Vetëm një bioekonomi e qëndrueshme mund të na shpëtojë - Business Magazine Albania

Vetëm një bioekonomi e qëndrueshme mund të na shpëtojë

DALL·E 2024-09-16 16.22.20 - A vibrant landscape representing a sustainable bioeconomy. In the foreground, renewable energy sources like wind turbines and solar panels are integra

Op-Ed nga Simon Zadek. 

Publikuar më parë nga Project Syndicate

 

Ekonomia botërore vazhdon të shfrytëzojë natyrën në mënyrë të tepruar, megjithëse është plotësisht e varur nga ajo. Është e lehtë të kuptohet pse kjo është e paqëndrueshme, sidomos duke marrë parasysh ndryshimet klimatike të rrezikshme që po përshkallëzohen. Me hendekun financiar për biodiversitetin, të vlerësuar midis 700 dhe 900 miliardë dollarë në vit, thirrjet për të investuar në natyrë po rriten.

Por, përpjekjet e tilla, megjithëse të mira, nuk prekin tërësinë. Investimi në natyrë nuk do të na  shpëtojë, për sa kohë ekonomia globale konsumon më shumë burime natyrore sesa mund të mbajë planeti. Është si të përpiqesh të kalosh në një ekonomi me karbon të ulët, duke përdorur skema të shtrenjta të ruajtjes së karbonit, ndërsa në të njëjtën kohë lejon industritë e ndotjes të vazhdojnë të emetojnë gjithnjë e më shumë gazra serë.

Në vend të kësaj, nevojitet një ekonomi globale rigjeneruese, që ruan dhe rimëkëmb natyrën, duke ndihmuar kështu botën të arrijë qëllimet thelbësore klimatike. Me fjalë të tjera, duhet të punojmë drejt një bioekonomie të qëndrueshme dhe të drejtë.

Bioekonomia përfshin një gamë të gjerë sektorësh dhe aktivitetesh biznesi. Më të dukshme janë format rigjeneruese të bujqësisë, peshkimit, pylltarisë dhe akuakulturës. Gjithashtu, janë shumë mënyra se si teknologjia kombinohet me prodhimin tokësor dhe detar, nga plastikat e bazuara në burime natyrore, deri te bioenergjia dhe biofarmaceutikët. Së fundi, ekzistojnë shumë mundësi për të financuar vlerën e natyrës përmes krediteve të karbonit dhe biodiversitetit, të bazuara në natyrë, dhe me integritet të lartë dhe të barabartë.

Potenciali është i madh. Sipas Forumit Botëror të Bioekonominë, vlerësa globale e kësaj ekonomie është 4 trilionë dollarë, me parashikime rritje në mbi 30 trilionë deri në vitin 2050. Por, bioekonomia nuk është automatikisht e qëndrueshme, ose e barabartë. Ajo mund të shkatërrojë natyrën, siç ndodh me peshkimin e tepruar dhe shpyllëzimin. Po ashtu, mund të thellojë pabarazitë: grabitjet e tokës nga investitorët e huaj janë raportuar tashmë, duke lënë vendet e pasura me burime natyrore dhe komunitetet lokale në Jugun Global në një situatë më të keqe.

Për shembull, një pyetje e madhe në agjendën e biodiversitetit është si të sigurohet ndarja e drejtë e fitimeve të realizuara nga copëzimi i burimeve. Të dhënat e sekuencës së ADN-së, të quajtura “informacion i sekuencës digjitale” (DSI) në qarqet politike, kanë zhvilluar shkencat e jetës dhe po nxisin inovacionin në sektorë si siguria ushqimore, mjekësia, energjia e gjelbër dhe ruajtja e biodiversitetit. Qasja e hapur në sekuencat virale të SARS-CoV-2 ishte pjesërisht përgjegjëse për zhvillimin e shpejtë të kiteve diagnostike dhe vaksinave.

DSI gjithashtu ka shumë aplikime komerciale dhe ofron mundësi të reja për zhvillimin ekonomik. Është premtuese që negociatorët ranë dakord për një rekomandim të draftit për ndarjen e drejtë dhe të barabartë të përfitimeve nga DSI, duke përfshirë krijimin e një fondi global, i cili do të merret në konsideratë në COP16.

Brazili, në rolin e tij aktual si president i G20, po udhëheq zhvillimin e një bioekonomie të qëndrueshme dhe të drejtë. Kjo përfshin krijimin e Iniciativës së G20 për Bioekonominë, e cila së fundi përcaktoi dhjetë parime vullnetare në nivel të lartë që do t’i ndihmojnë politikëbërësit të zhvillojnë një bioekonomi që promovon përfshirjen sociale, siguron punë të qëndrueshme dhe përshpejton përparimin drejt qëllimeve për klimën dhe natyrën. Pritet që Brazili të vazhdojë këtë punë gjatë presidencës në Konferencën e Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike në vitin 2025 dhe Afrika e Jugut të ecë para me një agjendë të ngjashme kur të marrë presidencën e G20 në fund të vitit.

Disa hapa mund të ndërmerren tani për të lehtësuar investimet në bioekonomi. Krijimi i standardeve të përbashkëta matëse dhe kontabiliteti i kapitalit natyror mund të ndihmojë agjencitë si Tregtia dhe Zhvillimi i Kombeve të Bashkuara dhe Organizata Botërore e Tregtisë të përmirësojnë marrëveshjet e bio-tregtisë dhe të adresojnë problemet e subvencioneve. Çmimi i natyrës mund të ndihmojë në nxitjen e investimeve duke rritur vlerën ekonomike të një bioekonomie të qëndrueshme. Hartimi i rregullave tregtare dhe investuese, adresimi i mungesave të të dhënave dhe sigurimi i analizave sistematike janë të rëndësishme për zhvillimin e një bioekonomie të fortë. Grupe rajonale si Bashkimi Evropian dhe Bashkimi Afrikan janë në pozita të mira për të filluar zbatimin e këtyre ndryshimeve.

Zhvillimi i një bioekonomie të suksesshme kërkon një qasje të integruar dhe nis me politika mundësuese. Bujqësia rigjeneruese, si plastikat bio dhe bioenergjia, përballen me vështirësi për të konkurruar me alternativat me karbon të lartë, që shpesh marrin subvencione të konsiderueshme. “Bio-bizneset”, që mbështeten shumë në teknologji kanë nevojë për një ekosistem mbështetës të partneriteteve biznesore, kërkimeve dhe inovacionit, rregulloreve dhe financimeve publike, që shpesh mungojnë në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme.

Këto sfida e bëjnë më të vështirë për vendet e Jugut të ecin para në sektorët me vlerë të shtuar që përdorin në mënyrë të qëndrueshme asetet e tyre natyrore. Për më tepër, ndërkohë që disa qeveri po zhvillojnë gjithnjë e më shumë strategji për bioekonominë, krizat e borxhit sovran dhe presionet fiskale janë pengesë për të çliruar financat publike vendore, ose për të tërhequr investime private.

Institucionet financiare të zhvillimit mund të luajnë një rol të rëndësishëm në pjesën jugore të globit. Në vitin 2024, për shembull, Korporata Ndërkombëtare e Financave angazhoi 56 miliardë dollarë për kompanitë private dhe institucionet financiare në vendet në zhvillim. Por, shumë prej këtyre institucioneve nuk kanë një strategji ose fokus për bioekonominë edhe pse investimi në përdorimin e drejtë dhe të qëndrueshëm, ruajtjen dhe rigjenerimin e burimeve natyrore mund të mbrojë biodiversitetin, të rrisë veprimet për klimën, të gjenerojë punë të mira dhe të përshpejtojë adoptimin e teknologjive të pastra. Realizimi i këtyre mundësive kërkon më shumë se një investim në të njëjtën kohë. Vetëm duke kombinuar strategjitë kombëtare dhe rajonale me bashkëpunimin ndërkombëtar mund të ndërtojmë bioekonominë e qëndrueshme dhe të drejtë që na nevojitet.

 

Copyright: Project Syndicate, 2024.

www.project-syndicate.org

Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.

Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.

Must watch
Business Mag Nr. #36 - Tetor 2024

Vjeshta solli rikthimin e aktiviteteve biznesore në ritmin e tyre të plotë, pas pushimeve të verës. Sipërmarrjet shqiptare, me dinamikat e tyre të pandalshme, janë aktualisht para një sfide dhe mundësie më të madhe. Proceset e përafrimit me BE-në krijojnë një mundësi për një treg më të madh, por kjo kërkon njëkohësisht përgatitjen të duhur për tregun.

Eventet e fundit, veçanërisht Future2Tech, tregoi se shumë kompani shqiptare, kryesisht në fushën e zhvillimit të Softwareve, po punojnë tashmë për tregun e huaj dhe janë kompani ndërkombëtare në kuptimin e plotë të fjalës. 

Në brendësi të këtij numri ne kemi sjellë histori brandesh dhe histori njerëzore; histori sipërmarrësish dhe profesionistësh, të cilët kanë investuar kohë dhe pasion në punët e tyre për të parë rezultatet që duken sot. Një prej brandeve për të cilin flasim sot, mbyll 3 dekada biznes në Shqipëri, diçka që vlen të marrë përgëzime nga të gjithë. 

Histori nga vendi dhe diaspora, rrugëtime në tregti, shërbim, apo edhe konsulencë, ky numër sjell një gamë të gjerë artikujsh, të shtrirë madje mes biznesit dhe artit, të cilat, kur ndërthuren, sjellin zhvillime shumë të bukura për shoqërinë.

Interesant është fakti se kushdo që …

Shiko më shumë
Na ndiqni në rrjetet sociale
0