Historia e Hamburger-it të famshëm është e mbushur me ‘gënjeshtra’. Një histori popullore thotë se në vitin 1900 një klient hyri në një restorant të quajtur “Lunch” dhe kërkoi diçka që mund ta hante ndërkohë që ishte në lëvizje. Pronari, Louis Lassen improvizoi duke i dhënë atij një copë bifteku midis dy fetave buke dhe kështu u krijua hamburgeri.
Kjo histori është thënë gjithmonë, por kohët e fundit janë gjetur prova se nuk është e vërtetë. Lassen mund ta ketë konceptuar hamburgerin e tij në moment, por në atë moment shumë biznese amerikane po shërbenin hamburger. Në janar unë shkrova një histori që ngriti pikëpyetje në lidhje me qëndrimin e Louis ’Lunch si vendlindja e hamburgerit’. Sidoqoftë, nuk isha në gjendje ta hedh poshtë përfundimisht pretendimin. Pasi historia u zhvillua, një lexues me emrin Thomas Pieragostini më dërgoi me email një lidhje për një seri reklamash që u shfaqën në Gazetën Shiner në Teksas në pranverën e vitit 1894 që reklamonin “sanduiçe me biftek hamburgeri” që shërbeheshin në një lokal. Kjo referencë e hershme për burger më frymëzoi të gërmoj më thellë dhe që atëherë kam gjetur më shumë se një duzinë referimesh në gazeta për hamburgerë në vitet 1890, përfshirë këtu në Virxhinia, Illinois, Iowa, Nebraska, Nevada, New York, California dhe Hawaii.
Këto zbulime rrëzojnë pretendimin e Louis dhe sugjerojnë që histori të tjera në lidhje me hamburgerat nuk janë të vërteta. Në Wisconsin, shumë pretendojnë se hamburger është shpikur nga Charlie Nagreen, i cili me sa duket shiti një qofte mes dy feta bukë në një panair të vitit 1885 në Seymour. Në Athinë, titulli i “krijuesit të hamburgerit” i është dhuruar Fletcher Davis, i cili e shpiku në vitet 1880. Histori të tjera të këtij lloji mund të gjenden në Nju Jork, Oklahoma dhe gjetkë, por atyre u mungon dokumentacioni. Rezulton që mishi i copëtuar i shërbyer midis ose brenda bukës është gati po aq i lashtë sa civilizimi. “Një libër gatimi romak i shekullit të parë nga Apicius ka një recetë që është në mënyrë të dyshimtë afër burger-ut modern, një petë me mish të grirë të përzier me arra të shtypura dhe me erëza të mëdha dhe të gatuara”, thotë George Motz, një regjisor dhe autor i cili ka hulumtuar historinë e hamburgerit gjerësisht.
Në mesin e viteve 1700, “Arti i Gatimit, thjeshtë dhe lehtë” nga Hannah Glasse kishte një recetë “salcice Hamburgh”, e cila shërbehej në bukë të thekur. Në Gjermani, një ushqim me mish në bukë e quajtur Rundstück Warm ishte e famshme nga të paktën 1869. Por pararendësi i vërtetë i hamburger që njohim sot duket të jetë një pjatë e lirë e quajtur biftek hamburger, e cila filloi të shfaqej në menutë amerikane në fillimin e viteve 1870. Bëhej me mish viçi të grirë dhe qepë, shërbeheshin në një pjatë, jo në bukë. Fillimisht, mishi ishte i grirë me dorë, por ndërsa grirëset e mishit u bënë më të disponueshëm në fund të viteve 1800, filluam ti bënin me mish të grirë në makineri. Nga vitet 1880, ato ishin në dispozicion në restorantet në të gjithë vendin. Shpesh këto biftek shërbeheshin në vende që shërbenin edhe bukë dhe sanduiçe. Simitet erdhën më vonë dhe kombinimi i këtyre produkteve nuk duket si punë e një gjeniu të kuzhinës. Në vend të kësaj, duket se është një evolucion i natyrshëm. Nga fundi i viteve 1880, biftekët e hamburgerit ishin të njohura në të gjithë Shtetet e Bashkuara. Në 1887 një shtëpi akomodimi në Nju Jork reklamoi “një filxhan me kafe, biftek hamburgeri dhe bukë” për 10 cent.
Disa vjet më vonë, në 1891, Boston Globe botoi një reklamë për një dyqan që shiste një libër gatimi me një recetë për “hamburger në tost”. Shitur kryesisht në lokale dhe karrocat që shisnin në rrugë dhe shërbenin për punëtorët e fabrikës që punonin natën, pjata, të paktën në imagjinatën e shoqërisë, dukej se kishte “diçka të natës”. Një kërkesë e popullarizuar për këtë luks në orën 2 të mëngjesit ka shtuar një aromë të fortë të qepës në atë kombinim të shijshëm të aromave që befason dhe gëzon të panjohurin që vizitonin vendin midis muzgut dhe agimit. Ndërsa gërmoja më thellë në historinë e burger-it, gjeta që historiani Andrew F. Smith kishte diskutuar disa nga këto referenca burgerësh nga vitet 1890 në librin e tij të vitit 2008, “Hamburger: A Global History”. Edhe kështu, historitë rajonale me origjinë burger, ose ato që Smith i quan “hamburger fakelore”, vazhdojnë të merren si ungjill në pjesë të Shteteve të Bashkuara. “Pasja e “së parës” së çdo ushqimi ndihmon në tërheqjen e klientëve”, shpjegon Long. Por ato ushqehen gjithashtu nga mënyra se si ai ushqim lidhet me ndjenjën tonë të vendit dhe identitetit. Historia është gjithmonë një përzgjedhje e asaj që ka ndodhur në të kaluarën së bashku me një interpretim. Njerëzit dëgjojnë diçka, ka kuptim për ta, atyre u pëlqen imazhi që ajo paraqet, kështu që ata fillojnë ta paraqesin atë si histori. Pieragostini, mesazhi i të cilit më ndihmoi të më çonte në fund të kërkimeve dikur kishte një shfaqje televizive të quajtur “Historitë e Connecticut” dhe ka mbrojtur “të parët” e Connecticut. Xhaxhai i madh i Pieragostini krijoi sobat e përdorura në Louis ’Lunch, dhe Pieragostini ishte një ‘mbrojtës’ prej kohësh i asaj historie. Por kur Pieragostini zbuloi një reklamë të vitit 1894 për “sanduiçe me biftek hamburgeri” në një lokal në Teksas, ai e kuptoi se historia duhet kërkuar, jo vetëm dëgjuar.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
