Një terapist që trajton varësinë nga teknologjia thotë se simptomat e tërheqjes që përjetojnë njerëzit janë të ngjashme me ato që kalojnë përdoruesit e drogave kur përpiqen të heqin dorë.
Lee Fernandes, 48 vjeç, është Specialist i Varësive në UKAT, një organizatë që ofron trajtim të specializuar për njerëzit që luftojnë me varësinë nga droga, alkooli dhe madje edhe varësi të sjelljes – si bixhozi, lojërat online dhe interneti. Fernandes thotë se në pesë vitet e fundit ka parë një rritje të ndjeshme të varësisë ndaj telefonave, teknologjisë dhe rrjeteve sociale – dhe një nga klientët e tij të fundit kalonte midis 15 dhe 17 orë në ditë në YouTube. Ata që përpiqen të reduktojnë përdorimin e telefonit mund të përjetojnë simptoma të tërheqjes po aq serioze sa përdoruesit e heroinës, si dridhje, djersitje dhe pagjumësi. Fernandes, i cili jeton në Londër, tha: “Shpesh shohim që varësitë ndaj narkotikëve zhvillohen kur një individ fillon të përdorë drogën në mënyrë rastësore – dhe më pas bëhet gjithnjë e më i varur prej saj. E njëjta gjë mund të ndodhë me varësinë ndaj telefonit. Dikush mund të fillojë të përdorë rrjetet sociale për argëtim. Dhe kjo është një sjellje e pranuar shoqërisht – është e zakonshme të përdorësh Instagram për të parë çfarë po bëjnë miqtë, ose LinkedIn për arsye pune. Por pastaj, papritur, je në telefon që në momentin kur hap sytë në mëngjes dhe para se të flesh natën. Ajo që duhej të ishte një shfletim i shpejtë prej 10 minutash kthehet në orë të tëra skrollimi.
Teknologjia që “pushton” jetën e njerëzve
Fernandes shpjegon se kjo varësi mund të fillojë të ndikojë në jetën e përditshme: “Po vonohesh për një takim sepse u humbe në rrjetet sociale, ose nuk po komunikon me partnerin sepse dikush është gjithmonë me telefon në dorë.” Për shumë njerëz, telefoni shndërrohet në një mënyrë për t’u vetëqetësuar. Kur ndihen të trishtuar, të stresuar apo të mërzitur, ata menjëherë e marrin telefonin në dorë. “Kështu, teknologjia fillon të pushtojë jetën pak nga pak, derisa të bëhet një problem serioz. Një klient që ndihmova dikur e adhuronte YouTube, por kur erdhi tek unë, ai kalonte 15-17 orë në ditë duke parë video.”
Simptoma të ngjashme me tërheqjen nga droga
Sipas Fernandes, ata që bëhen të varur nga telefonat mund të përjetojnë simptoma të forta të tërheqjes kur përpiqen të kufizojnë përdorimin e tyre. “E shohim qartë tek fëmijët kur prindërit u marrin telefonin. Ata bëhen të irrituar, nervozë dhe ndihen keq emocionalisht.” Në raste më të rënda, simptomat mund të jenë ekstreme. Fernandes tregon për një koleg që trajtoi një të varur nga lojërat online në një qendër rehabilitimi: “Ai nuk kishte qasje në telefon ose lojëra gjatë trajtimit dhe efektet ishin drastike. Ai djersitej, dridhej dhe nuk mund të flinte. Këto janë të njëjtat simptoma si tërheqja nga heroina.
Lexo edhe:Vendet me popullsinë më të ulët në botë
Si ndikon dopamina dhe “shpërblimi i menjëhershëm”
Sipas Fernandes, njerëzit përdorin telefonin dhe rrjetet sociale për të marrë një dozë të shpejtë dopamine, hormonit që ndikon në gjendjen shpirtërore dhe ndjesinë e shpërblimit. Por ai paralajmëron se kjo mund të çojë në “djegien” e qendrave të shpërblimit në tru, duke e bërë më të vështirë për njerëzit të shijojnë aktivitete të zakonshme. “Dopamina aktivizon qendrën e shpërblimit në tru, por zakonisht ky proces ndodh përmes diçkaje që kërkon përpjekje – si të mësosh diçka të re apo të merresh me një hobi.” Në të kaluarën, njerëzit lexonin një libër apo gazetë në metro. Tani, pothuajse të gjithë janë në telefonin e tyre. “Ndonjëherë është gjë e mirë të ndihesh i mërzitur. Kjo e detyron trurin të mendojë.”
Si të ndaloni varësinë ndaj telefonit
Për ata që duan të mposhtin varësinë ndaj telefonit, Fernandes sugjeron që fillimisht të identifikojnë “shkaktarët”. “A e përdor telefonin kur ndihesh në ankth në situata sociale? A e hap automatikisht kur je i mërzitur?”
Nëse e identifikoni arsyen, atëherë mund të kërkoni alternativa:
Mund të telefononi një mik në vend që të hapni rrjetet sociale
Të bëni një shëtitje ose të shikoni një film
Për disa, zgjidhja më e mirë është ta ndërpresin menjëherë duke fshirë aplikacionet e rrjeteve sociale nga telefoni
Për të tjerë, mund të funksionojë ndryshimi i zakoneve, si mos përdorimi i telefonit për një orë pas zgjimit ose para gjumit.
Fernandes thekson: “Njerëzit duhet të mbajnë mend se rrjetet sociale nuk janë jeta e tyre reale.”
A duhet të ndalohen rrjetet sociale?
Fernandes nuk është domosdoshmërisht për ndalimin e rrjeteve sociale, por beson se prindërit duhet të shqyrtojnë me kujdes sa kohë i lejojnë fëmijët e tyre të kalojnë në internet. “Teknologjia dhe interneti janë këtu për të qëndruar. Por gjithçka ka të bëjë me menaxhimin e përdorimit të tyre.” Ai përmend shembullin e Australisë, e cila ndaloi rrjetet sociale për fëmijët nën 16 vjeç, si një hap pozitiv. “Ne duam që fëmijët tanë të kenë jetë jashtë telefonave të tyre.” Fernandes mbyll me një paralajmërim të fortë:
“Për dekada na thanë se duhani nuk shkakton kancer. Sot e dimë të kundërtën. Rrjetet sociale janë një produkt tregu – dhe ata që i krijojnë, duan vetëm t’i shesin. Prandaj, ne vetë duhet të vendosim për mënyrën sesi i përdorim.”
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
