Nga Sylvain Duranton dhe Kirsten Rulf
Ndërsa inteligjenca artificiale (AI) po transformon ekonomitë dhe shoqëritë, liderët e biznesit duhet të konsiderojnë se si do të bashkëpunojnë me vendimmarrësit për të rregulluar zhvillimin e teknologjisë. Në Bashkimin Evropian, Akti i AI-së i miratuar së fundmi kërkon nga bizneset të marrin masa paraprake bazuar në rreziqet e përdorimeve të ndryshme. Për shembull, përdorimi i AI për “vlerësim social” konsiderohet “i papranueshëm,” ndërsa filtrat e email-it të përmirësuar nga AI konsiderohen me “rrezik minimal.”
Suksesi i kësaj qasjeje do të varet nga kontributi i bizneseve me ekspertizë teknike dhe njohuri praktike për të gjetur një balancë midis promovimit të inovacionit dhe adresimit të shqetësimeve shoqërore. Lënia e rregullimit vetëm në duart e vendimmarrësve dhe disa kompanive të fuqishme rrezikon krijimin e rregullave që i shërbejnë vetëm interesave të Big Tech, duke lënë mënjanë perspektivat e tjera të industrisë. Në rastin e Aktit të AI-së të BE-së, mungesa e pjesëmarrjes së bizneseve në procesin e hartimit ka lënë tashmë pa zgjidhur detaje kritike të zbatimit. Për shembull, ligji mund të interpretohet si rregullator për teknikat e zakonshme statistikore si regresioni linear, që përdoret zakonisht në sektorin financiar. Nëse po, kjo do të shtonte një barrë të panevojshme pajtueshmërie. Në mënyrë të ngjashme, ligji është i paqartë mbi mjetet standarde në zhvillimin e barnave që mund të përfshihen në fushën e tij; një pasiguri e tillë mund të ngadalësojë zhvillimin dhe të rrisë kostot në një industri tashmë të rregulluar rëndë. Të tilla çështje mund të shmangen nëse CEO-t nga këto sektorë përfshihen më shumë. Edhe pse teksti i Aktit të AI-së është finalizuar, pyetjet mbi interpretimin, zbatimin dhe mbikëqyrjen janë ende në zhvillim. Lista e saktë e sistemeve AI me rrezik të lartë – kategoria më e rëndësishme për sektorë nga shëndetësia deri te bankat – mund të ndryshojë me kalimin e kohës, bazuar në reagimet e industrisë. Për më tepër, me rregullat dhe kornizat që po formulohen në Shtetet e Bashkuara dhe vende të tjera, si dhe përmes bashkëpunimeve ndërkombëtare, liderët e biznesit duhet të zgjerojnë perspektivën e tyre. Ata mund të japin kontribute të vlefshme për një peizazh rregullator gjithnjë e më kompleks dhe me juridiksione të shumta.
Historikisht, bashkëpunimi publik-privat ka qenë kyç për menaxhimin e teknologjive transformuese. Gjatë pandemisë COVID-19, ai siguroi një balancë të duhur midis inovacionit dhe sigurisë për arritjen e zhvillimit të përshpejtuar të vaksinave. Në mënyrë të ngjashme, përfshirja e hershme e industrisë së energjisë bërthamore me rregullatorët prodhoi rregulla për reaktorët modularë të vegjël që ulën kostot, thjeshtuan licencimin dhe harmonizuan standardet, duke u mundësuar kompanive të zgjerojnë tregjet e tyre, të tërheqin investime dhe të përmirësojnë pozicionin konkurrues.
Lexo edhe:A po i mbledh fshehtas Apple fotot tuaja? E vërteta pas pretendimeve
Në të dyja rastet, kornizat rregullatore përfituan nga kontributet e botës reale. Megjithatë, në rastin e AI-së, shumë kompani qëndrojnë në hije, duke rritur rrezikun e rregullave të hartuara dobët që pengojnë progresin. Kjo mungesë angazhimi nga bizneset nuk reflekton mungesë mundësish. Vetëm 7% e pjesëmarrësve korporativë të ftuar në procesin e hartimit të Kodit të Praktikës së AI-së së Përgjithshme të BE-së u paraqitën, duke i lënë OJQ-të dhe akademikët të dominojnë diskutimet. Ndërkohë, një studim i fundit nga BCG zbuloi se 72% e drejtuesve thonë se organizatat e tyre nuk janë plotësisht të përgatitura për rregullimin e AI-së.
Nëse jeni një CEO, çfarë duhet të bëni? Meqenëse rregullimi dhe zbatimi i AI-së janë kryesisht procese specifike për sektorë, një hap i parë është të harmonizoheni me industrinë tuaj në mënyrë që të flisni të gjithë me një zë. Kjo është mënyra më e mirë për t’u dëgjuar përkrah gjigantëve të teknologjisë që shpenzojnë më shumë se 100 milionë dollarë në vit për të lobuar vendimmarrësit në Bruksel (me Meta-n që kryeson). Por rregullimi i AI-së nuk ka të bëjë vetëm me vendosjen e kufijve. Përveç ndërtimit të koalicioneve të industrisë dhe dakordimit për standardet e përbashkëta të AI-së, CEO-t duhet të kontribuojnë në të gjithë setin e rregulloreve dixhitale që mund të ndikojnë industritë e tyre.
Si pjesë e strategjisë më të gjerë dixhitale, Komisioni Evropian ka zbatuar katër ligje të tjera kryesore dhe ka prezantuar konceptin e “hapësirave të të dhënave.” Këto synojnë të lejojnë rrjedhën e sigurt të të dhënave brenda BE-së dhe ndër sektorë, ndërsa ruhet përputhshmëria me ligjet e BE-së. Tani i mbetet industrisë të ndërtojë këto kanale (me financim publik). CEO-t që harmonizojnë strategjitë e tyre korporative me këtë regjim të ri do të jenë më të pozicionuar për të përfituar nga mundësitë specifike për sektorët.
Ekzekutivët gjithashtu duhet të identifikojnë dhe të krijojnë marrëdhënie me vendimmarrësit kryesorë dhe palët e tjera me ndikim në sektorët e tyre përkatës, dhe në të gjitha nivelet e qeverisjes. Këto përfshijnë Bordin Evropian të Mbrojtjes së të Dhënave dhe trupat kombëtarë rregullatorë të AI-së në Evropë, si dhe agjencitë si Federal Trade Commission dhe Department of Justice në Shtetet e Bashkuara. Në secilin rast, është më mirë të luhet një lojë afatgjatë duke ndërtuar marrëdhënie të qëndrueshme të bazuara në ekspertizë dhe besim, jo shkëmbime transaksionale.
Për të mbështetur këto përpjekje, CEO-t duhet të kenë një ekip të specializuar që i dedikohet vetëm angazhimit rregullator. Thjesht të refuzojnë rregulloret e propozuara nuk është një opsion, kështu që përcaktimi i kompromisave të drejta është thelbësor. Liderët e korporatave duhet të jenë të përgatitur të përgjigjen me alternativa të qarta dhe të zbatueshme të prezantuara në gjuhën e vendimmarrësve, jo në zhargonin e industrisë. Për shembull, bankat mund të propozojnë që vlerësimet e kredisë të përjashtohen nga klasifikimi me rrezik të lartë i Aktit të AI-së, duke argumentuar se këto vlerësime ofrojnë një balancë të përshtatshme midis inovacionit dhe përgjegjshmërisë, dhe mund të ulin kostot dhe të bëjnë financimin më të arritshëm për konsumatorët.
Rregullimi i AI-së nuk është thjesht një ushtrim pajtueshmërie. Liderët e industrisë kanë një mundësi për të formësuar rregullat që ndikojnë drejtpërdrejt inovacionin dhe operacionet. Duke qëndruar të përjashtuar, bizneset rrezikojnë të lejojnë që rregulloret të evoluojnë pa kontributin e tyre, duke çuar në korniza që janë të shkëputura nga realitetet operative. Nuk duam një mjedis ku rregullatorët kanë reaguar tepër ndaj rreziqeve teorike në kurriz të progresit praktik.
Ashtu si Revolucioni Industrial kërkoi rregulla të reja për të qeverisur teknologjitë transformuese, përparimet në AI kërkojnë kufij mbrojtës. Liderët e biznesit gjithmonë kanë pasur kontribute të rëndësishme për të bërë në momente të tilla, dhe ky nuk bën përjashtim.
Copyright: Project Syndicate, 2025.
www.project-syndicate.org
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
