Si u krijua kodi gjenetik, me letër e laps dhe pa kompjuter - Business Magazine Albania

Si u krijua kodi gjenetik, me letër e laps dhe pa kompjuter

~2 minuta lexim

Kur shkencëtarët zbuluan ADN-në dhe formën e saj të dyfishtë të bashkimit të kromozomeve, ata më në fund kishin identifikuar molekulat që përmbajnë kodin gjenetik unik të çdo njeriu. Por përcaktimi se si ato udhëzime interpretoheshin nga qelizat ishte një sfidë shumë e madhe. Shkencëtarët duhet të kuptojnë se si një spirale e dyfishtë nga vetëm katër blloqe enzimash mund të përkthehet në proteina, molekula që janë baza e indeve të gjalla dhe ata duhej ta bënin këtë pa ndihmën e asnjë kompjuteri.

Një tabelë e përpiktë dhe me shkrim dore është ruajtur nga Biblioteka Kombëtare e Mjekësisë në ShBA dhe tregon sa e ndërlikuar ishte zgjidhja. Tabela u plotësua nga biokimisti Marshall W. Nirenberg dhe kolegët e tij në Institutin Kombëtar të Shëndetësisë. Gjatë vitit 1960, ata u përpoqën së bashku me studiues të tjerë për të kuptuar kodin universal të ndarë nga qelizat e çdo organizmi të gjallë.

Proteinat përbëhen nga zinxhirë të lidhur të aminoacideve dhe realizohet në dy faza. Së pari, informacioni në një molekulë të ADN-së transferohet në një molekulë të ARN-së  që përbëhet nga kode. Qelizat, më pas, përdorin kodet e ARN si udhëzime për të krijuar zinxhirë të aminoacideve që, të marra së bashku, u tregojnë qelizave se kur të fillojnë ose të ndalojnë zinxhirët e aminoacideve.

Në 1961, Nirenberg dhe kolegu i tij, J. Heinrich Matthaei, vërtetuan se UUU e kombinimit ishte deshifruar si aminoacid fenilalanine. Gjatë pesë viteve të ardhshme, ekipi kreu më shumë eksperimente për të kuptuar se cilët kode u përdorën.

Ndërsa vazhduan, grafiku i tyre i punës i bërë nga copa të shumta letre të bashkuara fitoi një koleksion të gjerë kombinimesh letrash dhe simbolesh për të gjetur kombinimet gjenetike. Nirenberg fitoi cmimin Nobel të vitit 1968 në biologji për punën e tij, një zbulim që njihet si një nga më të rëndësishmit në historinë e shkencës.

WASHINGTON POST

Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.

Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.

✨ Thënia e ditës
“Ata që nuk ndryshojnë, do të mbeten prapa.”
— Barack Obama
Must watch
Business Mag Nr. #38 - Qershor 2025

Shqipëria është sot më pranë se kurrë Bashkimit Europian. Hapat integrues të ekonomisë drejt njëjtësimit me standardet europiane, transformimi digjital, ligji për mbrojtjen e të dhënave, qasja ndaj inovacionit dhe mbrojtja e pronës intelektuale, janë të gjitha tregues të një Shqipërie që po zhvillohet me ritme të kënaqshme.

Kjo nuk është më Shqipëria e viteve të gjumit institucional dhe të një sektori privat që rri në pritje. Sot, vendi është në lëvizje. Nga hapësirat e betonit gri të Piramidës në Tiranë, ku të rinjtë po programojnë të ardhmen, e deri te sipërmarrjet që sjellin zgjidhje inovative dhe injektojnë ritëm e ambicie në treg, po ndërtohet një ekonomi që kërkon të jetë pjesë e botës së zhvilluar.

“Krijo, por mbro!” – ky apel i DPPI-së duhet të shkruhet në çdo zyrë, studio, fabrikë apo laborator. Nuk ka zhvillim pa siguri ligjore, dhe nuk ka ekonomi kreative pa mbrojtje të së drejtës autoriale.
Në të njëjtën kohë, Bashkimi Europian po zgjat dorën me fonde dhe projekte konkrete. Nga modernizimi i rrjetit hekurudhor tek financimi i startup-eve dhe sipërmarrjeve të gjelbra, mbështetja e BE-së po i jep frymë një transformimi të qëndrueshëm ekonomik. Platformat si Think Big dhe programet e edukimit digjital janë duke krijuar një ekosistem të ri për inovacionin.

Për bizneset shqiptare, e tashmja është një mundësi që nuk mund të shpërdorohet. Standardet …

Shiko më shumë
Na ndiqni në rrjetet sociale
0