Dy astronautë të NASA-s do të nisen për në Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor me një anije të re kozmike. Avioni Starliner i Boeing do të niset nga Kepi Canaveral në Florida, në fluturimin e tij të parë provë me ekuipazh.
Misioni është shtyrë për disa vite për shkak të pengesave në zhvillimin e anijes. Nëse do të jetë i suksesshëm, ajo do të bëhet firma e dytë private e aftë të sigurojë transportin e ekuipazhit drejt dhe nga ISS, së bashku me SpaceX të Elon Musk.
Nasa nuk dëshiron më të zotërojë dhe të përdorë automjete të tilla, duke preferuar që tani ta blejë shërbimin nga sektori tregtar. Ngritja e planifikuar është caktuar të hënën në orën 22:34 me orën lokale (03:34 BST e martë). Por, nisja është gjithashtu një moment rreziku për Boeing. Biznesi i saj i linjës ajrore është nën presion për shkak të një sërë aksidentesh. Dhe sektori hapësinor i firmës është gjithashtu nën vëzhgim pas vështirësive në zhvillimin e vetë Starliner.
“Është një ditë vërtet e madhe për Boeing-un. Kompania ka punuar në anijen kozmike për kaq shumë kohë, ata kanë pasur disa probleme me fluturimet testuese dhe ka shumë punë për këtë”, komentoi Dr Simeon Barber.
Starliner fillimisht do të kishte fluturimin e tij të parë provë pa ekuipazh në 2015, por kjo u shty deri në vitin 2019. Kur ndodhi, defektet e software-it çuan në një mosfunksionim të brendshëm të orës, duke rezultuar në ndezjen e tepërt të shtytësve. U konsumua aq shumë karburant sa që kapsula nuk mund të arrinte në stacionin hapësinor. Një përpjekje e dytë ishte planifikuar në gusht 2021, por u shty përsëri deri në maj 2022. Një problem me sistemin e shtytjes u fajësua. Kur Starliner më në fund u largua nga Toka, ai arriti të përfundonte misionin e tij të plotë, por më pas u ngritën shqetësimet për performancën e disa shtytësve dhe sistemin e ftohjes së anijes. Korrigjimi i këtyre defekteve dhe çështjeve shtesë që kanë të bëjnë me sigurinë e instalimeve elektrike dhe parashutave e shtynë demonstrimin e parë të ekuipazhit në vendin ku jemi sot. NASA dhe Boeing nuk do t’i kishin dhënë hapa përpara astronautëve për të fluturuar në mision, nëse nuk ishin të sigurt që të gjitha defektet ishin zgjidhur. Dhe nisja do të ndërpritet nëse ka ndonjë shenjë të problemeve me anijen.
Në një konferencë shtypi para fluturimit, një gazetar u tha astronautëve të trajnuar nga Marina se pengesat duhet ta bëjnë fluturimin e tyre “të frikshëm” për miqtë dhe familjen. Barry Wilmore tha se do të ishte gabim të përshkruheshin çështjet e ndryshme teknike si “pengesa”.
“Ne do t’i quajmë ata hapa përpara. Ne gjejmë një problem dhe e korrigjojmë atë dhe ia kemi artikuluar atë familjeve tona në mënyrë që ata ta kuptojnë këtë”, shtoi ai.
Dhe Sunita Williams, e cila do të pilotojë anijen kozmike, komentoi: “Ne jemi të gjithë këtu sepse jemi të gjithë gati. Miqtë dhe familja kanë dëgjuar për misionin dhe ata janë të lumtur dhe krenarë që jemi pjesë e procesit për të rregulluar të gjitha.”
Kur NASA njoftoi se SpaceX dhe Boeing do të merrnin përsipër anijet e vjetra kozmike, u dha atyre të dy një kontratë të ngjashme, një kontratë që do të sillte kapsulat e tyre në shërbim dhe më pas do të paguante për gjashtë misione operacionale. Kontrata e SpaceX ishte 2.6 miliardë dollarë, ndërsa Boeing mori 4.2 miliardë dollarë. SpaceX ishte në gjendje të kryente testin e fluturimit të ekuipazhit në vitin 2020. Dr Barber tha, se SpaceX dhe bizneset e tjera fillestare kishin një qasje të re ndaj zhvillimit të teknologjisë që çoi në inovacione më të mëdha.
“Ju keni një kompani tradicionale hapësinore (në Boeing) që ka qenë rreth e rrotull dhe i bën gjërat në një mënyrë të caktuar dhe ju keni një kompani të re hapësinore e cila i ka bërë gjërat në një mënyrë tjetër, duke ndërtuar, testuar, përplasur, mësuar dhe pastaj po ndërtohen përsëri dhe kështu cikli i zhvillimit të tyre është shumë i shpejtë”, u shpreh ai.
Menaxheri i programit të ekuipazhit komercial të Boeing, Mark Nappi, u tha gazetarëve në një konferencë shtypi se gjetja e gabimeve në fluturimet testuese ishte një pjesë normale e procesit në zhvillimin e një anijeje të re kozmike.
“Dizajni dhe zhvillimi kanë ulje-ngritje të vazhdueshme, por pjerrësia e përgjithshme është gjithmonë lart. Pra, këtu kemi arritur sot. Në thelb jemi në majë të kësaj shpate”.
Ardhja e anijes kozmike të Boeing në shërbim do të nënkuptojë konkurrencë për SpaceX, e cila duhet të ulë kostot, sipas Libby Jackson, e cila është kreu i eksplorimit të hapësirës për Agjencinë Hapësinore të Mbretërisë së Bashkuar.
“Kjo është me të vërtetë e rëndësishme jo vetëm për NASA-n, por për agjencitë e tjera hapësinore, si Agjencia e Hapësirës në Mbretërinë e Bashkuar, sepse ne po shpenzojmë paratë e taksapaguesve për t’i çuar astronautët tanë në ISS dhe duam vlerën më të mirë për paratë”, tha ajo.
Starliner është 5 m i gjatë dhe 4,6 m i gjerë, kur është i lidhur me modulin e tij të shërbimit të pasmë. Është më e gjerë se kapsula e përdorur në misionet Apollo. Ka vend për deri në shtatë astronautë, megjithëse ndoshta do të fluturojë në mënyrë rutinore me vetëm katër. Është menduar të jetë i ripërdorshëm dhe të fluturojë deri në 10 herë. Nisja e anijes kozmike në orët e para të mëngjesit të së martës duhet ta shohë atë të kalojë në jugperëndim të MB rreth 20 minuta pas ngritjes.
Gjatë udhëtimit për në ISS, ekuipazhi do të testojë vendet, do të vlerësojë sistemet e mbështetjes së jetës dhe të navigimit në bord, si dhe do të vlerësojë sistemin që lëviz ngarkesën në ISS. Ata gjithashtu do të testojnë kostume të reja hapësinore. Wilmore dhe Williams do të veshin kostumin blu të Boeing, i cili është rreth 40% më i lehtë se gjeneratat e mëparshme të kostumeve hapësinore të veshura nga astronautët amerikanë dhe më fleksibël. Kostumi gjithashtu ka doreza të ndjeshme ndaj ekranit me prekje, kështu që astronautët mund të punojnë me tableta në anijen kozmike.
Starliner do të ankorohet me ISS për rreth 10 ditë përpara se të kthehet në Tokë. Ndryshe nga rihyrjet nga kapsulat e mëparshme amerikane që spërkatën në det, Starliner do të prekë tokën diku në jugperëndim të Shteteve të Bashkuara. Mbrojtja e nxehtësisë dhe parashutat do të ngadalësojnë zbritjen përpara se jastëkët e ajrit të hapen për të zbutur momentin e goditjes me tokën.
Nëse gjithçka shkon sipas planit, Starliner do të certifikohet për misione të rregullta të ekuipazhit në ISS. Nisja e tij e radhës, me siguri në fillim të vitit të ardhshëm, do të mbajë katër astronautë si dhe pajisje dhe furnizime. Ka pasur më shumë se njëqind misione me ekuipazh në ISS që nga fillimi i ndërtimit të tij në 1998. Por, sipas Caleb Henry, i firmës së konsulencës hapësinore me qendër në SHBA, Quilty, nisja Starliner shënon një moment të rëndësishëm në historinë e fluturimeve në hapësirë. .
“Tani po hyjmë në një epokë të re të eksplorimit njerëzor. Ajo që është emocionuese është roli në rritje i sektorit privat. Është duke rritur frekuencën e udhëtimeve në hapësirë, gjë që po krijon mundësi të reja”, tha ai.
Që nga viti 2015 nxisim shpirtin sipërmarrës, inovacionin dhe rritjen personale duke ndikuar në zhvillimin e një mjedisi motivues dhe pozitiv tek lexuesit tanë. Kjo punë që e bëjmë me shumë dashuri nuk ka të paguar. Ne jemi platforma e vetme e cila promovon modelin pozitiv të sipërmarrjes së lirë. Përmes kësaj platforme mbështesim edukimin gjatë gjithë jetës si mjet për zhvillimin personal dhe profesional të brezave. Kontributi juaj do të na ndihmojë në vazhdimin e këtij misioni në gjithë trevat shqipfolëse.
Mund të kontribuoni KETU. Falemnderit.
