Nobelistja Katalin Karikó pasqyron fuqinë e këmbënguljes

Nga Albana Laknori, kontributore

Katalin Karikó, fituese e Çmimit Evropian të Shpikësit, u nderua me Çmimin Nobel!

Një vit më parë, ajo fitoi kategorinë e arritjeve jetësore në Çmimin Evropian të Shpikësve, dhënë nga EPO (Zyra Evropiane e Patentave), në Mynih, Gjermani! Ndërkohë , me 2 Tetor 2023, fitoi çmimin Nobel të këtij viti në Fiziologji dhe Mjekësi. Asambleja e çmimit Nobel zgjodhi studiuesen hungareze-amerikane dhe kolegun e saj Drew Weissman për modifikimin e acidit ribonukleik (mRNA) për përdorim të sigurt në trupin e njeriut. Puna e tyre rriti shumë të kuptuarit tonë për mRNA dhe ishte thelbësore në zhvillimin e vaksinave efektive të mRNA për të ngadalësuar pandeminë globale të COVID-19.

Fuqia e këmbënguljes

Shkencëtarët e dinin se injektimi i mRNA sintetike në një trup e bën atë të prodhojë proteina specifike sipas kërkesës. Në fund të viteve 80, Karikó filloi kërkimet për kodimin e ARN-së, duke synuar që trupi të prodhojë një proteinë që përshpejton shërimin e plagëve. Megjithatë, mARN-ja ishte e vështirë për t’u punuar dhe kostoja e zhvillimit e pa atë në favor të komunitetit shkencor në vitet 1990. Në një moment, Karikó nuk mundi të merrte fonde për punën e saj në mRNA dhe madje u hoq nga pozicioni i saj i fakultetit.

Pavarësisht këtyre pengesave, ajo ngulmoi dhe në vitin 1997 gjeti një aleat të ri, imunologun Drew Weissman. Së bashku ata punuan në një vaksinë terapeutike të bazuar në mRNA për HIV duke përdorur një molekulë që ata kishin krijuar. Ata kishin zhbllokuar një gamë të gjerë skenarësh në të cilët molekula mund të përdoret në mënyrë të mundshme në trajtimin e sëmundjeve dhe vaksinimin.

Përtej COVID-19, kërkimi i Karikó ka hapur rrugën për një gamë të gjerë trajtimesh mjekësore të bazuara në mRNA të modifikuar. Po bëhen përpjekje për të zhvilluar vaksina terapeutike për lloje të ndryshme kanceri, si dhe trajtime për sëmundjet kardiovaskulare dhe çrregullimet metabolike.