Testi i gjakut për Alzheimer kap 90% të rasteve të hershme të demencës, zbulon studimi

Një test i kombinuar i gjakut për rënien e aftësive njohëse ka një saktësi prej 90% në identifikimin, nëse humbja e kujtesës është për shkak të sëmundjes së Alzheimerit, sipas një studimi të ri.

Në krahasim, neurologët dhe specialistët e tjerë të kujtesës diagnostikuan saktë Alzheimerin në 73% të rasteve të tyre. Mjekët e kujdesit parësor patën edhe më pak sukses, me vetëm një normë saktësie prej 61%, sipas studimit. Një pjesë e testit të gjakut, i quajtur tau 217 i fosforiluar i plazmës, ose shkurt p-tau217, është një nga disa biomarkues të gjakut që shkencëtarët po vlerësojnë për përdorim në diagnostikimin e dëmtimit të butë njohës dhe sëmundjes së Alzheimerit në fazën e hershme. Testi mat proteinën tau 217, e cila është një tregues i shkëlqyer i patologjisë së amiloidit, tha bashkëautori i studimit Dr. Sebastian Palmqvist, një profesor i asociuar dhe konsulent neurolog i lartë në Universitetin Lund në Suedi.

“Rritjet e përqendrimeve të p tau-217 në gjak janë mjaft të thella në sëmundjen e Alzheimerit. Në fazën e pikut të sëmundjes, nivelet janë më shumë se 8 herë më të larta krahasuar me të moshuarit pa Alzheimer”, shkruajti Palmqvist.

Hulumtimet e publikuara në janar zbuluan se një test i ngjashëm p-tau217 është deri në 96% i saktë në identifikimin e niveleve të ngritura të beta-amiloidit dhe deri në 97% i saktë në identifikimin e tau. Prania e ngatërresave beta-amiloide dhe tau në tru janë shenja dalluese të sëmundjes së Alzheimerit. Në studimin e ri, testi p-tau217 u kombinua me një tjetër biomarker gjaku për Alzheimer të quajtur raporti amiloid 42/40, i cili mat dy lloje të proteinave amiloide, një tjetër biomarker i sëmundjes Alzheimer. Kombinimi i testeve të amiloidit dhe tau, i quajtur rezultati i probabilitetit të amiloidit, ishte më parashikuesi.

“Ne do të donim të kishim një test gjaku që mund të përdoret në zyrën e një mjeku të kujdesit parësor, duke funksionuar si një test kolesteroli, por për Alzheimer”, tha Dr. Maria Carrillo, shefe e shkencës në Shoqatën e Alzheimerit.

“Testi i gjakut p-tau217 po rezulton të jetë më specifiku për Alzheimerin dhe ai me më shumë vlefshmëri”, tha Carrillo, i cili mbikëqyr nismat kërkimore të shoqatës.

Pasi të verifikohen plotësisht, testet shumë të sakta të gjakut mund të “ndryshojnë lojën në shpejtësinë në të cilën ne mund të kryejmë provat e Alzheimerit dhe të arrijmë te ilaçi tjetër i ri”, shtoi Carrillo.

Si funksionon një test gjaku p-tau217?

Peptidi p-tau217 është unik në atë që mund të zbulohet vetëm kur pllakat amiloide janë të pranishme në tru.

“Ajo që do të thotë për ne shkencërisht është se kur matim p-tau217, ne po matim dëmtimin neuronal nga tau shumë herët në Alzheimer, por vetëm kur amiloidi është tashmë i pranishëm,” tha ajo.

“Ju nuk po matni vërtet amiloidin, por testi po ju tregon se është aty, dhe kjo është mbështetur me skanime objektive PET (tomografi me emetim pozitron) që mund të shohin amiloidin në tru. Është një shënues i bukur për Alzheimer: Nëse nuk keni prezent amiloid, nuk keni Alzheimer. Sidoqoftë, nëse keni tau në trurin tuaj, atëherë ne e dimë se kjo është një shenjë e një lloji tjetër të demencës”, shtoi ajo.

Tau “tangles” janë të implikuara në disa sëmundje të tjera neurologjike si FTD, ose demenca e lobit frontal. Në FTD, tau “tangles” sulmojnë lobin frontal të trurit, duke shkaktuar ndryshime të sjelljes emocionale dhe humbje të funksioneve ekzekutive si planifikimi. Humbja e kujtesës, nëse ndodh, ndodh shumë më vonë. Në Alzheimer, tau “tangles” krijohen në pjesën e trurit që kontrollon kujtesën, por pllakat amiloide luajnë një rol kyç. Grupe të vogla pllakash mund të mblidhen në sinapse dhe të ndërhyjnë në aftësinë e qelizave nervore për të komunikuar. Pllakat amiloide gjithashtu mund të mbistimulojnë sistemin imunitar, duke shkaktuar inflamacion që mund të dëmtojë më tej trurin. Disa nga medikamentet më të reja për demencën, si lecanemab dhe donanemab, synojnë beta-amiloidin dhe mendohet se janë më pak efektive te njerëzit me patologji të avancuar tau, thonë ekspertët. Për shkak se depozitat e amiloidit mund të fillojnë të grumbullohen në tru disa dekada përpara se të fillojnë simptomat, edhe kur një person është në të 30-at ose 40-at, një diagnozë e hershme e amiloidit të trurit mund të jetë kritike për modifikimet e stilit të jetesës dhe trajtimin parandalues ​​me medikamente.

Testet ekzistuese të shqyrtimit nuk janë përfundimtare

Studimi, ndoqi 1,213 njerëz me një moshë mesatare 74 vjeç, të cilët po i nënshtroheshin vlerësimeve njohëse si në kujdesin parësor ashtu edhe në klinikat e specializuara në Suedi. Gjaku i çdo personi u testua duke përdorur p-tau217 dhe rezultatet u kombinuan me masat e gjakut të beta-amiloidit 40/42 për të zhvilluar një rezultat përfundimtar.

Lexo edhe: Ky faktor rrit rrezikun e humbjes së kujtesës tek të rriturit, tregon studimi i ri

“Kur përdorni një kombinim të raportit 40 me 42 dhe p-tau217, kjo rrit saktësinë diagnostike të p-tau217,” tha neurologu parandalues ​​Dr. Richard Isaacson, drejtor i kërkimit në Institutin për Sëmundjet Neurodegjenerative në Florida.

Saktësia 90% e testit të gjakut të kombinuar të studimit u konfirmua nëpërmjet një analize të lëngut kurrizor, i cili së bashku me një skanim PET amiloid është aktualisht metoda e vetme shkencore e standardit të artë, përveç autopsisë për diagnostikimin e Alzheimerit. Të dyja testet janë të shtrenjta, invazive dhe jo të disponueshme në të gjithë Shtetet e Bashkuara, thonë ekspertët.

Rezultatet e analizave të gjakut më pas u matën kundrejt diagnozave të pacientëve të ofruara nga mjekët dhe specialistët suedezë të kujdesit parësor. Shkalla relativisht e dobët e saktësisë, 61% dhe 73%, thekson se sa e vështirë është për mjekët që të identifikojnë saktë patologjinë e Alzheimerit me mjetet aktuale: një intervistë e shkurtër me pacientin, një test të shkurtër njohës dhe një tomografi të kompjuterizuar ose CT, skanim i truri.

“Në përgjithësi, si testet tradicionale me letër dhe stilolaps, ashtu edhe vlerësimet njohëse dixhitale nuk janë shumë të sakta në identifikimin specifik të sëmundjes së Alzheimerit,” tha bashkëautori i studimit Dr. Oskar Hansson, një profesor dhe konsulent i lartë i neurologjisë në Universitetin e Lund.

“Shumë kushte dhe sëmundje të tjera mund të paraqesin simptoma të ngjashme njohëse, duke çuar në një diagnozë të gabuar ose diagnozë të humbur,” shtoi Hansson.

Në fakt, midis 20% dhe 30% e pacientëve të vizituar nga specialistët marrin medikamente, ose kanë kushte të tjera mjekësore që mund të imitojnë sëmundjen e Alzheimerit. Sëmundjet që mund të ndikojnë në funksionin njohës përfshijnë demencën vaskulare, depresionin, sëmundjen e tiroides, apnea e gjumit dhe madje edhe mungesën e vitaminës B12. Nëse ato imitime nuk kapen gjatë provimit fillestar, njerëzit pa patologji të Alzheimerit mund të bllokojnë listat e pritjes për specialistët dhe takimet për analiza të shtyllës kurrizore dhe skanime PET amiloid, sipas Carrillo.

Kur do të jenë të disponueshme analizat rutinë të gjakut?

Nëse përdoren teste të sakta gjaku, koha e pritjes mund të bjerë midis 6 dhe 13 muajve, zbuloi studimi, sepse shumë më pak njerëz do të kishin nevojë të vizitojnë një specialist ose t’i nënshtrohen testeve shtesë.

Ndërkohë, hulumtimi ka treguar se ka shumë veprime që njerëzit mund të ndërmarrin për të parandaluar ose ngadalësuar rënien e aftësive  njohëse, duke përfshirë ushtrimin e rregullt, ngrënien e një diete të stilit mesdhetar dhe trajtimin e faktorëve të rrezikut vaskular si presioni i lartë i gjakut, kolesteroli i lartë dhe diabeti.

“Është qëllimi ynë që të përdorim vetëm analizat e gjakut të cilësisë më të lartë për të ndihmuar jo vetëm në diagnostikimin e hershëm të Alzheimerit, por edhe për të vlerësuar përgjigjen ndaj ndërhyrjeve që reduktojnë rrezikun. Këto janë kohë shumë shpresëdhënëse”, tha Isaacson.

cnn.com