Në një botë gjithnjë e më dinamike dhe të mbushur me sfida mendore, kujdesi për shëndetin e trurit është bërë një prioritet për shumë njerëz. Sipas ekspertëve të neuroshkencës, disa zakone të përditshme mund të kenë ndikim të drejtpërdrejtë në qëndrueshmërinë mendore dhe shëndetin e trurit. Në librin e saj më të ri, “Shërimi i trurit modern”, një studiuese dhe psikiatre e njohur ndan mënyra të thjeshta dhe të bazuara në prova për të përmirësuar funksionimin e trurit përmes ndryshimeve të vogla në stilin e jetesës. Ja cilat janë pesë pyetjet që mund të ndihmojnë për të kuptuar nëse truri juaj po funksionon në mënyrën më të mirë të mundshme.
1. A mbani mend ndonjë ëndërr nga kjo javë?
Mbajtja mend e ëndrrave është një tregues i gjumit cilësor REM — faza kur truri përpunon emocionet dhe konsolidon kujtimet. Gjatë gjumit, aktivizohet sistemi glifatik i trurit që pastron mbetjet metabolike dhe largon proteinat si beta-amiloidi, i cili mund të kontribuojë në përkeqësimin e funksioneve konjitive.
Pse është e rëndësishme?: Studimet tregojnë se ky sistem pastrues aktivizohet kryesisht gjatë gjumit, duke larguar toksinat që grumbullohen gjatë zgjimit. Problemet me gjumin ndikojnë drejtpërdrejt në shëndetin mendor — pagjumësia pothuajse dyfishon rrezikun për depresion.
2. A keni konsumuar këtë javë sardelet, pesto ose thjerrëzat?
Këto ushqime ofrojnë lëndë ushqyese të rëndësishme për funksionimin e trurit: omega-3 (sardelet), folate (bari i pestos) dhe fibra e vitaminat B (thjerrëzat). Dieta Mesdhetare, e pasur me këto ushqime, zvogëlon ndjeshëm inflamacionin dhe përmirëson shëndetin mendor.
Pse është e rëndësishme?: Omega-3-të ndihmojnë në ruajtjen e elasticitetit të membranave neuronale dhe mbështesin formimin e sinapseve — kritike për të mësuarit dhe rregullimin emocional. Studimet tregojnë se një e treta e personave me depresion të rëndë arrijnë përmirësime të dukshme vetëm përmes përmirësimit të dietës së tyre.
Lexo edhe72% e influencuesve në rrjete sociale janë gra, por burrat paguhen më shumë, pse?
3. A keni pasur ndërveprime të rëndësishme me të paktën tre persona këtë javë?
Lidhjet njerëzore ofrojnë mbështetje të rëndësishme neurobiologjike për shëndetin e trurit. Cilësia e këtyre ndërveprimeve ka më shumë rëndësi sesa sasia. Studimet tregojnë se marrëdhëniet e forta sociale rrisin mbijetesën me afërsisht 50% — një efekt i krahasueshëm me lënien e duhanit.
Pse është e rëndësishme?: Ndërveprimet pozitive çlirojnë oksitocinë, e cila ul nivelin e kortizolit dhe proceset inflamatore. Izolimi social është lidhur me rritjen e rrezikut për sëmundje kardiovaskulare dhe goditje në tru, duke treguar se sa shumë varet sistemi ynë neurobiologjik nga lidhjet njerëzore.
4. A keni përjetuar një aventurë në natyrë këtë javë?
Eksperiencat e rregullta në natyrë sjellin përfitime të matshme për funksionimin e trurit dhe shëndetin mendor, veçanërisht në botën dixhitale të sotme. Studiuesit e Stanford-it zbuluan se një ecje 90-minutëshe në natyrë ul aktivitetin në korteksin prefrontal subgjenual — një zonë e lidhur me ruminacionin dhe depresionin.
Pse është e rëndësishme?: Shëtitjet në pyll kanë treguar se ulin aktivitetin e amigdales në krahasim me ambientet urbane, duke treguar një përgjigje më të ulët ndaj stresit. Gjithashtu, ambientet natyrore ofrojnë fitoncide — përbërje antimikrobiale që përmirësojnë funksionimin e sistemit imunitar.
5. A keni shkruar në ditarin tuaj këtë javë?
Reflektimi përmes shkrimit ofron përfitime të matshme konjitive dhe emocionale, duke ndihmuar në përpunimin e përvojave dhe qartësimin e mendimeve. Shkencëtarët kanë zbuluar se të shkruarit për emocione ul aktivitetin e amigdales dhe aktivizon korteksin prefrontal, duke përmirësuar rregullimin emocional.
Pse është e rëndësishme?: Procesi i njohjes dhe shprehjes së emocioneve përmes shkrimit forcon rrugët neuronale që lidhen me rregullimin emocional dhe krijon ndryshime të matshme në funksionimin e trurit.
Sfidojeni mendjen tuaj në mënyra të reja
Këto pesë praktika përbëjnë bazën e asaj që ekspertët e neuroshkencës e quajnë “Fitness Mendor”. Duke i përfshirë ato në jetën e përditshme, individët ndërtojnë një qëndrueshmëri biologjike kundër stresorëve modernë. Ndryshimet e vogla dhe të vazhdueshme në mënyrën e gjumit, ushqimit, lidhjeve sociale, përjetimit të natyrës dhe reflektimit mund të transformojnë shëndetin mendor duke përfituar nga kapaciteti i trurit për përshtatje dhe rritje.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
