Një sulm kibernetik i ndodhur disa javë më parë ka shkaktuar ndërprerje të mëdha në disa aeroporte evropiane, përfshirë Berlinin, Brukselin dhe London Heathrow, duke vënë në dukje sa e brishtë mund të jetë infrastruktura moderne ndaj kërcënimeve dixhitale. Agjencia e Sigurisë Kibernetike të Bashkimit Evropian (ENISA) njoftoi se një sulm ransomware ndaj një kompanie të palës së tretë ka prekur sistemet e regjistrimit dhe imbarkimit të pasagjerëve që përdorin softuerin MUSE, të zhvilluar nga kompania amerikane Collins Aerospace.
Si pasojë, Aeroporti i Brukselit anuloi gjysmën e fluturimeve të së dielës, ndërsa në Berlin dhe Londër pati vonesa e anulime që vijuan edhe të hënën. Eksperti i sigurisë kibernetike, profesori Alan Woodward nga Universiteti i Surrey në Angli, paralajmëroi se kjo mund të mos jetë fundi: “Njerëzit pranojnë vonesa, por duan të informohen. Ajo që i frustrueson më shumë është të presin në aeroport pa ditur çfarë po ndodh apo nëse kjo do të ndikojë fluturimet në ditët në vijim,” tha ai për DW. Ndërsa Collins theksoi se vonesat në regjistrim dhe dorëzimin e bagazheve mund të zbuten përmes procedurave manuale, anulimet masive treguan efektet zinxhir që vijnë kur stafi duhet të bëjë me dorë procese që zakonisht kryhen në mënyrë automatike. Kjo situatë vuri në pah varësinë e madhe të aeroporteve dhe infrastrukturës globale nga sistemet IT, të cilat mund të komprometohen nga një gabim ose sulm i vetëm. Woodward shtoi se disa kompani nënvlerësojnë rëndësinë e investimeve në sigurinë kibernetike, duke paralajmëruar se aeroporte të tjera mund të jenë ende të rrezikuara. Sipas tij, fakti që vetëm tre aeroporte u prekën mund të nënkuptojë se vetëm ato instaluan një përditësim të komprometuar, ose se hakerat po përdorin këto raste si paralajmërim për të kërkuar pagesë. “Ata mund të jenë ende në sistemin qendror dhe t’i thonë Collins-it: ‘Ja prova jonë, morëm nën kontroll tre aeroporte. Nëse nuk na paguani, do ta përhapim më tej,’” shtoi ai.
Lexo edhe: Studim i ri: Chatbot-ët e inteligjencës artificiale dështojnë në saktësinë e lajmeve
Të gjitha aeroportet e përfshira ende po përballen me pasoja. Një raport i BBC njoftoi se në Heathrow mbi 1,000 kompjuterë janë dëmtuar dhe rikthimi i tyre po bëhet fizikisht, jo në distancë. Në Bruksel, 140 nga 276 fluturimet e planifikuara u anuluan, ndërsa Aeroporti i Berlinit vazhdon të paralajmërojë për “kohë pritjeje të zgjatura” për shkak të “defektit në një ofrues shërbimi.” Madje, edhe rivendosja e sistemit nga Collins nuk mjaftoi për ta zgjidhur problemin, pasi hakerat u gjetën ende aktivë, duke forcuar teorinë se sulmi ishte më i thellë sesa mendohej fillimisht. Sa i përket autorëve të mundshëm, ende nuk ka informacione zyrtare, por sipas Woodward, mund të jenë të përfshirë shtete si Kina, Irani, Koreja e Veriut ose Rusia, e cila shpesh vepron në mënyrë agresive në fushën kibernetike. Megjithatë, ai pranoi se kjo mbetet spekulative, duke shtuar se “mund të jetë edhe një grup adoleshentësh në dhomat e tyre, nuk mund ta dimë ende.” Eksperti theksoi edhe mungesën e transparencës nga kompanitë e përfshira, duke pyetur nëse heshtja e tyre tregon mungesë të informacionit real mbi atë që ka ndodhur: “Pas 72 orësh, nëse ende nuk e kanë zbuluar çfarë po ndodh, kjo është edhe më shqetësuese.”
Në aspektin ekonomik, pasojat janë të menjëhershme dhe të ndjeshme. Aeroportet dhe linjat ajrore po përballen me rimbursime, kompensime, rënie të fluksit të pasagjerëve dhe humbje të të ardhurave, ndërsa Collins Aerospace, pjesë e RTX Corporation, një korporatë që prodhon motorë avionësh, sisteme mbrojtjeje dhe teknologji kibernetike, mund të përballet me paditje dhe kërkesa për kompensim. “Të gjithë do të kërkojnë dëmshpërblim nga Collins. Kjo mund të përfundojë në një proces gjyqësor të ndërlikuar për të përcaktuar se kush është përgjegjës,” tha Woodward. Ende nuk dihet nëse të dhënat personale të pasagjerëve janë komprometuar, por nëse po, situata do të jetë edhe më serioze, pasi sulmet ransomware jo vetëm bllokojnë sistemet, por edhe vjedhin të dhënat për t’i përdorur si mjet shantazhi: “Edhe nëse e riparoni sistemin, ata mund të thonë: ‘Të dhënat tuaja janë ende tek ne, paguani që t’i fshijmë.’”
Në përfundim, ky incident po shërben si një alarm serioz për industrinë globale të aviacionit. Ai tregon se as infrastruktura më e avancuar teknologjikisht nuk është imune ndaj rreziqeve kibernetike, dhe se mbrojtja ndaj tyre nuk duhet parë si një luks apo kosto shtesë, por si një domosdoshmëri strategjike për funksionimin e pandërprerë të transportit ajror dhe sigurinë e qytetarëve.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
