Robotët kanë ekzistuar për rreth gjashtë dekada. Fillimisht, ishin pajisje të thjeshta që bënin siç u thoshin, duke punuar në linjat e montimit në një mënyrë robotike. Ata shpesh mbaheshin në kafaze, si kafshët e kopshtit zoologjik, për të ndaluar njerëzit që të afroheshin. Dhe për arsye të ngjashme, ata ishin të rrezikshëm.
Që atëherë, ata janë bërë shumë më të shkathët, të lëvizshëm dhe autonomë. Ata janë gjithashtu më bashkëpunues. Tani ka mbi 3 milionë robotë që punojnë në fabrika në të gjithë planetin, sipas Federatës Ndërkombëtare të Robotikës. Miliona të tjerë lëvizin mallra nëpër magazina, pastrojnë shtëpitë, kositin lëndinat dhe ndihmojnë kirurgët të kryejnë operacione. Disa kanë filluar gjithashtu dërgimin e mallrave, si në tokë ashtu edhe nga ajri.
Ritmi i automatizimit ka të ngjarë të përshpejtohet, për dy arsye, tha një panel ekspertësh të robotikës në takimin e vitit 2022 të Shoqatës Amerikane për Avancimin e Shkencës (aaas), të mbajtur për të dytin vit radhazi në hapësirën kibernetike. Arsyeja e parë është se Covid-19 ka krijuar ndryshime sociale që duket se do të vazhdojnë. “Dorëheqja e Madhe”, në të cilën miliona në mbarë botën kanë lënë punën e tyre, mund të jetë pjesërisht pasojë e bllokimeve që krijojnë mundësi të reja për të punuar në shtëpi. Këto të ashtuquajtura zgjedhje të stilit të jetesës se cilat punë duhet bërë, së bashku me zinxhirët e furnizimit në krizë dhe një bum në tregtinë elektronike, i kanë lënë magazinat dhe shumë biznese të tjera që të luftojnë për të rekrutuar punëtorë.
Robotët universalë
Arsyeja e dytë është se robotët po përmirësohen. Në vend që thjesht t’i zhvendosin mallrat në magazina te “mbledhësit” njerëzorë, të cilët më pas i vendosin ato në çanta për dërgim në shtëpi, ata po mësojnë të bëjnë vetë mbledhjen dhe paketimin. Në fabrika, ata po dalin nga kafazet e tyre dhe, të pajisur me sensorë të avancuar dhe machine learning, një formë e inteligjencës artificiale (ai), do të punojnë së bashku me njerëzit. Robotë të tillë do të ndihmojnë gjithnjë e më shumë edhe në vende të tjera, duke përfshirë spitalet, dhe në role, të tilla si kujdesi për një shoqëri të plakur – e cila, pas Covid-it, është mësuar me një të ardhme më tekno për kujdesin shëndetësor, me “telemjekësi” nëpërmjet telekomandës, mjekët dhe aplikacionet mobile për monitorimin e shëndetit. Megjithatë, ka një rrugë të gjatë për të bërë. Në fushën e prodhimit, fabrikat e makinave udhëheqin automatizimin.
Lexoni: SKAITECH sjell robotikën, dronët dhe inteligjencën artificiale në Shqipëri
Megjithatë, rritja e robotëve i bën disa njerëz të kenë frikë për punët e tyre dhe të pyesin se si do të fitojnë jetesën. “Është një pyetje e mirë. E marr çdo javë”, thotë Dr. Christensen. Ai përgjigjet se punët që kryejnë robotët janë zakonisht të mërzitshme, të përsëritura dhe të mundimshme dhe, pas Covid, punë të tilla po bëhen më të vështira për t’u plotësuar. Në shumë industri, është më pak një dëshirë për të reduktuar kostot e punës që nxit automatizimin sesa vështirësia e madhe e rekrutimit të punëtorëve njerëzorë. Në të vërtetë, në vend që të shkatërrojnë vendet e punës, robotët mund t’i krijojnë ato duke i bërë bizneset më efikase, duke i lejuar firmat të zgjerohen. Siç thekson Dr. Christensen, për dekadën e fundit punësimi në prodhim në Amerikë është rritur, edhe pse numri i robotëve të fabrikës është rritur.
Ekziston një frikë e ngjashme në kujdesin shëndetësor se robotët do të shkatërrojnë vendet e punës. Por ky është një mit, tha Michelle Johnson. Dr. Johnson është drejtoreshë e Laboratorit të Robotikës së Rehabilitimit në Universitetin e Pensilvanisë dhe aktualisht punon në Botsvana mbi mënyrat për të përdorur robotët për të ndihmuar njerëzit të shërohen nga sëmundjet dhe lëndimet. Madje edhe në Amerikë, e lëre më Afrikë, “thjesht nuk ka mjaft mjekë për të bërë punën,” shton ajo.
Dr. Johnson ka një interes të veçantë për të ndihmuar njerëzit të shërohen nga goditjet në tru. Kjo ndonjëherë kërkon terapi intensive për periudha të gjata. Por sistemet e kujdesit shëndetësor publik shpesh nuk ofrojnë asgjë tjetër përveç trajtimit të kufizuar. Robotët mund të ndihmojnë këtu, dhe në disa rrethana mund të jenë edhe më të mirë se fizioterapistët njerëzorë, pasi ata janë të palodhur dhe të besueshëm. Ata mund të ushtrojnë gjymtyrët e një personi me lëvizje të qëndrueshme dhe të marrin matje objektive të rikuperimit. Kjo, thotë Dr. Johnson, lejon që një terapist i vetëm profesional, i ndihmuar nga një teknik, të kujdeset, në të njëjtën kohë, për gjysmë duzine apo më shumë pacientë, të cilët do të kishin nevojë për vëmendje të veçantë.
Megjithatë, robotët që punojnë me njerëzit në mënyra të tilla kërkojnë trajnim të veçantë. Dhe ka një rrugë të gjatë për të bërë për t’u përmirësuar, thotë Julie Shah, e cila drejton Grupin e Robotikës Interaktive në Institutin e Teknologjisë në Massachusetts. Shumica e robotëve kryejnë detyra të përcaktuara ngushtë, me celularët që përdorin sensorët e tyre për t’i shmangur përplasjet me njerëzit. “Robotët duhet të na shohin si më shumë sesa thjesht një pengesë për të manovruar përreth”, shton Dr. Shah. “Ata duhet të punojnë me ne dhe të parashikojnë atë që ne kemi nevojë.”
Studimi i asaj që ndodh në fabrika tregon se aplikacionet më të suksesshme përdorin robotë të programuar nga një inxhinier, i cili po punon krah për krah me dikë (të ashtuquajturin “ekspert domeni”) i aftësuar plotësisht në detyrat në fjalë. Për ta bërë këtë më të lehtë, ajo dhe kolegët e saj po zhvillojnë sisteme IA, të cilat mund të shkollojnë një robot duke përdorur komanda të gjuhës natyrore.
Edhe pse të tre ekspertët besojnë se robotët do të rrisin aftësitë njerëzore, një problem është se rregulloret vonojnë teknologjinë. Me Covid-19, thotë Dr. Johnson, disa klinicistë shqetësoheshin se edhe përhapja e telemjekësisë mund të ndikojë në sigurimin e tyre të dëmshpërblimit, e lëre më robotët. Dhe megjithëse një rrugë e gjatë mbetet përpara për zhvillimin e furgonëve dhe kamionëve autonome të shpërndarjes, Dr. Christensen e sheh “qesharake” që një automjet testimi që kalon përtej kufirit shtetëror në Amerikë mund të duhet të pajtohet me një grup rregullash krejtësisht të ndryshme nga ato që i përkiste vendit nga erdhi. Duket se ka shumë takime të tmerrshme përpara për robotistët dhe rregullatorët për të përcaktuar se si makinat dhe njerëzit do të punojnë së bashku.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
