Guri i varrimit më i vjetër që ekziston në Shtetet e Bashkuara është një shenjë e pasurisë — një pllakë e gdhendur në mënyrë të hollësishme nga gëlqeror i zi, fillimisht e vendosur në dyshemenë e kishës së dytë të Jamestown-it në Virxhinia, vendbanimi i parë i përhershëm britanik në Amerikën e Veriut.
I njohur shpesh si “Guri i Varrimit të Kalorësit” për shkak të gdhendjeve të një kalorësi dhe mburojës në sipërfaqen e tij, ky gur misterioz daton që nga viti 1627. Deri më tani, pak dihej për të. Por tani, studiuesit kanë zbuluar një pjesë të re të misterit mbi origjinën e këtij guri, duke sjellë një pamje më të qartë për personin e shquar që ka gjasa t’i përkiste.
Duke analizuar mikrofosilet brenda gëlqerorit, studiuesit zbuluan se organizmat antikë të ruajtur në gur ishin nga Evropa, sipas një studimi të publikuar më 4 shtator në Revistën Ndërkombëtare të Arkeologjisë Historike. Provat historike i drejtojnë autorët e studimit drejt një biznesi belg për eksportin e gurëve të varrit, të cilët ishin të suksesshëm në atë kohë, duke sugjeruar se guri e nisi udhëtimin e tij atje.
“Këta gurë janë shumë të rëndë dhe pjesa më e shtrenjtë nuk është vetë guri, por kostoja e transportit. Më befasoi që dikush ishte aq i pasur sa të donte të shfaqte pasurinë e tij dhe të kujtohej me një ndërmarrje kaq të kushtueshme,” tha autori kryesor i studimit, Marcus Key, një gjeoshkencëtar dhe Profesor i Filozofisë Natyrore në Kolegjin Dickinson në Pennsylvania.
Guri u nis nga Belgjika për në Londër për t’u gdhendur dhe më pas u transportua përmes Oqeanit Atlantik për në vendndodhjen e tij përfundimtare në Jamestown, një udhëtim që mund të ketë zgjatur rreth një vit, sipas Key-t.
Mendohet se guri i varrimit i përket Sir George Yeardley, një guvernator kolonial i vendbanimit më të hershëm anglez dhe një nga skllavopronarët e parë në Amerikë, i cili u bë kalorës në vitin 1618. Vdekja e këtij udhëheqësi të hershëm me gjasë do të kishte kërkuar një varrim të elaboruar dhe një gur varrimi, i cili ka mbijetuar për gati katër shekuj.
“Ky njeri ishte guvernatori i kolonisë, kështu që ishte një figurë e rëndësishme. Ai kishte burimet familjare për ta realizuar këtë,” shtoi Key. “Shumë njerëz atje ka të ngjarë të kenë vdekur me gurë varri prej druri të gdhendur në vend, të cilët natyrisht nuk mbijetojnë për 400 vjet. Ky është një pjesë më e thellë e historisë së së kaluarës sonë dhe marrëdhënies koloniale me Anglinë.”
Origjina e re e gurit të varrimit nxjerr në pah pozicionin e Jamestown-it në tregtinë globale transatlantike dhe hedh dritë mbi procedurat e varrimit të kolonistëve të hershëm, thanë ekspertët.
Një histori mbi një gur varrimi të hershëm në Jamestown
Një studim i vitit 2021, gjithashtu i udhëhequr nga Key, konfirmoi gurin e varrimit si më të vjetrin e njohur që ekziston në Shtetet e Bashkuara. Studimi i tij i fundit kishte për qëllim të gjente origjinën e këtij guri.
Guri përmbante katër lloje të organizmave të vjetër njëqelizorë, të quajtur foraminifera, që gjenden vetëm në Evropë, kryesisht në Belgjikë dhe Irlandë. Duke u bazuar në kohën kur ekzistonin këto mikrofosile, guri gëlqeror është të paktën 340 deri në 336 milionë vjeçar, sipas studimit.
Në fillim të shekullit të 17-të, kolonistët në Virxhinia nuk kishin akses në gurë të përshtatshëm për pllaka varrimi të përpunuara, ato gdhendeshin në Angli dhe transportoheshin në Amerikën e Veriut, kështu që nuk është për t’u habitur që guri gëlqeror erdhi nga Belgjika, tha Mary Anna Hartley, një arkeologe me projektin Jamestown Rediscovered, që studion dhe ruan mbetjet e vendbanimit të parë anglez. Hartley nuk ishte e përfshirë në studim.
Por përpjekja shtesë për ta transportuar gurin përtej Atlantikut nxjerr në pah statusin shoqëror të personit të cilit i përkiste, tha ajo.
“Sigurimi i një përmendoreje të tillë të përhershme do të ishte një ndërmarrje shumë e shtrenjtë dhe e pamundur për të gjithë, përveç më të pasurve të kohës,” shtoi ajo.
Varret e hershme të shekullit të 17-të në Jamestown janë zakonisht pa shenja dalluese, kështu që zbulimi i këtij guri varrimi, gdhendur për të përkujtuar një kalorësi dhe dikur zbukuruar me zbukurime prej bronzi, është i rrallë për këtë periudhë, shtoi Hartley.
Ky detaj dhe prestigji që duhej për një vend varrimi të shquar brenda kishës çuan arkeologët të besojnë se guri i varrit i përket Yeardley-t, po ashtu si edhe një referencë nga vitet 1680 për një varr të thyer me një stemë nga nipi i tij. Varrimi brenda një kishe ishte përgjithësisht i rezervuar për individët e statusit të lartë dhe klerikët dhe Yeardley ishte një nga dy kalorësit që vdiq, ndërsa kisha e Jamestown-it ishte në përdorim sipas Jamestown Rediscovery.
Në ditët e hershme të kolonisë, Yeardley drejtoi Asamblenë e Përgjithshme, organin e parë përfaqësues të qeverisjes në Amerikën e Veriut, i cili u mblodh në kishën e dytë në vitin 1619. Disa javë më vonë, ai bleu disa skllevër pas mbërritjes së afrikanëve të parë të skllavëruar në tokën amerikane.
Guri i varrimit, rreth 1.8 metra i gjatë dhe gati 1 metër i gjerë, u zbulua në vitin 1901 pranë hyrjes së kishës së tretë në Jamestown, e cila u ndërtua rreth kishës së dytë në vitet 1640. Gurit gati 454 kilogramësh mendohet se iu ndryshua vendndodhja gjatë ndërtimit, kështu që vendndodhja e tij origjinale nuk dihet.
Kur arkeologët e zbuluan gurin në vendndodhjen e tij të re, nuk gjetën mbetje poshtë tij. Megjithatë, një gërmim në vitin 2018 në varrin e vetëm brenda altarit të kishës së dytë zbuloi mbetje që arkeologët mendojnë se janë të Yeardley-t bazuar në vendndodhjen dhe moshën e përafërt të personit në momentin e vdekjes. Yeardley ishte rreth 40 vjeç kur vdiq.
Një analizë e ADN-së në kockat dhe dhëmbët është duke u kryer dhe studiuesit shpresojnë që rezultatet të japin një përgjigje më të qartë deri në verën e ardhshme, tha Hartley.
Hartley vlerëson se mund të ketë rreth 40 varre brenda gjurmës së kishave të dytë dhe të tretë. Ndërkohë që shumica e oborrit ngjitur të kishës nuk është gërmuar, mund të përmbajë qindra varre të tjera, shtoi ajo.
Varrezat e periudhës koloniale kanë pësuar neglizhencë dhe vandalizëm, ndërsa Guri i Varrimit të Kalorësit ka të ngjarë të ketë mbijetuar kaq gjatë sepse ishte i fshehur nën bimësi, shtoi ajo.
“Jamestown-i është një vend unik. Njerëzit që jetuan, vdiqën dhe ndërvepruan këtu, jo vetëm anglezët, por edhe evropianë të tjerë, popuj autoktonë dhe afrikanë, vendosën themelet e kulturës moderne amerikane,” tha Hartley.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
