimin e një efekti të mundshëm është se ne nuk kemi pasur një stuhi të konsiderueshme që kur u krijua interneti.

Në fakt, ka vetëm tre shembuj në historinë e kohëve të fundit që mund të mbështetemi për të kuptuar.

I ashtuquajturi ‘Carrington Event’ i vitit 1859 shkaktoi probleme të mëdha në sistemet e telegrafit, gjilpërat e busullave që lëkundeshin pa kuptim dhe madje prodhuan aurora në Kolumbi.

Stuhitë më të vogla që goditën në 1921 dhe 1989, rrëzuan në mënyrë të konsiderueshme rrjetin e energjisë nga Hydro-Québec, duke shkaktuar një ndërprerje nëntë orësh në verilindje të Kanadasë.

Dielli gjithashtu kalon nëpër cikle periodike me gjithnjë e më pak aktivitet. Ky i fundit, i quajtur ‘cikli diellor 25’ do të arrijë kulmin në 2025, por pritet të jetë relativisht i qetë në krahasim me disa nga paraardhësit e tij.

Një nga format më të fuqishme të stuhisë diellore është nxjerrja masive koronare, një ngjarje kur dielli nxjerr jashtë në hapësirë ​​një re grimcash të jonizuara dhe luhatje elektromagnetike, shpesh pas shpërthimit të diellit. Kur një nxjerrje masive koronare arrin në Tokë, mund të shkaktojë ndërprerje në fushën magnetike të planetit tonë, të cilat, nga ana tjetër, mund të shkaktojnë rryma potencialisht të dëmshme në kabllot, pajisjet elektronike dhe rrjetin e energjisë.

Një fenomen i tillë në shtatorin e vitit 1859, për shembull, shkaktoi një stuhi gjeomagnetike rekord që preku rrjetet telegrafike në të gjithë Europën dhe Amerikën e Veriut. Në disa zona, operatorët telegrafikë ishin akoma në gjendje të transmetonin dhe të merrnin mesazhe, edhe pse ata kishin shkëputur energjinë nga makinat e tyre, falë rrymave elektrike të shkaktuara nga stuhia.

Ndryshe nga bakri që përbënte linjat telegrafike të epokës Viktoriane, lidhjet e internetit me distanca të gjata kanë tendencë të funksionojnë përgjatë kabllove me fibër optike, në të cilat impulset e dritës kërcejnë përgjatë pjesëve të brendshme të fijeve të silikonit në mënyrë që të transmetojnë informacion. Për shkak të kësaj, vetë kabllot nuk janë drejtpërdrejt të ndjeshëm ndaj rrymave të shkaktuara nga magnetika. Sidoqoftë, shpjegon Abdu Jyothi, e njëjta gjë nuk mund të thuhet për ‘përsëritësit’ e vendosur çdo 30-90 kilometra përgjatë lidhjeve në distanca të gjata.

Këto pajisje veprojnë si përforcues të sinjalit që përforcojnë sinjalin optik në intervale të rregullta përgjatë kabllit, duke siguruar që ai të mos degradojë shumë derisa të arrijë në skajin tjetër të lidhjes.

Përsëritësit janë ndërtuar me komponentë elektronikë, që do të thotë se mund të dëmtohen nga rrymat e energjisë të shkaktuara nga një stuhi diellore. Nëse dështon mjaftueshëm përgjatë një kabllo të dhënë me fibër optike, lidhja do të bëhet jofunksionale.

Kabllot nënujore janë më të ndjeshëm ndaj këtij rreziku, për një numër arsyesh. Kryesorja është se shumica e kabllove me fibra optike të vendosura janë mjaft të shkurtra saqë nuk kanë nevojë për përsëritës.

Lexoni: Shkencëtarët ‘ndërtojnë’ binjakun dixhital të Tokës

Megjithatë, krahas kësaj, ekziston fakti që kabllot nënujorë kanë tendencë të tokëzohen më rrallë se sa homologët e tyre në tokë, gjë që u ofron atyre mbrojtje më të dobët kundër rrymave elektrike.

Për më tepër, përbërja e ndryshme e dyshemesë së detit mund të bëjë që stacionet e tokëzimit të jenë më efektive se të tjerët.

Sipas WIRED, Abdu Jyothi u frymëzua për të eksploruar se sa dëm mund të shkaktojë një stuhi diellore në internet pasi pa se sa e papërgatitur ishte bota për pandeminë COVID-19.

Ashtu si bota nuk kishte një protokoll të vendosur për t’u marrë me virusin, shpjegoi ajo, kështu që elasticiteti i infrastrukturës sonë të internetit nuk është përgatitur për një ngjarje diellore në shkallë të gjerë, duke e çuar atë në dyshim se cilat do të ishin kostot.

Për të hetuar, ajo përpiloi të dhëna nga burime të ndryshme, duke përfshirë hartat e kabllove të nëndetëseve në botë, linjat e pranimit dhe infrastruktura e internetit si qendrat e të dhënave, serverët DNS dhe ruterat.

Më në fund, ajo krahasoi ndikimin e vlerësuar në gjerësi të ndryshme gjeografike me të dhënat e grumbulluara të popullsisë globale për të përcaktuar se sa njerëz mund të preken nga ndërprerjet.

“Një super-stuhi e fuqishme diellore ka potencialin të shkaktojë ndërprerje masive të internetit,” përfundoi Abdu Jyothi në punimin e saj. “T’i kushtosh vëmendje këtij kërcënimi dhe të planifikosh mbrojtje kundër tij, si përpjekja jonë paraprake në këtë punim, është kritike për qëndrueshmërinë afatgjatë të internetit.”

Për shkak se interneti është një sistem i shpërndarë, lidhjet lokale do të funksiononin edhe kur kabllot me fibër optike në distanca të gjata janë jashtë funksionit.

Sidoqoftë, shërbimet e internetit-të tilla si, Google dhe Facebook që kërkojnë qasje në qendrat e të dhënave në shkallë të gjerë në rajone të veçanta mund të ndërpriten nga disa përdorues. Ndryshe nga Google, qendrat e të dhënave të Facebook janë të shpërndara më pak në të gjithë globin, me asnjë në Afrikë apo Amerikën e Jugut, për shembull , duke e lënë platformën më të prekshme në rast të ndërprerjes së përhapur të rrjetit.

Lexoni: Si dhe kur do të shuhet Dielli ynë, sipas shkencëtarëve

Ngjarja Carrington e vitit 1859

Dielli është i aftë të prodhojë shpërthime monstruoze që mund të prishin komunikimin radio dhe furnizimin me energji këtu në Tokë. Shpërthimi më i madh i vëzhguar ndodhi në shtator 1859, ku sasi gjigante të plazmës së nxehtë nga ylli ynë goditi Tokën. Më 1 shtator 1859, astronomët vëzhguan sesi një nga pikat e errëta në sipërfaqen e diellit papritmas u ndriçua dhe shkëlqeu mbi sipërfaqen diellore.

Ky fenomen nuk ishte vërejtur kurrë më parë dhe askush nuk e dinte se çfarë do të vinte. Në mëngjesin e 2 shtatorit, grimcat e para nga, ajo që ne tani dimë ishte një shpërthim i madh në diell, arritën në Tokë.

Stuhia diellore e vitit 1859 njihet gjithashtu si ‘Ngjarja Carrington’.

Aurorat e lidhura me këtë ngjarje mund të shiheshin deri në jug, deri në Kubë dhe Hawai, sistemi i telegrafit në mbarë botën u çorodit, dhe regjistrimet e bërthamës së akullit nga Groenlanda tregojnë se shtresa e ozonit mbrojtës të Tokës ishte dëmtuar nga grimcat energjike nga stuhia diellore.

/dailymail