Shkencëtarët në Holandë kanë hedhur dritë mbi dy male që janë qindra kilometra më të larta se mali Everest, duke sugjeruar se ato mund të jenë shumë më të vjetra nga sa mendohej më parë. Ky studim i rëndësishëm është publikuar së fundmi në revistën shkencore Nature.
“Nuk dihet ende se çfarë janë saktësisht dhe nëse janë një fenomen i përkohshëm apo kanë qenë aty për miliona apo ndoshta miliarda vjet,” tha drejtuesja e kërkimit, Dr. Arwen Deuss, sizmologe dhe profesoreshë e Strukturës dhe Përbërjes së Brendshme të Tokës në Universitetin e Utrecht. Me një lartësi rreth 620 milje (rreth 1,000 kilometra), këto “ishuj shkëmborë” nëntokësorë janë mbi 100 herë më të lartë se maja e Everestit, e cila arrin rreth 5.5 milje (8.8 kilometra) mbi nivelin e detit, duke eklipsuar kështu çdo formacion tjetër në planet. Por mos mendoni se mund të përpiqeni t’i ngjitni. Këto dy “superkontinente” ndodhen rreth 1,200 milje (afërsisht 1,900 kilometra) nën sipërfaqen e Tokës, në kufirin midis bërthamës së planetit dhe mantelës, zona gjysmë e ngurtë që ndodhet nën koren tokësore. Njëra është e vendosur nën Afrikë, ndërsa tjetra gjendet poshtë Oqeanit Paqësor.
Ato janë gjithashtu të rrethuara nga një “varrezë” masive e pllakave tektonike, të cilat janë transportuar atje përmes një procesi të quajtur “subduksion”, ku një pllakë tektonike zhyten nën një tjetër dhe fundoset nga sipërfaqja e Tokës deri në një thellësi prej pothuajse 3,000 kilometrash (1,200 milje), shpjegoi Dr. Deuss. Pavarësisht se janë të fshehura thellë nën sipërfaqen e Tokës, studiuesit kanë qenë në dijeni të ekzistencës së tyre që nga fillimi i shekullit të kaluar, falë valëve sizmike që përhapen në brendësi të planetit. Tërmetet e mëdha e bëjnë Tokën të “bjerë si një kambanë”, dhe ajo tingëllon “jashtë toni” kur valët hasin në objekte anormale, si këto superkontinente. Duke dëgjuar këto “nota të çrregullta” tektonike, shkencëtarët mund të hartojnë këto struktura, ashtu si mjekët përdorin rrezet X për të parë brenda trupit të njeriut. “Ne shohim se valët sizmike ngadalësohen në ato zona,” tha Dr. Deuss, duke shpjeguar mënyrën se si u identifikuan këto male nëntokësore, të cilat njihen si “Large Low Seismic Velocity Provinces” (LLSVPs).
Lexo edhe:“2024 YR4” – Asteroidi që mund të ndryshojë fatin e Tokës në 2032
Ky studim i ri zbuloi se strukturat janë jo vetëm më të nxehta se pllakat tektonike përreth tyre – çka shpjegon edhe ngadalësimin e valëve – por edhe se mund të jenë gjysmë miliardë vjet më të vjetra. Shkencëtarët u befasuan kur studiuan të ashtuquajturin “zbutje të valëve sizmike”, që përfaqëson sasinë e energjisë që humbasin valët ndërsa kalojnë nëpër Tokë, shpjegoi Sujania Talavera-Soza, një nga koleget e Deuss. “Ndryshe nga sa prisnim, zbuluam se në zonat LLSVP kishte shumë pak zbutje, duke bërë që tingujt të dëgjoheshin shumë të fortë atje,” shtoi ajo. “Por gjetëm shumë zbutje në varrezën e ftohtë të pllakave, ku tingujt u dëgjuan shumë të butë.” Kjo ishte ndryshe nga mantela e sipërme, e cila, siç pritej, ishte “e nxehtë” dhe kishte valë më të zbutura. Talavera-Soza e krahasoi këtë fenomen me vrapimin në një ditë të nxehtë, duke shpjeguar: “nuk është se vetëm ngadalësohesh, por edhe lodhesh më shumë se kur vrapon në një ditë të ftohtë.”
Në fund, ky studim sfidon idenë e përhapur se manteli i Tokës është i përzier mirë dhe rrjedh me shpejtësi, pasi studiuesit vëzhguan se “ka më pak rrjedhje” në atë zonë sesa mendohej zakonisht.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
