Interneti është plot me influencera dhe guru që marketojnë të gjitha llojet e produkteve të mirëqenies dhe këshillave të kujdesit për veten, nga lëngjet e detoksit deri tek suplementet e shumta. Por, e vërteta është se shumë nga këto ndërhyrje janë më të mira për llogaritë bankare të atyre që i shesin se sa për mirëqenien e atyre që i provojnë.
Fatmirësisht, megjithatë, ka një rrugëdalje nga ky ngërç. Ndonëse është punë e keqe për gurutë e mirëqenies të theksojnë këtë fakt, psikologët ranë dakord për pesë shtyllat e mirëqenies njerëzore 25 vjet më parë. Ata u dhanë këtyre shtyllave akronimin e lehtë për t’u mbajtur mend Perma. Nëse mund t’i mbani mend këto pesë shkronja, mund të mbani mend se çfarë ka rëndësi për mirëqenien dhe injoroni këdo që reklamon çdo gjë që nuk ju afron me një nga këto pesë gjëra.
Origjina e Permës
Perma është ideja e një prej krijuesve të fushës së psikologjisë pozitive, Martin Seligman, i cili ishte president i Shoqatës Amerikane të Psikologjisë në fund të viteve ’90. Në atë kohë ai ishte i angazhuar edhe në kërkimet që do ta çonin atë dhe bashkëpunëtorët e tij drejt zhvillimit të modelit të Permës. Ai zbërthen lulëzimin njerëzor në pesë komponentë të thjeshtë dhe të qartë, në mënyrë që njerëzit të mund të shohin se çfarë mund t’u mungon dhe të ndërmarrin veprime për të përmirësuar. Perma mund të jetë një çerek shekulli e vjetër, por është mbajtur mirë në shqyrtimin shkencor. Një studim i vitit 2016 “gjeti një ndërhyrje të bazuar në modelin Perma që rriti nivelet e lumturisë dhe ndihmoi në uljen e simptomave të depresionit,” raportuan psikologët Ben Gibson dhe Victoria Ruby-Granger në The Conversation së fundmi, të cilët shtuan: “Studimet kanë zbuluar gjithashtu se ndërhyrjet e bazuara në Perma promovojnë mirëqenien tek studentët e universitetit pas pandemisë Covid, duket se përmirësojnë gjendjet emocionale të pacientëve me kancer të mushkërive dhe ulin ankthin tek pacientët me kancer gjiri. Dhe studiuesit e kanë testuar këtë model në kontekste, mosha dhe mosha të ndryshme dhe kulturave.”
Lexo edhe:Ja se kush është biznesi i preferuar i shqiptarëve dhe arsyeja pse!
5 shtyllat e mirëqenies së vërtetë
Perma mund të jetë e thjeshtë, por ndryshe nga shumë pilula dhe ilaçe atje, ajo funksionon. Qendra e Psikologjisë Pozitive në Universitetin e Pensilvanisë, ku Seligman shërben si drejtor, shpjegonmë së miri:
Emocioni pozitiv: Ndjenjat pozitive si lumturia dhe gëzimi janë thelbësore për mirëqenien. Gjendja juaj e përgjithshme përcaktohet pjesërisht nga gjenetika, por “ne mund të rrisim emocionet tona pozitive për të kaluarën (p.sh., duke kultivuar mirënjohje dhe falje), emocionet tona pozitive për të tashmen (p.sh., duke shijuar kënaqësitë fizike dhe vëmendjen) dhe pozitive emocion për të ardhmen (p.sh., duke ndërtuar shpresë dhe optimizëm),” shpjegon Qendra.
Angazhimi: Ndjenja e “rrjedhës” është një lloj angazhimi gjatë të cilit “aktiviteti është shpërblimi i tij”, vazhdon ai, duke vënë në dukje se “rrjedha mund të përjetohet në një shumëllojshmëri të gjerë aktivitetesh, p.sh., një bisedë e mirë, një detyrë pune, një instrument muzikor, leximi i një libri, shkrimi, ndërtimi i mobiljeve, rregullimi i një biçiklete, kopshtari, stërvitje sportive ose performanca, për të përmendur vetëm disa.”
Marrëdhëniet: Kur njerëzit mendojnë për mirëqenien, mendja e tyre në përgjithësi shkon së pari te gjëra të tilla si dieta dhe stërvitja. Faktorët fizikë, natyrisht, kanë rëndësi për mirëqenien, por ne shpesh nënvlerësojmë se sa shumë ndikojnë marrëdhëniet tona në shëndetin dhe mirëqenien tonë. Ju mund të lexoni për një mori studimesh që tregojnë se kjo është e vërtetë nëse keni nevojë për bindje. “Lidhjet me të tjerët mund t’i japin jetës qëllim dhe kuptim. Mbështetja dhe lidhja me të tjerët është një nga kundërhelmet më të mira ndaj ‘të këqijave’ të jetës dhe një mënyrë e mirë për t’u rikthyer. Studimet tregojnë se bërja e veprave të mirësisë për të tjerët prodhon një rritje në mirëqenie”, thekson Qendra.
Kuptimi: “Ndjenja e kuptimit dhe qëllimit mund të rrjedhë nga përkatësia dhe shërbimi ndaj diçkaje më të madhe se vetvetja. Ka institucione të ndryshme shoqërore që mundësojnë ndjenjën e kuptimit, si familja, feja, shkenca, politika, organizatat e punës, drejtësia, etj. komuniteti, shkaqet sociale, ndër të tjera”.
Arritja: Ndjekja e vlerësimeve shpesh i bën njerëzit të mjerë për shkak të shtyllave gjithnjë në rënie. Mund të kesh një miliard dollarë dhe ende të mendosh se do të jesh i lumtur vetëm kur të kesh dy miliardë. “Njerëzit ndjekin arritjet, kompetencën, suksesin dhe zotërimin për hir të tyre, në një sërë fushash, duke përfshirë vendin e punës, sportet, lojërat, hobi, ndër të tjera,” shpjegon Qendra, që do të thotë se arritja ka më shumë gjasa t’ju sjellë një ndjenjën e mirëqenies. Ju mund të vini re se nuk ka kremra, ilaçe ose rutina të hollësishme stërvitjeje në listë. Kjo nuk do të thotë se asgjë që shitet nën ombrellën e mirëqenies nuk është e mirë për shëndetin dhe lumturinë tuaj. Nëse një plan kremi, klase ose diete ju bën të ndiheni mirë, vazhdoni ta bëni atë.
Por nëse jeni të mbingarkuar nga numri i këshillave dhe produkteve atje dhe nuk jeni të sigurt se ku të filloni me mirëqenien, Perma është një kujtesë e përjetshme e asaj që ka vërtet rëndësi. Po, pilates mund të forcojë thelbin tuaj dhe qirinjtë aromatikë kanë erë të këndshme. Këto janë gjëra të bukura nëse jeni në to. Por nëse doni të ndiheni vërtet mirë, filloni duke u fokusuar te Perma.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
