Nga Mariana Mazzucato dhe Jonathan Glennie
Pas Konferencës së Kombeve të Bashkuara për Biodiversitetin në Kolumbi (COP 16) dhe në mes të Konferencës së Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike (COP 29) në Azerbajxhan, ne e gjejmë veten në një udhëkryq. Ndryshimet klimatike dhe humbja e biodiversitetit nuk janë vetëm kërcënime të afërta; ato janë tashmë këtu, duke përkeqësuar pabarazitë sociale, paqëndrueshmërinë ekonomike dhe degradimin e mjedisit para syve tanë.
Ndërsa këto probleme na prekin të gjithëve, ato shkaktohen në mënyrë disproporcionale nga vendet më të pasura dhe godasin më shumë vendet më të varfra. Ndërsa liderët e G20 takohen në Rio de Zhaneiro këtë javë, ata do të bënin mirë të mbanin mend se vendet e tyre janë përgjegjëse për rreth 80% të emetimeve aktuale dhe të mëparshme të gazrave serrë dhe për këtë arsye duhet të jenë përgjegjës për të paktën 80% të veprimit klimatik. Vendet kanë nevojë për një kornizë të re globale, të udhëhequr nga objektiva të qarta klimatike, për të qeverisur politikat industriale dhe financiare, siç rekomandohet nga Grupi i Ekspertëve të Task Forcës së G20 për Mobilizimin Global kundër Ndryshimeve Klimatike.
Duke pasur parasysh dështimin e vazhdueshëm për të mobilizuar fonde për të luftuar sfidat e lidhura me klimën, pjesë e këtij kuadri të ri duhet të jetë një qasje e re ndaj financave globale. Zhbllokimi i burimeve të mëdha financiare të nevojshme për të trajtuar krizat e klimës, biodiversitetit dhe ujit kërkon një model të fuqishëm të investimeve publike globale (GPI).
Ne duhet të fillojmë të mendojmë për bashkëpunimin ndërkombëtar si një përpjekje kolektive në të cilën të gjitha vendet përfitojnë, kontribuojnë dhe marrin vendime të udhëhequra nga misione të përbashkëta. Misionet e ndërtuara rreth qëllimeve të qarta, ambicioze mund të nxisin investimet publike dhe private dhe të ofrojnë një udhërrëfyes për tejkalimin e barrierave financiare që na kanë penguar.
Arkitektura ekzistuese financiare nuk është në nivelin e detyrës për të siguruar financimin e nevojshëm për klimën dhe biodiversitetin, i cili do të arrijë rreth 2.4 trilion dollarë çdo vit deri në vitin 2030. Vendet e pasura kanë dështuar vazhdimisht në përmbushjen e angazhimeve të tyre financiare dhe financimi i klimës në përgjithësi ka qenë i fragmentuar, i paparashikueshëm dhe i dominuar nga investimet private afatshkurtra që kanë prioritet fitimin mbi stabilitetin afatgjatë mjedisor. Ndërkohë, vendet në zhvillim janë përballur me kosto të larta huamarrjeje dhe borxhe në rritje që e bëjnë pothuajse të pamundur investimin në të ardhmen e tyre.
Rezultati është një cikël mosveprimi. Pa financim të mjaftueshëm publik, është e vështirë të mobilizohen investimet private për projekte transformuese si ripyllëzimi i peizazheve të degraduara, mbrojtja e shkëmbinjve koralorë ose ndërtimi i infrastrukturës rezistente ndaj klimës. Vendet më të pasura vazhdojnë të zvarriten, shpesh duke e trajtuar financimin e klimës si një akt bamirësie, sesa një investim të domosdoshëm.
Një qasje e bazuar në GPI dhe të misionit mund ta ndryshojë këtë dinamikë. Misionet janë objektiva ambicioze, të artikuluara qartë, të kufizuara në kohë që mobilizojnë zgjidhje ndërsektoriale për probleme specifike, duke theksuar rezultatet. Ato janë ideale për të trajtuar sfidat që nuk kanë domosdoshmërisht rregullime teknologjike të paracaktuara ose të njohura tashmë. Gjenerimi i zgjidhjeve të nevojshme kërkon një qasje nga poshtë-lart për të eksploruar shumë opsione dhe për të mobilizuar inovacionin, investimet dhe partneritetet në mbarë ekonominë.
Politikat e orientuara nga misioni mund të na ndihmojnë të zhvendosim vëmendjen dhe financimin nga industritë, teknologjitë ose firmat specifike dhe drejt sfidave të përbashkëta, siç përcaktohet nga sektori publik. Në këtë mënyrë, të gjitha industritë dhe llojet e firmave me zgjidhje të mundshme mund të kontribuojnë në përpjekjet më të gjera. Për shembull, politikëbërësit mund të nisin një mision për të reduktuar ndotjen plastike në oqeane me 90% deri në vitin 2040; fundi i shpyllëzimit në Amazon deri në vitin 2030; ose të rivendosë të paktën 30% të ekosistemeve pyjore dhe ujore të degraduara deri në vitin 2030.
Ideja është të vendosen qëllime të guximshme dhe të qarta që fokusojnë mendjet dhe burimet në zgjidhjen e sfidave më të mëdha të kohës sonë, në vend të projekteve të vogla e të pjesshme. Qeveritë nuk duhet të rregullojnë vetëm dështimet e tregut; ato duhet të formësojnë në mënyrë aktive tregjet dhe të drejtojnë investimet në fusha që përfitojnë shoqëria dhe planeti. Por meqenëse kjo nuk do të ndodhë më vete, ne duhet të aplikojmë një kornizë të re “të mirë të përbashkët” në debatet e politikave, veçanërisht në kontekstin global.
Për këtë qëllim, qasja GPI2qw riimagjinon mënyrën se si ne financojmë misionet publike. Në sistemin e sotëm, financat ndërkombëtare drejtohen kryesisht nga një model donator-marrës. Vendet e pasura vendosin se sa para do të japin dhe vendet më të varfra duhet të konkurrojnë për këto fonde. Është një sistem që përforcon çekuilibrat e fuqisë dhe e bën më të vështirë për vendet në zhvillim planifikimin afatgjatë.
GPI propozon që të gjitha vendet, pavarësisht nga niveli i të ardhurave, të kontribuojnë në të mirat publike globale si stabiliteti i klimës dhe mbrojtja e biodiversitetit. Në mënyrë thelbësore, ai gjithashtu përfshin të gjitha vendet në vendimmarrjen se ku investohen paratë dhe si ndahen ato, duke i dhënë Jugut Global një fjalë të fuqishme në shpërndarjen e burimeve.
Kjo qasje bazohet në tre parime. Së pari, të gjitha vendet do të përfitojnë nga një klimë e qëndrueshme dhe ekosistemet e mbrojtura. Së dyti, të gjithë duhet të kontribuojnë në bazë të kapacitetit të tyre. Së treti, të gjithë duhet të vendosin, në mënyrë që të mos jenë vetëm më të pasurit ata që kontrollojnë se si shpenzohen paratë.
Lexo edhe: Cilat vende evropiane renditen për performancën më të lartë klimatike?
Duke lidhur qasjet e bazuara në GPI dhe misione, ne mund të zhbllokojmë financat e nevojshme për të përmbushur qëllimet globale të qëndrueshmërisë. Ndërsa një mision vendos një objektiv të guximshëm, si përgjysmimi i emetimeve të dioksidit të karbonit në dhjetë vjet, modeli GPI ofron kuadrin financiar, një sistem i ndërtuar mbi përgjegjësinë e përbashkët dhe përfitimin reciprok, për ta realizuar atë.
Shkalla e krizave të klimës dhe biodiversitetit shpesh krahasohet me sfidat me të cilat u përballën pas Luftës së Dytë Botërore, kur Plani Marshall i financuar nga SHBA ndihmoi në rindërtimin e ekonomisë së Evropës. Ajo që i duhet botës tani është një Plan Marshall për planetin: një përpjekje e koordinuar, ndërkombëtare për të mobilizuar fondet, njohuritë dhe teknologjinë e nevojshme për të adresuar kërcënimet ekzistenciale të kohës sonë.
Bota ka mjaft para; thjesht duhet të përafrohet më mirë. Vetëm bankat e zhvillimit publik mbajnë nën menaxhim 22.4 trilion dollarë aktive (20.2 trilion dollarë prej të cilave janë me bankat kombëtare të zhvillimit). Nëse bankat multilaterale dhe kombëtare të zhvillimit bashkëpunojnë për të arritur objektiva të përbashkëta, ato mund të ofrojnë stimulin që na nevojitet për të mobilizuar kapitalin e sektorit privat në një shkallë shumë më të madhe.
Kjo nuk ka të bëjë vetëm me shpëtimin e planetit. Bëhet fjalë për krijimin e një bote më të drejtë, më elastike për të gjithë. Ne jemi të gjithë në këtë së bashku. Është koha për të filluar të silleni ashtu.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
