Teleskopi Hapësinor James Webb ka thyer rekordin e tij për zbulimin e galaktikës më të largët të njohur. I quajtur JADES-GS-z14-0, koleksioni i yjeve u spiunua pasi ishte vetëm 290 milionë vjet pas Big Bang-ut.
E thënë ndryshe, nëse Universi është 13.8 miliardë vjeç, kjo do të thotë se ne po vëzhgojmë galaktikën kur kozmosi ishte vetëm 2% e moshës së tij aktuale. Webb përdori pasqyrën e tij të madhe 6.5 metra të gjerë dhe instrumentet e ndjeshme infra të kuqe për të bërë zbulimin. Mbajtësi i mëparshëm i rekordit të teleskopit ishte një galaktikë e parë në 325 milionë vjet pas Big Bang-ut.
Astronomët thonë se aspekti më interesant i vëzhgimit të fundit nuk është aq shumë distanca e madhe e përfshirë, aq e mahnitshme sa është, por madhësia dhe shkëlqimi i JADES-GS-z14-0. Webb, mat se galaktika është më shumë se 1600 vjet dritë e gjerë. Shumë nga galaktikat më të ndritshme gjenerojnë shumicën e dritës së tyre nëpërmjet gazit që bie në një vrimë të zezë supermasive. Por, shkalla e JADES-GS-z14-0 tregon se ky nuk është shpjegimi në këtë rast. Në vend të kësaj, studiuesit besojnë se drita prodhohet nga yjet e rinj.
“Kjo shumë dritë yje nënkupton se galaktika është disa qindra miliona herë më e madhe se masa e Diellit! Kjo ngre pyetjen: si mundet natyra të krijojë një galaktikë kaq të ndritshme, masive dhe të madhe në më pak se 300 milionë vjet?”, thanë astronomët e Webb Stefano Carniani dhe Kevin Hainline.
Dr Carniani është i lidhur me Scuola Normale Superiore në Piza, Itali dhe Dr Hainline është nga Universiteti i Arizonës në Tucson, Arizona.
Teleskopi Hapësinor James Webb (JWST) prej 10 miliardë dollarësh u lançua në vitin 2021 si një përpjekje e përbashkët e agjencive hapësinore të SHBA-së, Evropës dhe Kanadasë. Ai ishte projektuar posaçërisht për të parë më larg në të gjithë kozmosin, dhe më tej në kohë, se çdo mjet i mëparshëm astronomik. Një nga objektivat kryesore të tij ishte gjetja e yjeve të parë që ndizeshin në Universin e sapolindur. Këto objekte gjigante, ndoshta qindra herë më të mëdha se masa e Diellit, ishin bërë vetëm nga hidrogjeni dhe helium. Ata teorizohen se kanë djegur jetë të shkëlqyera, por të shkurtra, duke farkëtuar në bërthamat e tyre bërthamore elementet kimike më të rënda të njohura në natyrë sot. Në JADES-GS-z14-0, Webb mund të shohë një sasi të konsiderueshme oksigjeni, gjë që u tregon studiuesve se galaktika tashmë është mjaft e pjekur.
“Prania e oksigjenit kaq herët në jetën e kësaj galaktike është një surprizë dhe sugjeron që breza të shumtë të yjeve shumë masive kishin jetuar tashmë jetën e tyre përpara se ne të vëzhgonim galaktikën”, shtuan Dr. Carniani dhe Hainline.
“JADES” në emrin e objektit qëndron për “JWST Advanced Deep Extragalactic Survey”. Është një nga një sërë programesh vëzhgimi që përdorin teleskopin për të hetuar qindra milionë vitet e para të kozmosit. “z14” i referohet “Redshift 14”. Redshift është termi që astronomët përdorin për të përshkruar distancat. Në thelb është një masë se si drita që vjen nga një galaktikë e largët është shtrirë në gjatësi vale më të gjata nga zgjerimi i Universit. Sa më e madhe të jetë distanca, aq më e madhe është shtrirja. Drita nga galaktikat më të hershme shtrihet nga gjatësitë e valëve ultravjollcë dhe të dukshme në infra të kuqe, pjesa e spektrit elektromagnetik në të cilën pasqyrat dhe instrumentet e James Webb-it janë akorduar në mënyrë specifike.
“Ne mund ta kishim zbuluar këtë galaktikë edhe nëse do të ishte 10 herë më e zbehtë, që do të thotë se ne mund të shihnim shembuj të tjerë akoma më herët në Univers, ndoshta në 200 milionë vitet e para”, tha Prof Brant Robertson nga Universiteti i Kalifornisë në Santa Cruz.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
