Letra e bombës atomike të Ajnshtajnit do të dalë në ankand

Shkruar presidentit Franklin D Roosevelt, në vitin 1939, shënimi paralajmëron se Gjermania naziste mund të jetë në gjendje të krijojë armë të tilla dhe sugjeron që SHBA të fillojë programin e saj atomik. Tre vjet më vonë, Amerika filloi Projektin Manhattan, i cili çoi në përdorimin e parë ndonjëherë të armëve atomike, kundër Japonisë, në 1945. Letra po shitet si pjesë e një ankandi të artefakteve që i përkasin bashkëthemeluesit të Microsoft, Paul Allen, i cili vdiq në vitin 2018 në moshën 65-vjeçare.

Bill Gates, i cili filloi kompaninë me zotin Allen, tha: “Informatika personale nuk do të kishte ekzistuar pa të.”

Koleksioni i tij personal do të dalë në shitje në Christie’s, në Nju Jork, në shtator. Do të ketë një sërë artikujsh që pasqyrojnë interesin e tij dhe ndikimin në informatikë, por letra e Ajnshtajnit pritet të jetë pjesa kryesore. I është dhënë një vlerë e vlerësuar midis 4 dhe 6 milion dollarë (3,2-4,7 milion £).

Ajo në fakt u shkrua nga fizikani hungarez Leo Szilard me ndihmën e shkencëtarëve të tjerë, por u nënshkrua nga Ajnshtajni, sepse statusi i tij si një nga figurat më të mëdha shkencore të të gjitha kohërave, e bënte më të prirur për të tërhequr vëmendjen e presidentit.

E datës 2 gusht 1939, vetëm disa javë para shpalljes së Luftës së Dytë Botërore, paralajmëron se Gjermania mund të ketë zhvilluar shkencën për të krijuar një bombë bërthamore.

“Është e imagjinueshme, edhe pse shumë më pak e sigurt, që kështu mund të ndërtohen bomba jashtëzakonisht të fuqishme të një lloji të ri,” thotë ai.

Por, Ajnshtajni raportohet se më vonë është penduar për letrën për shkak të rolit të saj në bërjen e Amerikës të vetmin vend, në atë kohë, që prodhonte armë bërthamore.

Ai u citua në vitin 1947 të thoshte: “Sikur ta dija se gjermanët nuk do të arrinin të prodhonin një bombë atomike, nuk do të kisha ngritur kurrë një gisht”.

Gjithashtu në ankand është një kompjuter i vitit 1971, një model DEC PDP-10: KI-10, të cilin zoti Allen ndihmoi në restaurimin. Christie’s thotë se kjo është e ngjashme me një model për të cilin ai do të kishte punuar me Bill Gates kur ata themeluan Microsoft. Këta lloj kompjuterësh ishin kyç në zhvillimin në format e hershme të internetit. Kompjuteri pritet të kushtojë nga 30,000 deri në 50,000 dollarë. Dhe një kostum hapësinor që i përket astronautit Ed White, i cili u bë amerikani i parë që kreu një shëtitje në hapësirë, në vitin 1965, ka një vlerë të vlerësuar prej 80,000 deri në 120,000 dollarë.

Në vitin 2022, koleksioni i artit i zotit Allen vendosi një rekord të ri botëror për shitjen më të madhe në një ankand, duke mbledhur mbi 1.5 miliardë dollarë (1.2 miliardë paund). Ai përfshinte vepra nga Pablo Picasso, Salvador Dali dhe Vincent Van Gogh. Ishte dëshira e tij që të ardhurat të shkonin për qëllime filantropike. Gjatë jetës së tij, ai dhuroi më shumë se 2 miliardë dollarë për qëllime bamirësie, ngriti muzetë e artit dhe kulturës dhe gjithashtu zotëroi ekipe të ndryshme sportive amerikane. Pasuria e tij neto në kohën e vdekjes u vlerësua në mbi 20 miliardë dollarë nga Forbes.

bbc.com