"Defence‑Tech"/ Si po transformohen luftërat nga startup-et! - Business Magazine Albania

“Defence‑Tech”/ Si po transformohen luftërat nga startup-et!

"Defence‑Tech"/ Si po transformohen luftërat nga startup-et!
~6 minuta lexim

Nga Eni Muça– Nga njohuritë e investitorëve deri te ndryshimet gjeopolitike, vendosmëria për të kombinuar teknologjitë më të avancuara me sfidat e sigurisë globale po krijon një peizazh krejt të ri. Investimet nga fonde VC dhe private equity janë rritur ndjeshëm: në 2024 vetëm, startup-et e mbrojtjes morën 3 miliardë dollarë përmes 102 marrëveshjeve,  një ritëm rritjeje 11 % krahasuar me 2023‑n. Investitorët, dikur skeptikë ndaj barriera të larta për t’u futur në këtë sektor, tani po shohin shpërblime tejet premtuese.

Ndërkohë, investimet në AI, sistemet autonome, dronët inteligjentë dhe aftësitë për përpunim të avancuar të të dhënave, po veprojnë si katalizatorë të ndryshimit në këtë industri. Pentagon-i dhe partnerët e tij kërkojnë zgjidhje që operojnë me shpejtësi në terren, që automatizojnë dhe thjeshtojnë procese komplekse ushtarake .

Në SHBA, kompani si Skydio, Shield AI dhe Anduril po strukturojnë një qasje “software-defined”, duke filluar nga dronët autonomë pa GPS e deri te sistemet e drejtimit për dronë në flota. Skydio, me vlerësim rreth 2.5 miliardë dollarë dhe mbi 740 milionë dollarë VC, prodhon dronë që përdoren në ushtrinë amerikane dhe do të eksportohen te aleatët . Anduril po krijon fabrikë prodhimi dronësh në Ohio që mbulon disa hektarë, një simbol ky i transformimit të prodhimit ushtarak .

Lufta në Ukrainë ka ndryshuar mënyrën si Europa mendon për sigurinë dhe teknologjinë. Tashmë nuk flitet më vetëm për pajisje ushtarake tradicionale, por për inteligjencë artificiale që udhëheq dronë, zbulon kërcënime dhe merr vendime në kohë reale. Një prej shembujve më të qartë është kompania gjermane Helsing, e cila është bërë një prej unicorn-ëve të rinj në kontinent, me vlerë mbi 5 miliardë euro. Ajo furnizon Ukrainën me dronë sulmues të pajisur me AI. Ndërkohë, edhe në Francë po lindin ide të reja. Command AI është një startup i ri që ka ndërtuar një rrjet inteligjence ushtarake që mbikëqyr dronë dhe sensorë në fushëbetejë. Po ashtu, startup-e si Alpine Eagle po krijojnë teknologji anti-dronë që tërheqin interesin e specialistëve më të mirë të AI-së në Europë. Për shumë të rinj, ndjekja e një karriere në teknologjinë ushtarake dikur shihej si tabu – por sot, kjo barrierë po bie. Lufta ka krijuar një ndjenjë urgjence, duke hapur rrugë për inovacionin në fusha që më parë nuk do të konsideroheshin kurrë si të mundshme për startup-e.

Lexo edhe:Epoka e luftës me dronë të inteligjencës artificiale po vjen

Në mënyrë të ngjashme, Estonia është bërë një pikë kyçe për robotikë dhe automjete tokësore autonome, ndërsa Europa në tërësi po përjeton një transformim sipas iniciativave të NATO-s dhe fondeve si NATO Innovation Fund . Strukturat e mëdha mbrojtëse si Airbus dhe BAE Systems po fillojnë të zbatojnë qasje CVC, marrëveshje dhe akvizime për të mos mbetur pas në garë .

As Azia nuk qëndron pas në garën për teknologjinë e avancuar. Në Japoni, një paketë e re strategjike përkrah startup-et që po zhvillojnë robotë, dronë dhe sisteme me inteligjencë artificiale, teknologji që mund të përdoren si për qëllime civile, ashtu edhe ushtarake. Kjo qasje e re është mbështetur edhe më shumë nga marrëveshjet e sigurisë me Shtetet e Bashkuara, të cilat tashmë përfshijnë rregulla të përbashkëta për sigurinë industriale dhe ndarjen e teknologjive strategjike. Por, edhe pse hapësirat për inovacion janë të mëdha, sfidat nuk mungojnë. Certifikimi i teknologjive për përdorim ushtarak mbetet i ndërlikuar, procedurat qeveritare janë të ngadalta dhe kërkuese, dhe startup-et duhet të dëshmojnë me shifra të qarta se teknologjitë e tyre kursejnë realisht në kosto operacionale. Pikërisht këtu përcaktohet nëse një ide do të përfundojë si një projekt ambicioz i paarritshëm apo si një investim fitimprurës. Për më tepër, shumë startup-e që aktualisht janë të fokusuara në ofrimin e zgjidhjeve për Ukrainën, mund të përballen me vështirësi nëse konflikti atje zbutet. Kjo e bën të domosdoshëm diversifikimin e tregjeve, duke kërkuar mundësi të reja në SHBA apo në Azi.

Nga këndvështrimi shqiptar, mesazhi është i qartë: teknologjitë ushtarake të avancuara (AI, sensorë etj) mund të jenë një zonë ku vendi ynë mund të pozicionohet syresh, përmes partneriteteve me vendet aleate dhe pjesëmarrjes në programet DIU, DICAS apo akseleratorë të NATO-s . Por po aq i rëndësishëm është krijimi i një ambienti ku standardet e sigurisë kombëtare, transparenca dhe mbledhja e kapitalit të jenë konkurruese. Pa këto, kemi vetëm klikime, jo kornizë të qëndrueshme industriale!

Artikull ekskluziv i Business Magazine Albania.
Ky artikull gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Business Magazine Albania” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal

Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.

Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.

✨ Thënia e ditës
“Kurrë mos ndalo së mësuari, sepse jeta nuk ndalon së të mësuari.”
— Brian Tracy
Must watch
Business Mag Nr. #38 - Qershor 2025

Shqipëria është sot më pranë se kurrë Bashkimit Europian. Hapat integrues të ekonomisë drejt njëjtësimit me standardet europiane, transformimi digjital, ligji për mbrojtjen e të dhënave, qasja ndaj inovacionit dhe mbrojtja e pronës intelektuale, janë të gjitha tregues të një Shqipërie që po zhvillohet me ritme të kënaqshme.

Kjo nuk është më Shqipëria e viteve të gjumit institucional dhe të një sektori privat që rri në pritje. Sot, vendi është në lëvizje. Nga hapësirat e betonit gri të Piramidës në Tiranë, ku të rinjtë po programojnë të ardhmen, e deri te sipërmarrjet që sjellin zgjidhje inovative dhe injektojnë ritëm e ambicie në treg, po ndërtohet një ekonomi që kërkon të jetë pjesë e botës së zhvilluar.

“Krijo, por mbro!” – ky apel i DPPI-së duhet të shkruhet në çdo zyrë, studio, fabrikë apo laborator. Nuk ka zhvillim pa siguri ligjore, dhe nuk ka ekonomi kreative pa mbrojtje të së drejtës autoriale.
Në të njëjtën kohë, Bashkimi Europian po zgjat dorën me fonde dhe projekte konkrete. Nga modernizimi i rrjetit hekurudhor tek financimi i startup-eve dhe sipërmarrjeve të gjelbra, mbështetja e BE-së po i jep frymë një transformimi të qëndrueshëm ekonomik. Platformat si Think Big dhe programet e edukimit digjital janë duke krijuar një ekosistem të ri për inovacionin.

Për bizneset shqiptare, e tashmja është një mundësi që nuk mund të shpërdorohet. Standardet …

Shiko më shumë
Na ndiqni në rrjetet sociale
0