Mekanizmi Antikythera konsiderohet ‘’kompjuteri’’ i parë në histori, i zhytur për më shumë se 2 mijë vjet në brigjet e ishullit grek Antikythera. Studiuesit ende nuk e dinë me siguri se kush e ka ndërtuar atë, për çfarë saktësisht është përdorur, kur është ndërtuar dhe ku, disa fakte po ndihmojnë në deshifrimin e këtyre mistereve.
Kopje të këtij kompjuteri të lashtë janë të ekspozuara në Muzeun Arkeologjik Kombëtar në Athinë, Greqi.
1.Çfarë është Mekanizmi Antikythera dhe për çfarë përdorej?
I ndërtuar më shumë se 2 mijë vjet më parë, u përdor nga grekët e lashtë për të studiuar lëvizjen e diellit, Hënës dhe planetëve, për të parashikuar eklipset hënore dhe diellore dhe madje edhe kur do të zhvilloheshin Lojërat Olimpike të ardhshme.
Pajisja gjithashtu mund të kryejë veprime si mbledhje, zbritje, shumëzim dhe pjesëtim. Kalendari i tij bazohej në kohën midis një hëne të plotë deri në hënën tjetër, dhe gjithashtu i lejonte përdoruesit të parashikonte stinët, të cilat ishin të dobishme për bujqësinë.
Ciklet e eklipsit u zbuluan nga babilonasit e lashtë dhe me këtë njohuri, shpikësi i mekanizmit Antikythera përfshiu dy mekanizma që rrotullohen për të treguar eklipset hënore dhe diellore.
Por, gjëja më e sofistikuar nga ky mekanizëm ishin llogaritjet hënore. Mund të zbulojë periudhën e hënës në çdo kohë të caktuar dhe orbitën e saj eliptike.
2.Si u zbulua?
Në fillim të shekullit të 20-të, një grup peshkatarësh gjetën rrënojat e një anije romake dhe thesaret e saj ndërsa zhyten në brigjet e ishullit Antikythera.
Dy vjet më vonë, në vitin 1902, Spirydon Stais vizitoi muzeun që ruante thesaret e anijes Antikythera dhe më pas kreu gërmimin e tij nënujor.
Mes monedhave, skulpturave dhe qeramikës, një objekt metalik i ndryshkur jeshil ju ra në sy. Ishte një pjesë e kompjuterit të vjetër, që më vonë u quajt mekanizmi Antikythera.
3.Mekanizmi Antikythera kaloi pa u vënë re për 75 vjet
Objekti prej bronzi dhe druri u gjet së bashku me një pllakë mermeri, monedha, qelqi dhe qeramikë në vitin 1900. Ndërsa të gjitha artefaktet e tjera tërhoqën më shumë vëmendje, mekanizmi u injorua deri në vitin 1951.
Vetëm në 1974 u botua studimi i parë mbi këtë mekanizëm, nga fizikani dhe historiani Derek de Solla Price. Por Price vdiq në vitin 1983, duke e lënë punën e tij të papërfunduar dhe pa një përgjigje se si funksiononte me të vërtetë pajisja.
4.Sa ishte i vjetër është ky mekanizëm?
Pajisja datonte rreth 85 vjet p.e.s., por studimet e fundit sugjerojnë se mund të jetë edhe më i vjetër, rreth 150 vjet p.e.s. Anija e ngarkesave në të cilën u gjet besohet të jetë fundosur rreth vitit 60 p.e.s.
5.Nuk është e qartë pse ndodhej në anije
Një astrofizikant nga Universiteti i Athinës, Ksenofon Moussas, teorizoi se anija në të cilën u gjet mekanizmi kishte për synim të udhëtonte në Romë si pjesë e një parade në nderim të perandorit Jul Cezar në shekullin e parë p.e.s.
Një teori tjetër thotë se anija po transportonte mallra të grabitura nga gjenerali romak Sulla në 87-86 p.e.s. Në të njëjtën kohë, udhëheqësi i famshëm romak Marcus Tullius Cicero përmendi një pajisje mekanike të quajtur “Sfera e Arkimedit”, e përdorur për të treguar se si dielli, hëna dhe planetët lëviznin në lidhje me tokën.
Hulumtimet më të fundit, megjithatë, sugjerojnë se anija mund të ketë udhëtuar në rrugën e saj, për në Romë nga Turqia. Rruga e anijes ka qenë e vështirë të gjurmohet sepse deti Egje ishte një zonë e rëndësishme dhe e ngarkuar e transportit në atë kohë.
6.Mekanizmi ishte shumë i avancuar teknologjikisht
I përbërë nga të paktën 30 ingranazhe bronzi në një kuti druri, mekanizmi Antikythera ishte shumë i avancuar për kohën. Doreza përdorej për të lëvizur ingranazhet dhe për të rrotulluar një seri numrash dhe unazash në të cilat janë gdhendur shenjat e horoskopit grek dhe ditët e kalendarit egjiptian.
Duket se informacioni për të ndërtuar një mekanizëm të tillë ka humbur me kalimin e kohës, ndoshta sepse ishte një pajisje shumë komplekse ose e shtrenjtë për tu krijuar. Orë të ngjashme astronomike nuk u shfaqën përsëri në Evropë deri në shekullin 14-të.
Meqenëse shpikjet të tilla zakonisht nuk dalin nga askund, shumë studiues mendojnë se ne mund të gjejmë ende pararendës të vjetër në vendet arkeologjike.
7.Lëvizja planetare e treguar nga mekanizmi ishte e saktë për 500 vjet
Mekanizmi përfshin drejtues të Mërkurit, Venusit, Marsit, Jupiterit dhe Saturnit, të gjitha të dukshme në qiell, si dhe një top rrotullues që tregon fazat e hënës.
Edhe pse disa pjesë të mekanizmit mungojnë, teksti në pllakën e tij të përparme konfirmon se lëvizja planetare është modeluar matematikisht duke përdorur ingranazhe të shumta komplekse.
8.Mekanizmi Antikythera ishte kompjuteri i parë në botë
Që shumë kohë para shpikjes së kompjuterit dixhital, kanë ekzistuar kompjuterë analogë. Këto lloje kompjuterësh ndryshonin në funksionet e tyre, duke parashikuar edhe baticat.
Mekanizmi Antikythera, i cili u krijua për të llogaritur datat dhe parashikuar fenomenet astronomike, ishte pra kompjuteri i parë analog në botë.
9.Ka një manual udhëzues të integruar
Mbishkrimet në një panel bronzi në pjesën e pasme të mekanizmit sugjerojnë që shpikësi la udhëzime se si përdorej ose një shpjegim të asaj që po shihte përdoruesi.
Mbishkrimi, i cili është në dialektin grek Koine, përmend ciklet, numrat dhe disa nga funksionet e mekanizmit.
Edhe pse teksti nuk tregon në mënyrë specifike se si ta përdorim atë dhe supozon disa njohuri paraprake të astronomisë, ai siguron udhëzime për personin që po analizon mekanizmin.
10.Askush nuk e di me siguri se ku është përdorur mekanizmi
Edhe pse shumë nga funksionet e tij janë zbuluar, por si dhe ku janë përdorur ende nuk dihet.
Studiuesit mendojnë se mund të jetë përdorur në një tempull ose shkollë, por mund të jetë porositur për një familje të pasur.
Pa objekte të tjera të krahasueshme ose mbishkrime shpjeguese, ne ende nuk e dimë se kush mund ta ketë përdorur këtë objekt ose për çfarë qëllimi.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
